Hà Nội được biết đến là "Thành phố di sản" với gần 6.000 di tích lịch sử, văn hóa, hơn 1.000 lễ hội, gắn liền với những câu chuyện lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc. Vì vậy lãnh đạo Hà Nội khẳng định sẽ dành nguồn kinh phí và ưu tiên mọi nguồn lực để phát huy giá trị văn hóa của thủ đô.

Hội thảo khoa học “Phát huy các giá trị và nguồn lực văn hóa xây dựng Thủ đô Văn hiến - Văn minh - Hiện đại” được tổ chức sau khi Hà Nội là một trong số những tỉnh thành đầu tiên ban hành Nghị quyết chuyên đề về phát triển văn hóa.

Văn hóa Hà Nội: Nơi giao thoa giữa truyền thống và hiện đại

Phát biểu khai mạc, Bí thư Thành ủy Đinh Tiến Dũng cho biết, với 1.000 năm tuổi, Thăng Long - Hà Nội là nơi hội tụ, kết nối những mạch nguồn lịch sử và tinh hoa của dân tộc Việt Nam, tỏa sáng tinh thần yêu nước, yêu hòa bình. Hà Nội tự hào là "Thành phố di sản" với hệ thống 5.922 di tích văn hóa, 1.793 di sản văn hóa phi vật thể trong đó có nhiều di sản được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa thế giới.

Hà Nội còn là "đất trăm nghề" với trên 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó có hơn 300 làng nghề thủ công truyền thống cùng hơn 70 không gian sáng tạo và 1.095 lễ hội, sinh hoạt văn hóa cộng đồng mang bản sắc văn hóa vùng Đồng bằng sông Hồng...

Bí thư Thành ủy nhấn mạnh, Hội thảo hôm nay là sự tiếp nối, kế thừa và vận dụng những kết quả của các hội nghị, hội thảo khoa học vào thực tiễn cuộc sống đang diễn ra hết sức sôi động trên địa bàn Thành phố. Để tiếp tục làm rõ tư tưởng chỉ đạo coi văn hóa là động lực, là nguồn lực xây dựng và phát triển Thủ đô “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”.

Trong khi đó, PGS.TS Phạm Quang Long, nguyên Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, Nguyên Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội cho rằng, văn hóa Hà Nội luôn đan xen giữa cái truyền thống với cái hiện tại, giữa cái truyền thống có xu hướng ổn định, bảo thủ với những yếu tố mới, năng động, cập nhật, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại, giữa những yếu tố thuộc văn hóa bản địa mang giá trị quốc gia với những yếu tố ngoại lai, nó tạo ra sự thỏa hiệp, dung hòa nhưng cũng mang tính cạnh tranh rất cao.

Theo GS.TS Đặng Cảnh Khanh, Nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu Thanh niên, bàn về khái niệm văn hiến và văn hiến Thăng Long, với tính chất trung tâm và hội tụ của mình, không nên nhìn nhận văn hiến Thăng Long- Hà Nội, con người Hà Nội bằng con mắt tĩnh mà cần phải tìm hiểu nó như một khái niệm động. Văn hiến Thăng Long - Hà Nội là sự hợp lưu của con người ở nhiều vùng miền là tinh hoa của góp lại mà có. Nhà Lý quê ở Kinh Bắc, đã đưa văn hóa Phật giáo về góp mặt với Thăng Long. Nhà Trần quê ở Tức Mặc đã góp thiên tài về tổ chức quân sự ở đất Thiên Trường cho Thăng Long… Tất cả đã bổ sung cho Thăng Long, góp phần làm nên thành tựu đa dạng của văn hóa Thăng Long Hà Nội trong văn hóa Việt Nam.

"Chúng ta hôm nay đang đi vào công cuộc xây dựng công nghiệp hóa - hiện đại hóa, tạo nên những thay đổi mới trên mảnh đất Thủ đô cũng như trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Tổ tiên ta từ xa xưa đã dồn toàn bộ tâm huyết, trí tuệ và tài năng để tồn tại trên mảnh đất này, để mưu cầu sự phồn vinh, hạnh phúc và truyền lại cho muôn đời con cháu những di sản quý báu về văn hiến Việt Nam và văn hiến Thăng Long. Vì vậy, chúng ta phải có trách nhiệm nghiên cứu, tìm hiểu những di sản quý báu đó, trước hết là tìm thấy nền tảng cơ bản của những di sản ấy, phân tích những yếu tố cấu thành, những nguyên nhân lịch sử đã tạo nên văn hiến Việt Nam và văn hiến Thăng Long", GS.TS Đặng Cảnh Khanh nhấn mạnh.

Tại hội thảo, GS.TS Nguyễn Chí Mỳ, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội cũng nhận định, Hà Nội hiện nay với tính chất đô thị hóa gắn với công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nhất là cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 trong cơ chế thị trường đã và sẽ dẫn đến sự di cư lao động, sự phân hóa-phân tầng xã hội và hoạt động văn hóa, nghệ thuật giữa các tầng lớp dân cư cũng như giữa các địa bàn đô thị (trung tâm, vệ tinh, thành thị, nông thôn), nhất là về mức sống, chất lượng sống, lối sống. Điều này đòi hỏi Hà Nội không chỉ phải phát huy các giá trị truyền thống mà còn phải hướng xây dựng các giá trị mới phù hợp với cơ cấu có tính chất mở về dân cư, kinh tế, văn hoá xã hội, xây dựng Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại. Vấn đề này yêu cầu Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội phải nhận thức sâu sắc, đầy đủ, chuyển thành niềm tin hành động hàng ngày.

Xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh

GS.TS Nguyễn Chí Mỳ cũng cho rằng, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh là quyết sách lớn mà Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội đặt vào nhiệm vụ trọng tâm trong các nhiệm kỳ đại hội Đảng bộ Thành phố, trong các kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội hàng năm của Hà Nội. Toàn cầu hóa kinh tế với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 có thể là một thời cơ lớn, một cú hích lớn đối với sự phát triển của đất nước. Nhưng toàn cầu hóa với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cũng có thể trở thành một thách thức lớn đối với Thủ đô, nếu làm không tốt sẽ dẫn tới những rối ren lộn xộn trong xã hội, khi toàn cầu và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đi chệch quỹ đạo mà dân tộc này, Thủ đô này đang hướng tới. Để quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước nhất là cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, đi đúng hướng, bớt đi những rủi ro và lộn xộn không đáng có, việc tập trung xây dựng và phát triển Thủ đô "văn hiến - văn minh - hiện đại" là cực kỳ quan trọng.

“Phải biến xây dựng Thủ đô văn hiến - văn minh - hiện đại” không chỉ là mục tiêu mà còn là động lực mạnh mẽ phát triển Thủ đô trong thời gian tới. Kinh nghiệm lịch sử nhắc nhở chúng ta rằng, khi phải đứng trước những thách thức cam go, có khi là ngàn cân treo sợi tóc, những người lãnh đạo đất nước đã biết cùng nhân dân giương cao ngọn cờ độc lập tự chủ, quy tụ sức mạnh toàn dân, nỗ lực phát huy sự thông minh, khôn ngoan và sáng tạo trong quần chúng, mềm dẻo uyển chuyển trong sách lược đối ngoại. Nhờ đó chúng ta vượt qua được nhiều thách thức để tồn tại và phát triển, vị thế của đất nước ngày càng được nâng cao. Văn hóa dân tộc luôn là cội nguồn sức mạnh của chúng ta, là bệ phóng thần kỳ để chúng ta vươn ra thế giới”, GS.TS Nguyễn Chí Mỳ nhấn mạnh.

Tại Hội thảo, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu cũng đề xuất giải pháp huy động nguồn lực văn hóa trong phát triển thương hiệu Thành phố sáng tạo.

Các ý kiến tham gia đóng góp của các chuyên gia, nhà khoa học, cơ quan nghiên cứu bằng các luận cứ khoa học sẽ là cơ hội quan trọng trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp, ban, ngành thành phố trong triển khai xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển, phát huy mạnh mẽ truyền thống ngàn năm văn hiến, tinh thần chủ động sáng tạo.

Tại đây, Ban tổ chức đã thiết kế 3 không gian gồm: Không gian chính của hội thảo; Không gian trải nghiệm văn hóa tiêu biểu của Thăng Long - Hà Nội (sản phẩm nghề truyền thống, ấn phẩm văn hóa Hà Nội) và Không gian văn hóa ẩm thực Hà Nội.

Hương Mi