Những năm qua, nhu cầu thị trường các sản phẩm cà phê có chất lượng cao như cà phê đặc sản, cà phê hữu cơ ngày càng tăng, được nhiều khách hàng, nhà đầu tư trong và ngoài nước biết đến. Bên cạnh đó trình độ người sản xuất cà phê ngày càng được cải thiện, người dân đang từng bước chuyển đổi canh tác theo hướng an toàn và bền vững hơn.

Với mục tiêu nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo vệ môi trường sinh thái, nhằm phát triển bền vững ngành cà phê có truy xuất, liên kết theo chuỗi giá trị, Trung tâm Khuyến nông - Giống cây trồng vật và Thủy sản phối hợp với Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên triển khai thực hiện dự án “Xây dựng mô hình sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ có truy xuất nguồn gốc và liên kết theo chuỗi giá trị”.

Tại Lâm Đồng, mô hình sản xuất cà phê chè theo hướng hữu cơ có truy xuất nguồn gốc và liên kết theo chuỗi giá trị được thực hiện trên 10ha tại xã Xuân Trường và xã Trạm Hành, TP Đà Lạt. Hiện tại, các vườn cây sinh trưởng, phát triển tốt, lá xanh đậm, dày, cành dự trữ cho niên vụ sau nhiều, trung bình của mô hình đạt 2,325 tấn nhân khô/ha, với giá bán 90.000 đồng/kg cho thu nhập 209.250.000 đồng/ha/năm. Sau khi trừ chi phi đầu tư, công lao động còn lãi thuần hơn 144 triệu đồng/ha. Năng suất mô hình cao hơn năng suất ngoài mô hình 105 kg nhân khô/ha/năm. Ngoài ra, giá mua cao hơn giá so với thị trường 5.000 đồng/kg nhân khô.

Tại Đắk Lắk, triển khai mô hình sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ có truy xuất nguồn gốc và liên kết theo chuỗi giá trị tại 2 xã Phú Lộc và Ea Tóh, huyện Krông Năng. Để tiếp cận với các yêu cầu đổi mới trong hoạt động khuyến nông, các tổ khuyến nông cộng đồng đã hỗ trợ thành lập, duy trì tổ liên kết sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ với 40 thành viên tham gia, tổng diện tích 51 ha. Thông qua các hoạt động của tổ khuyến nông cộng đồng tại mô hình đã giúp nhận thức của bà con nông dân trong vùng thay đổi phương pháp canh tác, nâng cao chất lượng sản phẩm. Giá cà phê nhân liên kết được đơn vị tiêu thụ sản phẩm mua với giá cao hơn so với thị trường từ 1.500 - 2.000đồng/kg nhân khô, giúp tăng hiệu quả kinh tế cho nông hộ.

Chị Trần Thị Thảo – Hộ dân thực hiện mô hình sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ tại xã Ea Tóh – cho biết: “Khi tham gia mô hình tôi được cán bộ khuyến nông hướng dẫn kỹ thuật, được hỗ trợ vật tư, được tham gia nhóm liên kết đã giúp thay đổi về mặt nhận thức trong vấn đề canh tác cà phê; từ việc làm theo kinh nghiệm, lạm dụng hóa chất thuốc bảo  vệ thực vật chuyển sang sản xuất có trách nhiệm, ưu tiên sử dụng các loại vật tư nông nghiệp có nguồn gốc hữu cơ, sinh học, không sử dụng thuốc trừ cỏ để góp phần bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe của cộng đồng”. 

Được biết Trung tâm đã triển khai cấp vật tư, phân bón cho bà con nông dân tại 2 điểm thực hiện mô hình đảm bảo theo tỷ lệ hỗ trợ của dự án. Hướng dẫn, kiểm tra tiến độ cập nhật các hoạt động sản xuất vào sổ nhật ký nông hộ, ghi chép đầy đủ việc bón phân theo đúng quy trình kỹ thuật. Thiết kế xây dựng và cắm bảng mô hình tại các điểm thực hiện mô hình và tại khu hành chính các xã.

Nhờ đó Vườn mô hình sinh trưởng phát triển tốt, cành phát triển nhiều sung túc, chiều dài cành dự trữ dài, số đốt mang quả, số cặp lá ở vườn mô hình nhiều so với đối chứng. Vườn cây thông thoáng, mức độ nhiễm sâu bệnh hại ít hơn và năng suất trung bình vườn mô hình cao hơn vườn đối chứng từ 110 - 190kg nhân/ha. Đồng thời, người dân sử dụng và áp dụng, tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật nên chất lượng cà phê được nâng lên và giá bán cũng cao hơn cách sản xuất truyền thống.

Việc áp dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật thâm canh cà phê theo hướng hữu cơ; liên kết theo chuỗi giá trị nhằm cung cấp sản phẩm chất lượng an toàn, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, sẽ làm tăng thu nhập cho người sản xuất, ổn định thị trường, góp phần phát triển bền vững ngành hàng cà phê tại địa phương.

Ông Ngô Nhân - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Giống cây trồng vật và Thủy sản nhận định: “Mô hình sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ đi đúng hướng và đúng xu thế phát triển với thị hiếu người tiêu dùng hiện nay cũng như nhu cầu canh tác của các nông hộ theo chiều hướng hạn chế sử dụng hóa chất, thiên về sử dụng các nguyên liệu tái tạo, tận dụng, an toàn cho người sản xuất, người tiêu dùng, cộng đồng và xã hội nên ngày càng được nhiều hộ nông dân quan tâm, tìm hiểu, chia sẻ, học hỏi và từ đó khả năng nhân rộng mô hình ngày càng cao.

Việc thay đổi phương thức sản xuất là điều quan trọng để hướng tới nền nông nghiệp sạch đem lại những giá trị to lớn cho tương lai của ngành hàng cà phê nói riêng cũng như ngành nông nghiệp nói chung”.

 Lê Hà - Phi Vũ