Kinh tế tập thể đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam

Kinh tế tập thể là một thành phần kinh tế quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, do đó, việc đảm bảo kinh tế tập thể được phát triển bền vững là nhiệm vụ quan trọng của quốc gia.

Thực tế cho thấy, phát triển khu vực kinh tế tập thể là chủ trương xuyên suốt và nhận được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Điều này được thể hiện khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 20 về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả của khu vực kinh tế tập thể trong giai đoạn mới, khẳng định kinh tế tập thể là một thành phần kinh tế quan trọng cùng với kinh tế nhà nước ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân; phát triển kinh tế tập thể là xu thế tất yếu khách quan, là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị.

Qua ba lần ban hành, sửa đổi, bổ sung Luật Hợp tác xã, số lượng hợp tác xã không ngừng tăng lên, doanh thu và thu nhập của thành viên, người lao động trong hợp tác xã dần được cải thiện, giúp nâng cao đời sống kinh tế hộ thành viên, góp phần thực hiện xoá đói giảm nghèo, ổn định an ninh, chính trị cho xã hội.

Luật Hợp tác xã 2023: Tháo gỡ bất cập để tăng sức cạnh tranh cho HTX

Tại Hội thảo quốc tế “Luật Hợp tác xã năm 2023 và những định hướng chính sách hỗ trợ phát triển khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã” tổ chức ngày 19/9/2023, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung đánh giá thực tiễn phát triển khu vực kinh tế tập thể tại Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh những khó khăn nội tại của các tổ chức kinh tế tập thể, như điều kiện kinh tế - xã hội của thành viên thấp, trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ đa số còn yếu, cơ sở hạ tầng, vật chất, kỹ thuật của hợp tác xã nghèo nàn.

Các chính sách của Nhà nước về cơ bản cũng chưa hỗ trợ được nhiều cho các hợp tác xã; các hợp tác xã gặp khó khăn trong tiếp cận các chính sách về vốn, đất đai, về khoa học công nghệ, thị trường.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh kinh tế xã hội thời kỳ mới, sự phát triển của các mô hình hợp tác xã đang phải đối mặt với nhiều thác thức mới từ sự phát triển bùng nổ của cuộc cách mạng Công nghiệp lần thứ tư; từ áp lực cạnh tranh ngày càng khốc liệt trong nền kinh tế thị trường; tác động tiêu cực của dịch bệnh Covid-19 vẫn còn tiềm ẩn; bất ổn chính trị trên thế giới,...

Những thách thức này đòi hỏi khu vực kinh tế tập thể phải thay đổi để thích nghi và phát huy các lợi thế liên kết nhằm mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả sản xuất, gia tăng sức cạnh tranh và phát triển bền vững.

Năm bắt được những vấn đề này, Luật HTX 2012 đã được đem ra xem xét và có những thay đổi, điều chỉnh để xây dựng được hành lang pháp lý phù hợp hơn với thực tiễn.

Thông qua quá trình nghiên cứu và cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên các yếu tố thực tiễn, ngày 20/6/2023, tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật hợp tác xã số 17/2023/QH15 thay thế Luật hợp tác xã số 23/2012/QH13.

Theo đó, qua từ ngày 1/7/2024, Luật HTX 2023 sẽ chính thức có hiệu lực và thay thế cho Luật HTX 2021.

Những điểm mới quan trọng tại Luật Hợp tác xã 2023

Luật HTX 2023 bao gồm 12 Chương và 115 điều, với nhiều điểm mới được bổ sung để phù hợp với yêu cầu phát triển của mô hình kinh tế hợp tác xã trong thời kỳ Cách mạng công nghiệp 4.0.

Theo đó, Luật HTX 2023 được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, Kỳ họp thứ 5 thông qua ngày 20/6/2023 (thay thế Luật HTX 2012) được các chuyên gia đánh giá đã hoàn thiện các quy định về bản chất HTX, phát triển thành viên với quy định về mở rộng đối tượng tham gia HTX, gồm cả thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn và liên kết không góp vốn; đồng thời bổ sung yêu cầu trích lập Quỹ chung không chia là nguồn hình thành tài sản chung không chia phù hợp với đặc thù của mô hình HTX nhằm bảo đảm sự phát triển của quỹ chung không chia và tài sản chung không chia.

Cùng với đó, các điều chỉnh mới cũng tạo điều kiện phát triển cho các HTX mở rộng thị trường, nâng cao khả năng huy động vốn khi quy định về trao quyền cho HTX, liên hiệp HTX tự quyết định mức cung ứng sản phẩm, dịch vụ ra bên ngoài sau khi đáp ứng nhu cầu của thành viên cũng như đa dạng hóa hình thức huy động vốn góp của thành viên.

Các thay đổi và bổ sung tại bộ luật 2023 cũng được nhận định sẽ tạo nên sự chuyển biến lớn trong hiệu quả của công tác quản trị, điều hành HTX với việc bổ sung quy định về kiểm toán HTX, liên hiệp HTX; đa dạng hóa hình thức tổ chức quản trị, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý, điều hành để phù hợp với quy mô, trình độ HTX.

Một điểm đáng chú ý trong Luật HTX 2023 là các điều luật đã có sự sắp xếp nhằm phát triển các loại hình tổ chức kinh tế tập thể từ thấp đến cao; củng cố, nâng cao vai trò của tổ chức đại diện: đã bổ sung quy định về tổ hợp tác và các chính sách hỗ trợ tổ hợp tác chuyển đổi thành HTX; quy định rõ hệ thống Liên minh HTX Việt Nam là tổ chức đại diện nòng cốt, bảo vệ lợi ích cho tất cả tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX trên phạm vi cả nước.

Cùng với đó, Luật HTX 2023 cũng sẽ giúp nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể: đơn giản hóa, số hóa các thủ tục về đăng ký, tổ chức lại, giải thể HTX theo hướng bổ sung quy định về xây dựng Hệ thống thông tin quốc gia về HTX; thể chế hóa đầy đủ 8 nhóm chính sách của Nghị quyết số 20-NQ/TW để tạo động lực thúc đẩy các tổ chức kinh tế tập thể phát triển, gồm: Phát triển nguồn nhân lực, thông tin, tư vấn; đất đai; thuế, phí và lệ phí; tiếp cận vốn, bảo hiểm; ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; tiếp cận và nghiên cứu thị trường; đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, trang thiết bị; hỗ trợ tư vấn tài chính và đánh giá rủi ro.

Theo đánh giá từ các chuyên gia, việc tạo ra khuôn khổ pháp lý phù hợp để hợp tác xã có thể tiếp cận tín dụng cũng có thể coi là biện pháp hỗ trợ quan trọng cho hợp tác xã. Điều này giúp hợp tác xã có được đòn bẩy tài chính để phát triển hoạt động kinh doanh, nhưng không triệt tiêu những nguyên tắc cơ bản của mô hình hợp tác xã, đặc biệt là nguyên tắc tự lực.

Thái An - Bùi Huyền