Di tích lịch sử văn hóa thắng cảnh hang Bàn Bù (thị trấn Ngọc Lặc, huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa) đẹp tựa bức tranh sơn thủy. Cùng với cảnh quan thiên nhiên hữu tình, nơi đây còn là “địa chỉ” in dấu nghĩa quân Lam Sơn năm xưa. Di tích lịch sử văn hóa, danh thắng Bàn Bù bao gồm: khu vực núi, hang động, suối, các di tích chùa Nán, đền thờ Mẫu Thoải, đền thờ Lê Lai, Lê Lợi, Nguyễn Trãi và các tướng sĩ nghĩa quân Lam Sơn.

 Đến đây, du khách được khám phá hang Bàn Bù, một trong những hang động kỳ vĩ, nguyên sơ ở vùng rừng núi phía Tây Thanh Hóa, với chiều dài của hang trên 6 km, có một cửa vào và hai cửa ra. Trong lòng hang có nhiều cảnh đẹp, huyền ảo như: ruộng Vua, ao Vua, hang Bụt, thác Bạc, thác Vàng, động tiên, cung cấm; có dòng suối nước trong xanh soi bóng những nhũ đá có hình thù kỳ thú. Hang và suối Bàn Bù còn biết tới là nơi tập hợp và là phòng tuyến giúp nghĩa quân nhiều lần đánh thắng quân nhà Minh.

Cùng với quần thể núi, hang động, suối, trong Khu Di tích lịch sử văn hóa, danh thắng Bàn Bù còn có ngôi chùa Nán tọa lạc, thờ Thích Ca Mâu Ni. Ngôi chùa này đã có từ xưa, nhưng quân xâm lược nhà Minh xâm lược tàn phá tan hoang. Sau khi chiến thắng quân Minh, Nhân dân trong làng đã xây dựng lại chùa để làm nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh, tín ngưỡng. Theo Đại Việt thông sử, Lê Lợi đem quân mai phục và tiêu diệt hàng trăm tên địch, phá tan ý định tiến quân lên miền Tây Thanh Hóa và sang nước bạn Lào. Sau khi thắng quân Minh, Lê Thái tổ đã ban sắc phong cho Nhân dân làng Ngán, xã Ngọc Khê (nay là khu phố Vân Hòa, thị trấn Ngọc Lặc). Để tưởng nhớ vị Anh hùng dân tộc Lê Lợi, nghĩa quân Lam Sơn và cầu mong cho quốc thái, dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, Nhân dân trong làng đã tổ chức lễ hội vào 2 ngày, 19 và 20 tháng Giêng.

Với những giá trị văn hóa, lịch sử, năm 2019 Khu Di tích lịch sử văn hóa, danh thắng Bàn Bù đã được UBND tỉnh xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa, danh thắng được đưa vào quy hoạch tổng thể nhằm bảo tồn, tôn tạo và phát huy các giá trị di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh. Ngoài ra, hang Bàn Bù còn được UBND tỉnh quyết định trở thành điểm du lịch.

Để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, nhiều năm qua, huyện Ngọc Lặc đã tổ chức lễ hội văn hóa – du lịch Bàn Bù với quy mô cấp huyện, thu hút đông đảo Nhân dân trong và ngoài tỉnh tham gia. Sau phần lễ với các nghi thức truyền thống như rước kiệu, rước nước thần, dâng hương, tế lễ, lễ hiến nước. Sau phần lễ là phần hội với nhiều tiết mục văn nghệ, trò chơi, trò diễn dân gian, các môn thể thao như: múa pôồn pôông, hát xường giao duyên, Phường Chúc, giao lưu, thi đấu bóng chuyền nam, nữ, nhảy sạp, ném còn...

Đây là cơ hội để huyện Ngọc Lặc phát triển du lịch văn hóa tâm linh tại Khu Di tích lịch sử văn hóa, danh thắng Bàn Bù. Để phát huy thế mạnh Khu Di tích lịch sử văn hóa, danh thắng Bàn Bù Ngọc Lặc đang tiếp tục huy động nguồn lực xã hội hóa để trùng tu, tôn tạo Khu Di tích lịch sử văn hóa, danh thắng Bàn Bù và không gian văn hóa truyền thống huyện Ngọc Lặc, đồng thời tiếp tục đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng cơ sở hạ tầng mở rộng không gian phát triển du lịch, thu hút các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng khách sạn, nhà hàng, các dịch vụ phục vụ khách du lịch; đầu tư tôn tạo, phát huy giá trị đưa Khu Di tích lịch sử văn hóa, danh thắng Bàn Bù trở thành điểm du lịch hấp dẫn khi du khác về với xứ Thanh về miền tây Thanh Hóa.