Sở Du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế lần đầu tiên mở Ngày hội sen Huế trong khuôn khổ Festival làng nghề Huế 2023 với điểm nhấn tổ chức tại khuôn viên hồ Tịnh Tâm (phường Đông Ba, TP Huế). Đây là 1 trong 20 thắng cảnh được Vua Thiệu Trị ca ngợi là đẹp nhất Huế.

Đẹp và thơ như sen Huế

Hồ Tịnh Tâm những ngày này mang không gian thoảng hương của loài sen trắng cổ mới hồi sinh, quyến rũ nhiều du khách trở lại để vãn cảnh, chụp ảnh và lấy cảm hứng sáng tạo nghệ thuật.

Hồ Tịnh Tâm có chu vi gần 1.500m cùng các đảo Bồng Lai, Phương Trượng. Nhìn từ trên cao sẽ thấy rõ kiến trúc hình chữ Tâm hài hòa với thiên nhiên. Hàng ngàn búp sen mang sắc trắng vươn lên, tô điểm cho Huế thêm duyên dáng trong Ngày hội sen Huế, làm sống dậy nhiều thú chơi tao nhã từ sen của người Huế.

Nhà văn Lưu Trọng Văn từng cho biết xưa kia trong những mùa sen nở, hồ Tịnh Tâm chính là nơi hẹn hò đầu tiên của cha mẹ mình là thi sĩ Lưu Trọng Lư và bà Tôn Nữ Lệ Mừng: "Tôi thường đến đây, đứng trên cầu cảm nhận hương sen, gió thoảng và tưởng tượng cảnh hẹn hò của bố mẹ mình". 

Hồ Tịnh Tâm vốn được triều đình nhà Nguyễn cho cải tạo thành hồ Ký Tế từ vết tích của đoạn sông Kim Long. Vào năm Minh Mạng thứ 3, Vua cho huy động hàng ngàn binh lính cải tạo hồ, tái thiết đổi tên Ký Tế thành hồ Tịnh Tâm. Quanh các đảo và dọc bờ hồ, ngoài liễu, trúc, hoa cỏ lạ, dưới lòng hồ, sen bách diệp làm nên một chốn tiêu dao, vườn ngự uyển trữ tình bậc nhất Kinh thành xưa.

Cũng từ cảnh đẹp của Tịnh Tâm, các Vua Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức có nhiều tác phẩm văn chương cho đời. Trong chùm thơ ca ngợi 20 cảnh đẹp xứ Thần Kinh, Vua Thiệu Trị xếp Tịnh Tâm vào vị trí thứ 3. Ngài cũng cho in thơ và cảnh hồ sen bách diệp để treo ở các cung điện.

Giáo sư Thái Kim Lan khoan thai đi trên cầu Hồng Cừ, hít thở không khí trong lành giữa ngày hội rộn rã hơn thường, chậm chân cảm nhận, bà cho biết: "Sen Huế với Huế dường như không tách rời. Tôi rất vui khi Ngày hội sen Huế được tổ chức tại hồ Tịnh Tâm. Mùa hè là mùa sen. Với tôi, sen là thú vui tao nhã nhất trong Kinh thành Huế. Tôi mong trong tương lai, người dân và du khách đều chú ý đến vẻ đẹp vừa nhẹ nhàng vừa mát rượi của hoa sen Huế".

Không chỉ có hoa sen, những ấm trà được ướp từ đóa sen mới chớm "cười" đủ hương cũng làm nên "Đệ nhất danh trà" - trà sen nổi danh xứ Huế. Những búp sen được ủ, gói nâng niu trong từng chiếc lá sen, dùng lạt buộc chặt để giữ đúng hương vị ướp xổi, tinh dầu và dược tính.

Ấm trà sen trắng cổ thơm dịu nhẹ, không nồng như sen các vùng miền khác. Người ta nhớ mãi trà sen trắng cổ xứ Huế với một chút chát dịu, một chút ngọt hậu, hương thơm thanh mát gói trọn tâm tình.

Hay những chiếc bánh ít hạt sen, chè sen ngọt ngào, bùi thơm cho ngày hè tươi mát khiến ai đi xa Huế cũng lưu luyến tìm về "Kinh đô ẩm thực" được giới thiệu tại Ngày hội sen Huế.

Bà Nguyễn Tịnh Chi - du khách đến từ Bình Định - thưởng thức cơm om ngự nói: "Mùa sen ở Huế thật lãng mạn. Nghe từ rất lâu nhưng đứng ở trong không gian của hồ Tịnh Tâm mới cảm nhận hết vẻ đẹp cổ kính của Thành nội và thiên nhiên là vẻ đẹp hài hòa, trác tuyệt".

Sen – nguồn cảm hứng sáng tạo xứ Huế

Góp mặt tại Ngày hội sen Huế, hoa giấy Thanh Tiên của nghệ nhân ưu tú, họa sỹ, kỷ lục gia Thân Văn Huy quảng diễn những đóa hoa sen không tàn. Gia đình ông Huy nhiều đời ở làng hoa giấy Thanh Tiên. Cách đây khoảng 15 năm, nhận thấy nghề truyền thống dần biến mất bởi hoa Thái Lan, Trung Quốc tràn ngập thị trường, ông không khỏi ngậm ngùi.

Thế rồi, người họa sĩ ấy đã dùng đôi bàn tay tài hoa và trái tim nghệ sĩ thổn thức vì hồn quê làm sống lại sắc màu Thanh Tiên với một cái tên đặc biệt: "Làng hoa không tàn".

Họa sĩ Thân Văn Huy cho hay: "Nhân dân Việt Nam chọn sen hồng là quốc hoa. Nhưng đối với tôi, hoa sen hồng và sen trắng của Huế đều tinh khiết, bởi sự tinh khiết của hoa sen Huế không chỉ được cảm nhận từ màu sắc mà còn từ mùi hương".

Chỉ lên bức tranh "Đời sen" do con trai sáng tác từ sen giấy Thanh Tiên, ông Huy chiêm nghiệm chia sẻ nhân sinh quan của mình: "Bức tranh thể hiện được sinh, lão, bệnh, tử. Từ nụ hoa mới chớm đến khi tàn, từ chiếc lá nõn xanh non tới khi hoai tàn, mục rữa. Đời sen như đời người, mỗi lá và hoa đều mọc lên độc lập mà vững vàng không dựa vào ai, ngát hương nhưng chẳng thu hút bướm ong, ở gần bùn chẳng hôi tanh mùi bùn.

Điều đặc biệt ở hoa sen là loài hoa duy nhất khi cho hoa cũng là lúc cho quả. Hoa và quả đồng thời. Như cuộc đời này, gieo gì gặt nấy không đợi đến kiếp sau. Thấm được triết lý ấy từ nhỏ, tôi quyết tâm theo và phục dựng nghề hoa giấy Thanh Tiên.

Mỗi bức tranh hay bông sen giấy Thanh Tiên đều được ông Huy cắt, gấp tỉ mỉ. Người xem cảm nhận sẽ thấy có sự giao hòa giữa tranh và hoa, rất thật nhưng cũng rất sáng tạo. Vân vê cánh sen, họa sĩ Huy nói: "Làm hoa sen giấy khó nhất là nhuộm màu từ đậm sang nhạt. Giờ họ chưa nắm bắt được kỹ thuật nhuộm màu mà làm bắt chước mình đã sợ rồi".

Cả một đời vận vào sen và sắc màu hoa sen giấy Thanh Tiên, họa sĩ Thân Văn Huy luôn trăn trở về việc tiếp thêm sức sống không tàn cho loài hoa nở trên tay mình. Ông bày tỏ niềm vui khi tham dự Ngày hội sen Huế lần đầu được tổ chức.

Dẫu vậy, họa sĩ Huy vẫn muốn góp ý gian hàng khá chật, thấp, nền không bằng phẳng. Việc vận chuyển lu, sành xe không vào tận nơi đảo được vì qua cầu Hồng Cừ chật hẹp khiến công tác chuẩn bị gặp nhiều khó khăn, vất vả. "Hôm nay lẽ ra tôi sẽ có buổi trình diễn nghề nhưng giờ chuẩn bị không kịp nữa rồi. Nhưng cũng thông cảm cho ban tổ chức vì lần đầu, hi vọng năm sau tốt hơn và tôi vẫn tham gia", họa sĩ Huy hiền từ nói.

Ngoài ra, tại Ngày hội sen Huế, nhiều gian hàng sản phẩm từ sen như dĩa lá sen, nón lá sen, ẩm thực phong phú từ sen, áo dài sen cũng được quảng bá đến du khách.

Ông Nguyễn Văn Phúc – Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế, Trưởng Ban tổ chức Ngày hội - cho hay: "Từ bao đời nay, hoa sen Huế luôn là ấn tượng nổi bật của văn hóa Việt. Sen là loài hoa gắn với người dân Huế từ lâu đời trong cuộc sống thường nhật, từ tín ngưỡng Phật giáo, âm nhạc, thi ca, hội họa, phục trang, kiến trúc và các sản phẩm đặc sản bốn mùa".

Ngày hội sen Huế diễn ra trong 2 ngày, nhằm tôn vinh các giá trị của sen và đời sống tinh thần xứ Huế. Qua ngày hội, du khách đến trải nghiệm không gian cùng 42 gian hàng với nhiều giá trị tiềm ẩn và giá trị hiện hữu của sen trong đời sống hàng ngày. Ngày hội độc đáo liên kết chuỗi giá trị của du lịch, nông nghiệp, thủ công mỹ nghệ địa phương và tạo ra cơ hội để các doanh nghiệp quảng bá sản phẩm đến du khách khi tới Thừa Thiên Huế, khẳng định thương hiệu Huế - Thành phố trung tâm của Festival.

Dạo quanh hồ Tịnh Tâm với không gian mở của ngày hội, mỗi gian hàng trưng bày lấy chất liệu hay cảm hứng từ sen là một "cuộc đời" khác của sen ngoài bùn tanh, xanh hồ. Mỗi sản phẩm đều là câu chuyện kể rất nhiều điều về nết ăn, nết ở của Huế từ cung đình đến dân gian.

Thoáng trong chiều, những đường gân lá sen trên chiếc dĩa thay cho các loại dĩa nhựa dùng một lần, những chiếc nón từ lá sen duyên thầm e ấp, những tà áo dài thướt tha lấy hoa sen là cảm hứng như những vũ điệu bay trong gió... đưa hương và sắc mộc mạc của sen thăng hoa.

Từ đó mới thấy được tài hoa của người Huế khi thổi cho sen thêm nhiều giá trị ngoài vẻ đẹp thanh thuần và tươi mát mà bất cứ ai đến Huế cũng có thể cảm nhận được. Sen Huế lần đầu hội tụ và quảng diễn trong ngày hội, ta thấy "ngọc sáng" của sen Huế đang dần phát lộ.

Bảo Hòa