Tại cuộc thi sáng chế năm 2018, tác giả Trần Kim Quy (83 tuổi, từng là giảng viên Đại học khoa học tự nhiên TP. Hồ Chí Minh) và cộng sự đã đạt giải Nhất với sáng chế về quy trình sản xuất phân hữu cơ vi sinh từ chất thải rắn sinh hoạt.
Với sáng chế này, tác giả đã sử dụng rác thải sinh hoạt đô thị và nông thôn làm nguyên liệu sản xuất phân hữu cơ vi sinh. Các chủng vi sinh vật dùng để nhân giống, lên men sản xuất ra các chế phẩm vi sinh phân lập tuyển chọn từ trong đất.
Chia sẻ về thành công của mình, GS Trần Kim Quy cho biết: Từng giảng dạy ở Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh chuyên ngành hóa học, vi sinh học, GS Quy đã dành gần 20 năm nghiên cứu tìm ra những vi sinh vật có ích để xử lý rác và xây dựng quy trình sản xuất phân vi sinh.
Từ những năm 2004, ông đã tìm cách giải bài toán này để có thể tận dụng tài nguyên từ rác. Đến năm 2012 ông đã tìm ra vi sinh vật giúp phân hủy rác và xây dựng quy trình tạo phân bón dinh dưỡng cho cây trồng, được các hội đồng khoa học nghiệm thu.
Theo GS Quy, khác với các công nghệ hiện có, giải pháp của ông rác không cần phân loại từ đầu nguồn. Theo quy trình, khi rác tập kết về cơ sở sản xuất được phun vi sinh vật khử mùi và sau đó cho chạy trên băng tải. Người ngồi đầu băng tải nhặt những chai lọ, lon. Tiếp đến sẽ có người chuyên lấy các chất dẻo là nilon để tái chế nhựa sản xuất mặt bàn composite. Những chất trơ được sử dụng làm gạch block không nung lát đường. Rác hữu cơ sẽ được phun các chế phẩm có chứa vi sinh vật, phân giải sinh học để làm phân vi sinh.
GS Quy cũng cho biết, sẽ có ba vi sinh vật được sử dụng để phân hủy trong quy trình xử lý. Một con chuyên khử mùi rác (con này lấy trong sữa chua); một con lấy ở đất đen dưới đáy hồ ở độ sâu 15 cm. Một con có chức năng cố định đạm lấy ở nốt sần trong rễ cây rau cải.
Cách làm này của ông là để rác phân hủy càng nhanh càng tốt. Vì thế ông đã cấy vi sinh vật để một con ăn từ trong ra, một con ăn từ ngoài vào, một con ăn khi nhiệt độ rác ủ lên đến 50 độ C. Khi rác sau phân loại đưa vào hầm ủ và phun chế phẩm vi sinh, khoảng 20 - 25 ngày toàn bộ rác hữu cơ sẽ bị phân hủy và tạo thành phân vi sinh cung cấp dưỡng chất cho cây trồng.
Qua 2 năm sản xuất thử nghiệm tại Nhà máy Xử lý rác thải Thủy Phương (vận hành xử lý từ 200 đến 360 tấn rác/ngày), lượng compost thu được có thể đem vào sản xuất phân bón hữu cơ. Kinh phí thực hiện từ khâu phân loại đến xử lý 1 tấn rác hết 800.000 đồng. Cứ 100 tấn rác thải sẽ sản xuất được 38 - 40 tấn phân vi sinh. Mỗi tấn được bán với giá 2,5 triệu đồng (rẻ bằng một nửa so với giá phân vi sinh đang bán trên thị trường từ 5 -10 triệu đồng/tấn)… Theo GS. TS Trần Kim Quy, với giá thành này giúp cho nhiều người dân mua được phân tốt để sử dụng và người đầu tư vẫn thu lợi nhuận.
Sáng chế của GS.TS Trần Kim Quy được đánh giá cao nhờ việc giải quyết được cùng lúc 2 nhu cầu bức xúc của xã hội là xử lý rác thải sinh hoạt và cung cấp nguồn phân hữu cơ giá rẻ cho thị trường. Bên cạnh đó, thời gian xử lý rác thải rút ngắn xuống chỉ còn khoảng 1/3 so với các công nghệ tương tự cũng như giải quyết được ô nhiễm trong quá trình xử lý. Mặc dù tuổi đã cao nhưng ông vẫn đeo đuổi con đường nghiên cứu. Không dừng lại ở việc sản xuất phân hữu cơ từ rác sinh hoạt, hiện ông đang đăng ký bảo hộ sáng chế tại Cục Sở hữu trí tuệ với giải pháp sản xuất thuốc bảo vệ thực vật sinh học làm từ lá cây.
Vân Anh