Nhiều người Việt Nam thường có thói quen sử dụng những chai nước khoáng, chai nước ngọt đã sử dụng xong rồi để tái sử dụng và đựng nước uống tiếp. Mới nhìn qua, đây có lẽ là một ý tưởng vừa tiết kiệm vừa thân thiện với môi trường. Thế nhưng, theo các chuyên gia thì đây là một thói quen vô cùng tai hại, trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe. Tái sử dụng chai nhựa đem lại nhiều rủi ro, liên quan đến vi khuẩn gây bệnh và chất hóa học độc hại.
Theo các nghiên cứu, hầu hết chai nhựa có sẵn trên thị trường được sản xuất để sử dụng một lần. Chất liệu của hầu hết các loại chai nước ngọt, nước khoáng hiện nay là polyethylene terephthalate (viết tắt là PET hay PETE) - một loại nguyên liệu nhẹ, xốp, giá rẻ và dễ tái chế. Loại nhựa này khá an toàn, tuy nhiên, với bề mặt xốp có thể cho phép vi khuẩn và mùi vị tích tụ lại. Do đó, các chuyên gia khuyên người tiêu dùng chỉ sử dụng chai nhựa một lần.
Tuy nhiên, nhiều người có thói quen tái sử dụng chai nhựa để đựng nước. Các hợp chất trong thành phần PET có thể rò rỉ và gây các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Chai nhựa nuôi dưỡng vi khuẩn
Trong một nghiên cứu được đăng trên tạp chí Y tế cộng đồng Canada, các nhà khoa học đến từ Đại học Calgary đã thu thập 76 mẫu nước đến từ chai của học sinh tiểu học. Trong đó nhiều chai nước thuộc loại đã được tái sử dụng nhiều lần.
Họ phát hiện ra rằng gần 2 phần 3 số mẫu nước có nồng độ vi khuẩn vượt quá giới hạn cho phép của nước uống. Những chai nhựa cung cấp nơi sinh sản hoàn hảo cho vi khuẩn, Cathy Ryan, một trong những nhà nghiên cứu ghi chú: “Vi khuẩn sẽ phát triển nếu chúng ở trong một điều kiện thích hợp”. Chẳng hạn như chất dinh dưỡng, độ ẩm và nhiệt độ, “chai nhựa có tất cả những yếu tố này”.
Những hao mòn vật lý trong quá trình sử dụng tạo ra những vết nứt, đây là chiếc tổ hoàn hảo cho vi khuẩn.Trong một nghiên cứu khác, các nhà khoa học thu thập mẫu vi khuẩn trên cổ chai nhựa được sử dụng liên tục trong một tuần mà không rửa.
Kết quả chỉ ra rằng quần thể vi khuẩn này chứa cả những tác nhân có thể khiến người trưởng thành bị ốm, tương đương ngộ độc thực phẩm. Richard Wallace, bác sĩ y khoa đến từ Đại học Y tế Texas nói: “Chúng có thể gây buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy”.
Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản
Các nhà khoa học đã chứng minh được rằng, chất BPA trong nhựa có thể gây ra các biến chứng về nhiễm sắc thể đối với thai nhi và dẫn đến các khuyết tật bẩm sinh.
Ngoài ra, các chất hóa học trong nhựa có thể rối loạn các hormone giới tính như estrogen, dẫn đến hiện tượng dậy thì sớm ở trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy, những người sử dụng nước đóng chai chất lượng thấp có thể tăng nguy cơ ung thư tiền liệt tuyến, ung thư vú và ảnh hưởng tới khả năng sinh sản.
Chai nhựa sản sinh ra chất hóa học độc hại
Chai nhựa trên thị trường sử dụng một lần không được thiết kế để có thể tái sử dụng nhiều lần. Chất liệu của chúng sẽ hao mòn từ những vết xước, kéo theo các chất hóa học rò rỉ ra nước uống của bạn.
Thêm vào đó, theo thói quen người Việt thường dùng nước ấm hoặc nước sôi để khử trùng chai điều này là không nên, đặc biệt là đối với chai dùng một lần. Nhựa sử dụng một lần không được thiết kế để dùng trong việc đun nóng. Khử trùng bằng nước sôi là sẽ khiến cho các hóa chất nguy hiểm ngấm vào trong nước uống của bạn. Ngay cả những chiếc chai nhựa đựng nước có thể dùng nhiều lần cũng tiềm tàng nguy cơ nhiễm khuẩn nếu bạn không rửa thường xuyên hoặc vẫn sử dụng lại dù chai có dấu hiệu rạn, xước. “Vi khuẩn trú ngụ trong các vết rạn, vết xước của chai thậm chí còn là mối đe dọa lớn hơn tới sức khỏe so với khả năng các hóa chất từ nhựa rò rỉ vào nước”.
Một chất hóa học nguy hại được phát hành từ những sản phẩm nhựa tái sử dụng, bao gồm cả những chai nước, là Bisphenol A (BPA). Đây là một chất hóa học tổng hợp có khả năng ảnh hưởng đến hệ thống hooc-môn của cơ thể.
Theo Trung tâm nghiên cứu và Chính sách môi trường California, BPA có liên quan đến ung thư vú, tử cung, làm tăng nguy cơ sẩy thai và giảm nồng độ testosterone. Họ đã xem xét 130 nghiên cứu trong lĩnh vực này. Ngoài ra, BPA cũng ảnh hưởng tiêu cực lên sự phát triển của trẻ em.
Hiện nay, hầu hết các chuyên gia cho rằng lượng BPA có thể xâm nhập vào nước uống và thực phẩm từ sản phẩm nhựa là rất nhỏ. Nhưng những lo ngại đến từ quá trình tích lũy lâu dài là có cơ sở. Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ hiện vẫn tiếp tục nghiên cứu về sự an toàn của BPA.
Hầu hết các vi khuẩn đều tồn tại ở miệng bình
Miệng chúng ta có chứa vi khuẩn, khi bạn tiếp xúc miệng vào chai nước, bạn đã tình cờ đưa một lượng vi khuẩn vào bên trong chai nước. Thêm đó là những vết xước trên nắp chai là khu vực sinh sản hoàn hảo cho vi khuẩn.
Một nghiên cứu đã chứng minh thực tế này bằng cách yêu cầu một nhóm đối tượng tái sử dụng những chai nước tương tự trong một tuần và không rửa chúng. Vào cuối tuần, các nhà khoa học lấy một tăm bông và miết xung quanh phần miệng chai. Kết quả là miếng gạc bông chứa rất nhiều loại vi khuẩn có khả năng gây ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng.
Cách duy nhất để ngăn chặn loại vi khuẩn này phát triển là phải tích cực vệ sinh chai lọ. Nếu là loại chai dùng một lần, hãy vứt đi sau một lần sử dụng. Dù bằng cách nào đi nữa, vùng nắp và miệng chai sẽ luôn mang theo hầu hết các vi khuẩn vì trong mọi trường hợp, tay hoặc miệng của bạn đều sẽ tiếp xúc với chúng.
Không phải chai nhựa nào cũng có thể tái sử dụng
- Nếu chai đó có nhãn ghi số 1 (PET hay PETE): Nó chỉ an toàn cho một lần sử dụng. Khi tiếp xúc với oxy không khí hay nhiệt độ cao (bao gồm cả ánh nắng mặt trời), những loại chai như thế này sẽ phân hủy thành những chất độc hại.
- Những loại nhựa có nhãn ghi số 3 hay 7 (PVC và PC) vì đó là hai hóa chất độc hại và dễ dàng hòa lẫn vào thức ăn, nước uống của bạn nên tranh sử dụng. Sử dụng lâu dài loại chai này thậm chí có thể khiến bạn gặp những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
- Những chai nhựa được làm từ polyethylene (số 2 và 4) và polypropylene (số 5 và PP) phù hợp cho việc sử dụng nhiều lần. Tuy nhiên hãy lưu ý rằng chúng chỉ an toàn nếu như bạn dùng để chứa nước lạnh và phải làm sạch chai nhựa thường xuyên.