Anh Đậu Thanh Tùng (42 tuổi, ngụ huyện Bình Chánh, TP.HCM) học làm dừa bonsai từ các video đăng tải trên mạng xã hội. Ban đầu, anh Tùng chỉ làm 1-2 cây để thử sức với bộ môn nghệ thuật này. Về sau, bằng đam mê và mong muốn lan tỏa những sản phẩm dừa bonsai, anh bắt tay vào mở rộng quy mô.
Anh Tùng dành ra khu vườn rộng 50m2 để làm nơi sáng tạo và trưng bày các sản phẩm dừa Bonsai do anh tạo ra. Hiện tại khu vườn trên có đến gần 500 sản phẩm dừa Bonsai được chế tác một cách khéo léo với đủ dạng hình thù những con vật bắt mắt. Mỗi sản phẩm có giá bán từ 500 nghìn đến 2 triệu đồng.
Tính đến nay, anh Tùng đã gắn bó với công việc tạo hình dừa Bonsai được 2 năm. Chia sẻ về cách chọn giống dừa tạo hình Bonsai anh Tùng cho biết không quá kén chọn, hầu như các loại dừa như Xiêm Đỏ, Xiêm Xanh, Tam Quan, Dừa Ẻo,... đều có thể tạo thành dừa Bonsai.
“Đối với những người chơi dừa Bonsai, họ thường lựa chọn loại Xiêm hồng và Tam Quan để có được những sản phẩm đẹp mắt”, anh Tùng nói.
Để tạo nên thành phẩm, từ giai đoạn ươm lên chồi cho đến lúc hoàn thiện sản phẩm phải mất khoảng từ 8 - 10 tháng. Trải qua 2 quy trình chính, đầu tiên là việc lựa chọn phối giống và ươm mầm từ 4 - 6 tháng tùy theo tốc độ phát triển của cây mà xử lý yếm.
Từ trái dừa khô được tách vỏ, anh Tùng bắt đầu ươm dừa lên mầm, sau thời gian từ 1 - 2 tháng anh tiến hành rọc yếm. Giai đoạn rọc yếm đòi hỏi anh phải rọc thật sự khéo léo và tỉ mỉ để cây ra những tán lá đúng ý.
“Đối với việc rọc yếm cho dừa phải tỉ mỉ và phải thường xuyên quan sát tốc độ phát triển của dừa, tầm 5 - 7 ngày tôi phải rọc yếm cho cây một lần. Giai đoạn này được cho là quan trọng, nếu rọc quá sớm hoặc trễ sẽ mất dáng và làm mất vẻ đẹp. Ngoài ra cần cho dừa tắm nắng, vì cây cần quang hợp để sống tốt”, anh Tùng chia sẻ.
Sau quá trình chăm sóc cho ra những dáng dừa đẹp mắt, anh Tùng sẽ tạo hình cho dừa bằng cách đánh bóng gáo dừa, gắn các chi tiết, phụ kiện để định hình các con vật và sơn một lớp keo bóng bảo vệ bên ngoài. Đặc biệt, trong quá trình sơn bóng, người nghệ nhân phải chú ý sơn thật khéo sao cho không dính vào cuống làm chết cây.
Thông thường anh Tùng tạo hình những linh vật trong 12 con giáp. Để tạo sắc thái cho các con vật, phần lớn phụ thuộc vào người tạo hình và tâm trạng của người thưởng thức.
Anh Tùng cho biết những kiểu dáng phổ biến của dừa Bonsai hiện nay là dáng trực, dáng huyền, dáng bay và dáng thác đổ. Để định giá từng sản phẩm, anh cho biết tùy theo kiểu dáng và tác phẩm cụ thể. Với dáng thác đổ, giá thành của sản phẩm thường cao hơn các dáng còn lại. Bởi lẽ, ở dáng thác đổ, nghệ nhân phải tỉ mỉ và chú trọng hơn để tạo thành những sản phẩm được cho là ưng ý.
Ngoài ra, để có một sản phẩm dừa Bonsai đẹp phải đáp ứng yếu tố rễ chuẩn, lá vừa phải, cân đối, chậu phù hợp và đòi hỏi phải lưu giữ được “linh hồn”.
Anh Tùng hầu như dành hết mọi tâm huyết chăm chút một cách tỉ mỉ qua từng sản phẩm sau mỗi giờ tan làm. Có thể thấy, mỗi một hình thù được tạo ra từ trái dừa ẩn chứa sự khéo léo, tính kiên nhẫn của người nghệ nhân này.
“Hy vọng mình sẽ tạo ra những sản phẩm chất lượng đến tay người tiêu dùng và nâng cao được giá trị của trái dừa Việt Nam”, anh Tùng chia sẻ.
Ngoài việc tạo hình linh vật cho dừa, anh Tùng còn trồng thủy canh với loại dừa bonsai này. Đối với loại dừa thuỷ canh, người chơi dừa có thể kết hợp nuôi cá kiểng trong chính những chậu dừa thủy tinh tạo nên một không gian sống bắt mắt hơn.
Thời gian gần đây, dừa Bonsai được khách hàng yêu thích lựa chọn trưng bày trong các dịp lễ tết. Theo quan niệm, một mâm ngũ quả phải có đầy đủ các loại trái cây “cầu dừa đủ xài” sẽ đem lại may mắn cho gia đình, chính vì vậy, dừa Bonsai được ưa chuộng hơn. Anh Tùng cho biết những người yêu thích loại dừa này có thể mua về để quanh năm.
Khách hàng chủ yếu của anh là ở TP.HCM. Ngoài ra anh Tùng còn bán ở các tỉnh lân cận như Long An."Hiện tại các đơn hàng tôi nhận chủ yếu là những khách lẻ, các khách ở trong khu vực TP.HCM, Long An,... Một số khách hàng ở xa, đặc biệt là phía Bắc họ cũng có nhu cầu nhưng việc đóng gói và vận chuyển giao hàng dễ làm hư hỏng nên tôi không nhận các đơn hàng xa", anh Tùng cho biết.
Được biết, bộ môn nghệ thuật này không chỉ mang lại kinh tế cho anh mà thông qua công việc chế tác dừa Bonsai anh biết thêm nhiều bạn bè có cùng đam mê với mình. Ngoài ra, anh còn lan tỏa được sự yêu mến bộ môn nghệ thuật này đến với nhiều người, đặc biệt là giới trẻ.
Thanh Thảo - Võ Liên