Hoại tử gan tụy cấp (AHPND) được biết đến là căn bệnh nguy hiểm trên tôm với tỷ lệ chết lên đến 100%, gây ra bởi Vibrio parahaemolyticus mang plasmid mã hóa hai độc tố ToxA, ToxB. Ở Việt Nam, AHPND là bệnh gây thiệt hại lớn nhất đối với ngành nuôi tôm, do đó, việc có 1 phương pháp giúp phát hiện sớm AHPND sẽ là biện pháp cần thiết để nông dân chủ động hơn trong việc phòng tránh và điều trị kịp thời bệnh, từ đó giúp hạn chế tổn thất tài chính và nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế của hộ nông dân cũng như địa phương sở tại.
Trước thực trạng đó, nhóm nghiên cứu Y Sinh học GMIF đến từ Khoa Sinh học - Công nghệ Sinh học, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐHQG TPHCM do PGS.TS Trần Văn Hiếu dẫn đầu mới đây đã phát triển thành công phương pháp que thử miễn dịch dựa trên tương tác kháng nguyên giúp phát hiện nhanh bệnh AHPND trên tôm.
Trong quá trình nghiên cứu, nhóm các nhà khoa học đã thu thập thông tin và đánh giá toàn diện thực trạng bệnh AHPND tại 8 tỉnh nuôi tôm lớn của Đồng bằng sông Cửu Long, gồm: Long An, Bến Tre, Tiền Giang, Kiên Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang. Kết quả nghiên cứu đã phân lập được hơn 120 chủng.
Các chủng này lần lượt được giải trình tự và phân tích đặc điểm di truyền để cung cấp thông tin toàn diện về cơ chế gây bệnh và khả năng lây truyền. Trình tự mã hóa gene độc tố của các chủng đã lần lượt được công bố trên Ngân hàng Gene, Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học Quốc gia Hoa Kỳ.
Nhóm cũng tiến hành khảo sát các thành phần của que thử và sản xuất được hơn 700 que. Các que thử đã được Trung tâm Chất lượng Nông lâm Thủy sản vùng IV đánh giá có độ đặc hiệu 98% và độ nhạy 94% (cao hơn so với đăng ký ban đầu của nhóm là chỉ khoảng 80 - 90%).
Hiện nay, do chưa có bất kì sản phẩm que thử nào cho bệnh AHPND do V. parahaemolyticus gây ra trên thế giới lẫn ở Việt Nam nên có thể thấy được hiệu quả kinh tế - xã hội vô cùng to lớn của kết quả đề tài mang lại cho các tỉnh nuôi tôm trọng điểm vùng Tây Nam Bộ nói riêng và cả nước nói chung.
Được biết, đây cũng là lần đầu tiên có một sản phẩm que thử phát hiện nhanh hai độc tố cơ bản trong nuôi tôm trên thế giới. Sản phẩm của PGS.TS Trần Văn Hiếu và cộng sự có ý nghĩa rất lớn trong phát triển ngành nuôi tôm trong nước.
“Các nghiên cứu này đã lấp lỗ hổng trong chuỗi giá trị ngành hàng tôm, đem lại giá trị cao cho người nông dân. Sau khi áp dụng, nhiều hộ nông dân đã gia tăng thu nhập đến 100%”, ông Trình Trung Phi nói.
Đề tài của nhóm nghiên cứu đã công bố được năm bài báo thuộc danh mục ISI lần lượt từ Q1-Q4, hai bài báo thuộc tạp chí trong nước. Đồng thời, đề tài cũng đã đào tạo được bốn thạc sĩ, góp phần đào tạo một tiến sĩ, và có hai sáng chế đã nhận đơn. Đề tài sẽ tiếp tục triển khai pha đánh giá hiệu quả của que thử ở quy mô lớn hơn đồng thời triển khai sản xuất thử có sự phối hợp với doanh nghiệp KHCN từ địa phương.
Thái An