Vùng Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) hiện đang phấn đấu trở thành trung tâm khoa học-công nghệ (KHCN) và đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước theo định hướng Nghị quyết 30-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển vùng ĐBSH đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Huỳnh Thành Đạt, vùng ĐBSH có tiềm lực KHCN và đổi mới sáng tạo đứng đầu cả nước. Số tổ chức nghiên cứu và phát triển của vùng chiếm trên 50% của quốc gia; có trên 150 cơ sở giáo dục trình độ đại học trở lên; có 14/17 phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia; hơn 500 tổ chức KHCN công lập và ngoài công lập, sàn giao dịch công nghệ thiết bị. Đầu tư ngân sách cho hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo giai đoạn 2016-2020 chiếm gần 30% toàn quốc. Đây cũng là địa bàn hoạt động của nhiều tập đoàn kinh tế lớn với các dự án công nghệ cao trong lĩnh vực công nghiệp và nông nghiệp.
Hiện nay, đã có 5 tỉnh trong vùng ĐBSH có sàn giao dịch thiết bị và công nghệ, đó là Hải Phòng, Nam Định, Ninh Bình, Thái Bình, Quảng Ninh. 5 sàn này đã kết nối với nhau vào tháng 6/2019. Ngoài ra, Hà Nội sẽ khai trương sàn giao dịch thiết bị và công nghệ vào quý III/2023 và có một sàn giao dịch thiết bị và công nghệ quốc gia do Bộ KH&CN (Cục Thông tin KH&CN quốc gia) vận hành ở Hà Nội.
Để vùng Đồng bằng sông Hồng có thể trở thành trung tâm khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo hàng đầu của cả nước, ông Đạt cũng đề xuất ba giải pháp chủ yếu.
Trong đó, việc lập và tổ chức thực hiện quy hoạch về cơ sở nghiên cứu khoa học được cho là "căn cơ, dài hạn". Lý do, hiện số lượng các cơ sở nghiên cứu trong Vùng nhiều (thuộc nhóm cao nhất nước), nhưng chưa hình thành được mạng lưới các tổ chức khoa học công nghệ mạnh. Năng lực thương mại hóa kết quả nghiên cứu còn hạn chế; số lượng sáng chế, giải pháp hữu ích chưa nhiều; chưa thu hút, đào tạo được nhân lực chất lượng cao.
Giải pháp thứ hai, đầu tư phát triển, cần tập trung việc phát triển các khu công nghệ cao và các khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Hiện Hà Nội đã có Khu công nghệ cao Hòa Lạc "có thể là mô hình để các địa phương trong Vùng tham khảo". Hà Nam cũng có kế hoạch xây dựng khu công nghệ cao theo hướng tập trung vào lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, điện tử - bán dẫn, tự động hóa, công nghệ sinh học và y dược, công nghệ vật liệu mới... Theo đó "cần hình thành các khu nông nghiệp hiệu quả cao dựa trên ứng dụng công nghệ cao theo quy hoạch tại các tỉnh, thành phố trong vùng, như: Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Phòng, Nam Định, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên...", Bộ trưởng nói.
Giải pháp thứ ba được Bộ trưởng Đạt đề xuất là khai thác lợi thế về tiềm lực khoa học và công nghệ của vùng để đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu cơ bản, nhất là các nghiên cứu định hướng ứng dụng để tiến tới sáng tạo, tự chủ và cạnh tranh về công nghệ ở những lĩnh vực then chốt.
Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cũng cho biết, trong 6 tháng cuối năm 2023, Bộ KH&CN sẽ tập trung hoàn thiện và trình Chính phủ ban hành nghị định về khu công nghệ cao, trong đó có các nội dung về thu hút vốn xã hội phát triển các khu công nghệ cao. Nghị định này cũng quy định về việc phát triển các khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Bộ cũng đang tập trung hoàn thiện Quy hoạch mạng lưới các tổ chức KH&CN công lập giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn tới năm 2050.
Bộ đề nghị Hội đồng điều phối vùng ĐBSH xem xét việc xây dựng đề án thành lập trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo vùng ĐBSH. Đây là giải pháp đã được nêu tại Nghị quyết 14/NQ-CP ngày 8/2/2023 của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 30-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng ĐBSH đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
"Đây là điểm mới, có khả năng tạo đột phá cho tiềm lực KHCN và đổi mới sáng tạo của vùng. Hiện nay, Bộ KH&CN đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan tập trung xây dựng 3 trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia tại 3 vùng (Bắc, Trung, Nam) theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ", Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho hay.
Minh Vân