Ngôi trường giữa vùng "đất học"
Làng Cổ Định (thị trấn Nưa ngày nay) dưới thời phong kiến là một trong những làng xã có truyền thống hiếu học, khoa bảng đứng đầu huyện Nông Cống xưa (Triệu Sơn ngày nay), được nhân dân trong vùng ca tụng Văn chương Cổ Định, Cổ Đôi. Khảo cứu các nguồn tư liệu, dưới thời trung đại, làng Cổ Định có 10 người thi đỗ đại khoa (Tiến sĩ) tiêu biểu như: Lê Thân, Lê Duy Thức, Lê Duy Xử, Doãn Băng Hài, Doãn Đình Tá, Lê Bật Tứ, Lê Nhân Kiệt,... Bên cạnh người đỗ Tiến sĩ, làng Cổ Định còn có 7 người thi đỗ ở các bậc Hương cống (dưới triều Lê Trung Hưng) là Cử nhân, Tú tài (dưới triều Nguyễn) như: Lê Đình Nghị, Lê Tung, Nguyễn Thân, Lê Ngọc Quang, Lê Ngọc Toản, Lê Ngọc Giáp, Lê Trọng Nhị. Trong số những người đỗ đạt nhiều người làm quan giữ các chức vụ quan trọng trong triều chính, có những đóng góp cho làng xã, đất nước trên các lĩnh vực chính trị, quân sự, văn hoá, ngoại giao được sử sách ghi danh.
Dưới ách đô hộ của thực dân Pháp đầu thế kỷ XX phong trào Canh Tân lan rộng ra cả nước, ông Lê Trọng Nhị tham gia phong trào chống thuế ở Trung Kỳ và bị bắt năm 1908. Đến năm 1917 ông được trả tự do. Trước cảnh khó khăn cơ cực và lạc hậu của miền quê Cổ Định, ông trăn trở và quyết định truyền bá tư tưởng canh tân nhằm phát triển kinh tế, nâng cao đời sống cho nhân dân.
Để nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài ông cho mở trường dạy học chữ Quốc ngữ. Sau thời gian chuẩn bị, năm 1923 Trường Sơ đẳng Tiểu học Cổ Định ra đời có 3 phòng học, nằm trên khu đất rộng khoảng 3.000m2 tại thôn Bính, cạnh văn chỉ của làng. Đến năm 1927, trường được mở rộng với 5 phòng học được xây dựng bằng gạch, rộng rãi, khuôn viên được chỉnh trang. Nhờ có ngôi trường mà nhân dân trong làng xã được học tập, số người biết chữ tăng nhanh. Đây là một trong những trường dạy chữ Quốc ngữ được thành lập sớm trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá.
Cũng tại ngôi trường Tiểu học Cổ Định mà nhiều thế hệ học sinh đã thành đạt, giữ nhiều chức vụ khác nhau ở các cấp chính quyền từ địa phương đến trung ương, từ đó có nhiều đóng góp cho quê hương, đất nước. Trải qua nhiều lần đổi tên, sáp nhập, tháng 8/2020 thực hiện Quyết định số 6869/QĐ-UBND của Chủ tịch UBND huyện Triệu Sơn, trường chính thức đổi tên thành Trường tiểu học Thị trấn Nưa.
100 năm xây dựng và phát triển
Trải qua 1 thế kỷ xây dựng và phát triển, trong chiến tranh cũng như trong thời bình, Trường tiểu học Thị trấn Nưa luôn vượt qua những gian khó, tạo dựng nền móng vững chắc, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu cấp tiểu học trong toàn huyện. Nhà trường đã không ngừng nâng cao chất lượng, đổi mới phương pháp dạy - học, xây dựng đội ngũ giáo viên có phẩm chất đạo đức và có trình độ chuyên môn. Từ đó, ra sức đẩy mạnh các phong trào thi đua, góp phần trong sự nghiệp đào tạo nguồn nhân lực cho quê hương, đất nước.
Dưới mái trường này, đã có gần 400 lượt thầy giáo, cô giáo về giảng dạy, hơn 30 thầy giáo, cô giáo được bổ nhiệm làm hiệu trưởng, đã có hơn 18.000 lượt người con của Cổ Định - Tân Ninh - Thị trấn Nưa và các vùng lân cận đã trưởng thành từ ngôi trường này. Nhiều thế hệ học sinh ưu tú đã trưởng thành trên mọi lĩnh vực công tác. Với thành tích đã đạt được, Nhà trường đã vinh dự được các cấp, ngành tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý như: được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương lao động hạng 3 về thành tích "Dạy tốt, Học tốt" (năm học 1992- 1993); được tặng thưởng nhiều bằng khen, giấy khen; được UBND tỉnh Thanh hóa công nhận đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 năm 2014, và được công nhận lại năm 2020. Nhiều năm liên tục đạt Trường tiên tiến cấp huyện và cấp tỉnh...Năm học 2022 - 2023 trường có 13 giáo viên giỏi cấp trường, 2 giáo viên giỏi cấp huyện, xếp thứ 3 trong cụm thi đua; 14 giáo viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; 7 sáng kiến kinh nghiệm đạt cấp huyện; 100% học sinh hoàn thành chương trình tiểu học; trên 99% học sinh hoàn thành chương trình môn học, lớp học.
Phát biểu tại buổi lễ, đồng chí Lê Văn Tuấn, Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy Triệu Sơn đã biểu dương và chúc mừng các thế hệ nhà giáo, các thế hệ học sinh Trường tiểu học thị trấn Nưa đã đạt được trong suốt chặng đường 100 năm xây dựng và phát triển. Đồng chí khẳng định huyện luôn quan tâm đến công tác giáo dục và việc nâng cao chất lượng giáo dục luôn được đặt lên hàng đầu. Để chất lượng giáo dục trên địa bàn huyện nói chung và thị trấn Nưa nói riêng ngày càng thu được nhiều kết quả quan trọng và toàn diện.
Nhân kỷ niệm 100 năm thành lập, cũng như những đóng góp quan trọng trong sự nghiệp “trồng người”, Trường Tiểu học Thị trấn Nưa đã vinh dự được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng Bằng khen vì có thành tích xuất sắc trong quá trình xây dựng và phát triển nhà trường.
Thanh Đạt