Trong nhóm các sản phẩm nổi tiếng của tỉnh Yên Bái, cam Văn Chấn được biết đến với mẫu mã đẹp, vỏ mỏng, tỷ lệ sơ thấp, ít hạt... từ lâu đã tạo dựng được chỗ đứng trên thị trường. Xác định chất lượng sản phẩm là yếu tố quan trọng trong việc giữ vững thương hiệu "Cam Văn Chấn”, người trồng cam ở địa phương đã quan tâm tới quy trình chăm sóc theo tiêu chuẩn VietGAP, đưa ra thị trường các sản phẩm cam sạch, đảm bảo không có dư lượng thuốc trừ sâu. 

Với mục tiêu nâng cao chất lượng vùng cam, chính quyền địa phương đã rà soát, quy hoạch và cho nhân dân đăng ký các diện tích trồng mới, cử cán bộ chuyên môn hướng dẫn, tập huấn người dân quy trình chăm sóc đảm bảo tiêu chuẩn, khuyến khích hình thành các mô hình tổ hợp tác, HTX trồng cam.

Để đáp ứng nhu cầu, thị hiếu của khách hàng, tránh tình trạng được mùa mất giá, huyện Văn Chấn đã chỉ đạo các địa phương hướng dẫn, tuyên truyền người dân trồng các giống cam chín sớm, chín muộn, kéo dài thời gian thu hoạch phục vụ nhu cầu của thị trường. Đồng thời thường xuyên trồng cải tạo, thay thế các diện tích cam già cỗi, năng suất thấp bằng các giống cam có chất lượng, giá trị kinh tế cao.

Được biết, vùng trồng cam Văn Chấn nằm ở độ cao trung bình 400m so với mực nước biển. Phần lớn vùng trồng cam Văn Chấn có độ dốc lớn, nhiều sông suối. Độ dốc lớn khiến đất dễ bị rửa trôi. Để khắc phục điều kiện không thuận lợi này, người trồng cam vùng Văn Chấn đã thiết kế vườn trồng cam theo đường đồng mức, vừa giúp tầng mặt vườn trồng thoát nước dễ dàng, cây không bị ngập úng, đồng thời cây cam vẫn thường xuyên được cung cấp đủ nước trong quá trình sinh trưởng và phát triển.

 Ngoài điều kiện địa hình, tính chất, chất lượng đặc thù của cam Văn Chấn còn do điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và bàn tay chăm sóc của những người nông dân trong khu vực địa lý. Khu vực địa lý có nhiệt độ trung bình năm từ 22 - 26oC, biên độ nhiệt độ ngày và đêm lớn (trung bình khoảng 8 - 9oC), lượng mưa tương đối lớn (trung bình năm từ 1.200 - 1.800 mm/năm), độ ẩm trung bình năm từ 83% - 87%. Thổ nhưỡng của khu vực địa lý là đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất, tầng đất canh tác dày trên 1m, hàm lượng mùn trong đất ở mức trung bình khá (hàm lượng mùn tổng số trung bình trên 1,8%).  Kỹ thuật sử dụng phần lớn phân hữu cơ, tỉa cành, tạo tán sau mỗi vụ thu hoạch, bố trí mật độ cây hợp lý để giúp vườn cam có được ánh sáng tán xạ phù hợp, giúp cho cây cam sinh trưởng và phát triển tốt, nâng cao chất lượng quả.

Với điều kiện trên, cam Văn Chấn có vỏ ngoài mỏng, màu xanh và đẹp, quả tròn, nhích hơn nắm tay một chút, khi chín loại cam này chuyển sang màu vàng, có thể để được lâu, bên trong quả cam có tỷ lệ sơ thấp, nhiều nước, ít hạt, mùi thơm ngọt. Cam Văn Chấn cũng giống như bao giống cam khác là đều có hạt, tép màu vàng và khi thưởng thức có vị chua chua, ngọt ngọt thơm nhẹ. Những người đã thưởng thức giống cam này chắc chắn sẽ dễ dàng phân biệt với những loại cam khác, nhất là cam Trung Quốc hiện nay.

Cam Văn Chấn không chỉ thơm ngon mà còn đem lại nhiều giá trị kinh tế và giá trị dinh dưỡng. Không chỉ là nguồn nước uống giải khát và giải nhiệt tuyệt vời mà chúng còn cung cấp nhiều giá trị dinh dưỡng quý giá cho cơ thể và phòng ngừa nhiều loại bệnh vì là loại quả giàu các chất dinh dưỡng như: vitamin C, chất xơ, folate, chất chống oxy hóa nhưng rất ít calo và đường. 

Và để nâng cao giá trị sản phẩm, mới đây, Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 5345/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00121 cho sản phẩm cam Văn Chấn.

 Khu vực địa lý là: Xã Cát Thịnh, xã Tân Thịnh, xã Đại Lịch, xã Chấn Thịnh, xã Bình Thuận, xã Thượng Bằng La, xã Nghĩa Tâm, xã Minh An, thị trấn Sơn Thịnh, thị trấn Nông Trường Trần Phú thuộc huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái.

Ngoài cam Văn Chấn, Chè Shan tuyết Suối Giàng Văn Chấn cũng là một sản phẩm nổi tiếng của tỉnh Yên Bái. Đây là chỉ dẫn địa lý thứ hai của tỉnh Yên Bái về chè Shan tuyết, sau chè Shan Phình Hồ. 

Được biết đến là "danh trà" của người Việt, chè Shan tuyết Suối Giàng Văn Chấn sở hữu những đặc điểm cảm quan riêng có: Búp chè xoăn, màu xanh đậm, nhiều tuyết trắng, mùi thơm mạnh đặc trưng, màu nước chè xanh vàng, ánh mật ong đặc trưng, vị chát nhẹ, rõ ngọt hậu, dư vị lâu. 

Cảm quan này được minh chứng qua các chỉ tiêu như hàm lượng tanin từ 23,1 - 23,9%, hàm lượng chất hòa tan từ 51,3 - 53,6%, hàm lượng axit amin từ 2,77 - 4,53%, hàm lượng catechin tổng số từ 144,0 - 180,0mg/g, hàm lượng cafein từ 3,5 - 4,3%.

Một lá chè ngon là kết quả của cả quá trình nuôi dưỡng và tích lũy vật chất từ nhiều yếu tố địa hình, khí hậu, thổ nhưỡng. Chè mang chỉ dẫn địa lý "Suối Giàng Văn Chấn" là giống chè Shan tuyết được trồng ở vùng núi cao trên 600m so với mực nước biển, độ dốc từ 8 - 30 độ, nhiệt độ trung bình năm từ 22 - 26 độ C, biên độ nhiệt độ ngày đêm trung bình khoảng từ 8 - 9 độ C, lượng mưa hàng năm từ 1.200mm đến 1.800mm, độ ẩm trung bình năm từ 83% - 87%. Thổ nhưỡng khu vực địa lý là đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất, thành phần cơ giới từ thịt nhẹ đến trung bình, tầng canh tác dày trên 1m.

Để đảm bảo được nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm, sản phẩm chè Shan tuyết được đóng gói ngay trong khu vực địa lý. Theo đó, khu vực địa lý bao gồm: Xã Nậm Búng, xã Gia Hội, xã Nậm Mười, xã Sùng Đô, xã Suối Quyền, xã Suối Giàng, xã Suối Bu thuộc huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái.

Thanh Tú