Trong 8 tháng đầu năm, Philippines là thị trường xuất khẩu gạo số một của Việt Nam với 34,5% thị phần. Tuy nhiên, sau khi thay đổi chế độ hạn ngạch sang thuế quan giúp thúc đẩy hoạt động nhập khẩu gạo, lượng gạo tồn kho của Philippines đang còn ở mức cao, nên trong thời gian tới, hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Philippines hứa hẹn sẽ không tăng.

Thị trường lúa gạo trước mắt dự báo sẽ vẫn gặp khó khăn do việc xuất khẩu sang Trung Quốc - một trong những thị trường xuất khẩu gạo tiềm năng của Việt Nam - còn nhiều hạn chế. Trong 8 tháng đầu năm 2019, lượng gạo Việt Nam xuất sang Trung Quốc giảm 67% so với cùng kỳ năm 2018. Sau thời gian dài giảm nhập khẩu gạo từ Việt Nam, nhu cầu gạo của thị trường Trung Quốc vẫn chưa có dấu hiệu tăng trưởng trở lại, ngoài lý do lượng gạo tồn còn cao, lúa gạo Trung Quốc năm nay cũng được mùa.

Thái Lan trong hơn ba thập kỷ là nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, giờ phải đối mặt với viễn cảnh ảm đạm khi sản lượng xuất khẩu giảm sâu. Theo Bộ Thương mại Thái Lan - cơ quan chịu trách nhiệm giám sát ngành lúa gạo nước này, xuất khẩu gạo của Thái Lan đã giảm xuống còn 11 triệu tấn trong năm 2018 từ mức 11,6 triệu tấn trong năm 2017. Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan bi quan hơn về triển vọng của năm nay; họ dự kiến sẽ giảm xuống 9 triệu.

Trong bối cảnh hỗn loạn về chính trị trong nước, Thái Lan đã không lường trước được sự cạnh tranh gia tăng từ Ấn Độ, Việt Nam và các nước khác.

Ở Ấn Độ, hai tháng trước chính phủ công bố trợ cấp gạo 5% cho xuất khẩu gạo không phải basmati loại phổ biến (gạo basmati là loại gạo dài đặc trưng của Ấn Độ và Pakistan). Chương trình này hết hạn vào cuối tháng 3, là một nỗ lực để mở rộng xuất khẩu gạo và cắt giảm hàng tồn kho bằng cách làm cho giá gạo Ấn Độ cạnh tranh hơn trên thị trường quốc tế.

Trước đây, Việt Nam chỉ xuất khẩu được khoảng hơn 20.000 tấn gạo/năm sang EU. Nhưng sau khi Hiệp định EVFTA được ký kết hồi tháng 6/2019, mức hạn ngạch thuế suất 0% được áp dụng cho 80.000 tấn gạo xuất khẩu hiện tại, điều này cho thấy hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam sang EU sẽ tăng trưởng mạnh trong tương lai. EU là một thị trường “khó tính”, để tận dụng cơ hội mới này, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam cần nâng cao chất lượng gạo bằng cách tăng cường truy xuất nguồn gốc hàng hóa, tập trung xây dựng thương hiệu… Theo Bộ Công thương, sản xuất và xuất khẩu gạo của Việt Nam đang chuyển hướng sang chất lượng và giá trị gia tăng, đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thúc đẩy sản xuất an toàn và sử dụng công nghệ cao.

Tuy nhiên, các chính phủ vẫn chưa đưa ra các kế hoạch cụ thể và hợp lý để đảm bảo các ngành công nghiệp gạo trong nước chuyển sang gạo chất lượng cao

 Hoàng Minh