Vào mỗi dịp Tết Nguyên đán, bên cạnh nhiều lễ nghi thủ tục, những thú chơi của người Hà Nội cổ cũng vẫn còn tồn tại mãi như một bản sắc văn hoá truyền thống không thể nào mất đi của vùng đất kinh kỳ hoa lệ. Và một trong số đó chính là tục xin chữ đầu năm.

Đây là một việc làm mang nhiều ý nghĩa văn hóa, thể hiện sự trọng chữ nghĩa trọng tri thức và cũng là mong muốn xin được con chữ lấy may mắn, cầu một năm tài lộc, phúc thọ đầy nhà.

Người Việt từ xưa có truyền thống thờ chữ, rước chữ, chơi chữ, xin chữ. Theo đó, thờ chữ và rước chữ là đối với những chữ của vua, được viết trong các sắc phong; còn dân gian thì chơi chữ và xin chữ lại là điều thiêng liêng giữa mọi tầng lớp nhân dân với các ông đồ vào những dịp lễ tết.

Xin chữ ngày Tết, không phải là một việc đơn giản như suy nghĩ của nhiều người, mà là một câu chuyện quan trọng của gia đình. Ông đồ ngày xưa rất được trọng vọng, những nhà có tiền thì mời thầy về tận nhà để dạy chữ cho con cái, những nhà bình thường thì gửi con đến nhà thầy, ngày lễ ngày tết phải sang tết thầy, như dân gian có câu “Mùng một tết cha, mùng hai tết mẹ, mùng ba tết thầy” là vậy.

Ngày Tết, công việc của thầy đồ càng bận hơn bởi mọi người đến xin chữ, đó là việc mà cả người xin chữ và người cho chữ đều hết sức trân trọng và nâng niu. Ông đồ thường dậy sớm chuẩn bị nghiền mực cho chu đáo, người xin chữ khăn áo chỉnh tề, sắm một chút lễ vật đến nhà thầy, lễ vật tùy gia cảnh của người xin chữ có thể là chai rượu, nải chuối, mấy lon gạo nếp, hay một phong bao mừng tuổi…

Chữ xin cũng tùy theo nguyện vọng của người xin chữ, trong năm mới người ta cầu mong điều gì nhất thì người ta xin, người cầu tài lộc thì xin chữ Tài chữ Lộc, người cầu con cái xin chữ Phúc, người cầu sức khỏe sống lâu xin chữ Thọ…

Vào năm 2022, mọi người thường xin những chữ sau đây:

Chữ "Tâm" mang ý nghĩa Phật giáo sâu sắc trong đời sống tâm linh của người Việt: Muốn con người tu dưỡng đạo đức để cho tâm được thanh tịnh, xóa hết dục vọng, ích kỷ, hận thù, để có một cuộc sống thanh thản, yên bình.

Chữ "Duyên" biểu tượng cho tình yêu, duyên phận. Các bạn trẻ thường xin chữ duyên đầu năm để cầu mong sự may mắn trong tình yêu, dấu hiệu của hỷ sự.

Chữ "Nhẫn" từ xa xưa chữ Nhẫn đã là một trong những chữ được mọi người xăm lên mình nhiều nhất. Đa phần là để răn đe mình phải biết nhẫn nại. Phải biết nhịn trong đó có cả nhịn nhục, nhịn đau, nén đựng sự thúc đẩy hành động.

Chữ "An" là chữ được xin nhiều nhất để treo trong nhà với mong muốn cuộc sống an lành, hạnh phúc. Đặc biệt, chữ "An" còn là biểu tượng thường được thêu lên tranh để làm vật trang trí trong nhà của nhiều gia đình.

Chữ "Tài" là biểu trưng cho năng lực, tài năng trong 1 vấn đề, lĩnh vực hay công việc nào đó; thể hiện cho ước muốn được thành đạt, có sự nghiệp phát triển của người xin.

Chữ "Thọ" biểu tượng cho sự mạnh khỏe, sống lâu trăm tuổi. Mọi người thường xin chữ Thọ với mong muốn gia đình mạnh khỏe, sung túc và chúc thọ ông bà, cha mẹ.

Minh Châu