Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), chất thải y tế không chỉ đơn giản là kim tiêm hay găng tay y tế mà còn gồm nhiều thứ khác như đồ bảo hộ cá nhân (PPE). Báo cáo của WHO chỉ xem xét số vật dụng y tế do Liên Hiệp Quốc (LHQ) phân phối do các yếu tố khách quan về số liệu.

Người ta ước tính có khoảng 87.000 tấn thiết bị bảo vệ cá nhân (PPE) đã được đặt hàng qua cổng thông tin của Liên Hợp Quốc cho đến tháng 11/2021 - hầu hết trong số đó đều sẽ trở thành chất thải y tế sau khi được sử dụng.

Bên cạnh đó, có khoảng 140 triệu bộ dụng cụ xét nghiệm COVID-19 sẽ tạo ra 2.600 tấn rác thải và 8 tỉ liều vaccine trên toàn cầu tạo ra thêm 144.000 tấn lọ thủy tinh, ống tiêm, kim tiêm.

Báo cáo của WHO không nêu các ví dụ cụ thể về nơi xảy ra tình trạng chất thải tích tụ nghiêm trọng nhất nhưng đề cập đến những thách thức mà thế giới sẽ phải đối mặt. Một trong những thách thức đó là việc xử lý và tiêu hủy chất thải ở vùng nông thôn Ấn Độ cũng như khối lượng lớn rác thải từ các cơ sở kiểm dịch ở Madagascar.

Mối lo ngại lớn là do LHQ và các quốc gia phải đương đầu với nhiệm vụ đảm bảo chất lượng nguồn cung PPE, nên mối quan tâm và nguồn lực dành cho việc quản lý an toàn và bền vững loại rác thải này ít được chú trọng. Tiến sĩ Michael Ryan, Giám đốc Điều hành Chương trình y tế khẩn cấp của WHO cho rằng đây là một vấn đề rất quan trọng, do đó cần phải có hệ thống quản lý hiệu quả, bao gồm cả hướng dẫn cho nhân viên y tế về những việc cần làm.

WHO đánh giá, hiện nay, 30% các cơ sở chăm sóc sức khỏe (ở các nước kém phát triển nhất là 60%) không được trang bị để xử lý lượng rác thải y tế hiện có, chưa nói đến rác thải bổ sung, có nguy cơ gây ảnh hưởng đến sức khoẻ nhân viên y tế và cộng đồng. Theo các nghiên cứu, các cộng đồng sống gần khu vực bãi chôn lấp các lò đốt rác thải kém chất lượng có thể bị ảnh hưởng do không khí ô nhiễm từ chất đốt, chất lượng nước kém, hoặc dịch bệnh mang mầm bệnh.

Báo cáo đưa ra một loạt các khuyến nghị, bao gồm quy cách đóng gói và vận chuyển thân thiện với môi trường; mua PPE an toàn và có thể tái sử dụng, làm bằng vật liệu có thể tái chế hoặc phân hủy sinh học; đầu tư vào công nghệ xử lý không đốt; đầu tư vào lĩnh vực tái chế để đảm bảo các vật liệu, như nhựa, có thể có vòng đời thứ hai.

WHO cũng cho hay, những loại rác thải y tế có thể đe doạ tới sức khoẻ của con người, một phần có thể gây lây nhiễm vì virus từng tồn tại trên các bề mặt, một phần có khả năng khiến nhân viên y tế bị bỏng, chấn thương do kim đâm và vi trùng gây bệnh.

Các cộng đồng dân cư sống gần các bãi chôn lấp rác thải y tế quản lý kém cũng có thể bị ảnh hưởng bởi không khí bị ô nhiễm do đốt chất thải, chất lượng nước kém hoặc vật liệu đã tiếp xúc với bệnh dịch, báo cáo nói thêm.

Gia Khánh