Theo ông Mai Phan Dũng, Vụ trưởng Vụ Ngoại giao Văn hóa UNESCO Việt Nam, Tổng Thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, trí tuệ nhân tạo trong tương lai có thể trực tiếp trở thành lực lượng sản xuất, thay thế và giải phóng sức lao động của con người. Tuy nhiên, trí tuệ nhân tạo cũng đặt ra rất nhiều vấn đề, thách thức lớn, như các tiêu cực liên quan đến quyền và phẩm giá con người, mối quan hệ giữa con người, máy móc; xâm phạm quyền tự do cá nhân, các quyền cơ bản khác... UNESCO đã sớm nhận thấy điều này, nên cần phải xây dựng các tiêu chuẩn quốc tế về đạo đức trong thời đại trí tuệ nhân tạo, hỗ trợ các quốc gia xây dựng chính sách để tận dụng lợi thế của trí tuệ nhân tạo nhưng phải hạn chế các mặt tiêu cực.

Vì vậy, UNESCO đang xây dựng Dự thảo Khuyến nghị về Đạo đức trong trí tuệ nhân tạo, xác định và nhấn mạnh các giá trị tích cực, các mặt tiêu cực, các nguyên tắc cơ bản của trí tuệ nhân tạo, hướng dẫn cho việc phát triển, sử dụng có trách nhiệm các công nghệ trí tuệ nhân tạo, nguyên tắc về quản trị, cộng tác, thích ứng, nghĩa vụ của khu vực công và tư.

Tổng Thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam khuyến nghị, thời gian tới, Việt Nam tăng cường hợp tác với UNESCO trong lĩnh vực này, thúc đẩy nhận thức, giáo dục về trí tuệ nhân tạo, xây dựng chính sách phù hợp, xử lý những thách thức do trí tuệ nhân tạo mang lại, đặc biệt từ góc nhìn đạo đức, nhân văn.

Liên quan tới việc xây dựng khung pháp luật cho phát triển trí tuệ nhân tạo ở Việt Nam, Tiến sĩ Ngô Vĩnh Bạch Dương, Viện Nhà nước và Pháp luật (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) cho rằng, lợi ích do các ứng dụng trí tuệ nhân tạo mang lại là điều không cần bàn cãi. Tuy vậy, đâu là thể chế thích hợp để có thể phát triển nó mà không xung đột với các lợi ích và chuẩn mực ứng xử truyền thống? Hình thành nên khung thể chế, trong đó quan trọng nhất là khung pháp luật, đã và đang là nhiệm vụ của tất cả các quốc gia trên thế giới.

Tuy đã có hệ thống pháp luật khá đầy đủ, bao hàm hầu hết tất cả các khía cạnh có liên quan đến phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, nhưng với cách tiếp cận theo các chiều cạnh đã nêu ở trên, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện pháp luật. Đó không chỉ là hệ thống luật công - nơi mà trách nhiệm quản lý, ưu đãi, khuyến khích đối với những ngành nghề mới được xác định, mà hệ thống luật tư cũng cần được nâng cấp. Trong ngắn và trung hạn, các hướng bảo đảm tự chủ, tự quyết của cá nhân; các quy định về trách nhiệm sản phẩm và đặc biệt là quy chế đạo đức trong phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, cần thiết được rà soát, bổ sung, trước mắt là phù hợp các tiêu chuẩn quốc tế.

Ở khía cạnh khác Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Hồ Tú Bảo, Giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học dữ liệu cho biết: Đạo đức trí tuệ nhân tạo là các hành vi đạo đức trong việc phát triển và sử dụng các công nghệ trí tuệ nhân tạo, được dẫn dắt bởi một tập hợp các giá trị, nguyên tắc, kỹ thuật dựa trên các tiêu chuẩn được chấp nhận rộng rãi là đúng hay sai.

Trí tuệ nhân tạo không chỉ bắt chước trí tuệ con người, mà còn "bắt chước" đạo đức, có tốt, có xấu. Tập trung của đạo đức trí tuệ nhân tạo ở Việt Nam là dùng dữ liệu thông minh ở mọi lĩnh vực kinh tế- xã hội, do vậy tập trung cho đạo đức trí tuệ nhân tạo là "đạo đức dữ liệu", về khai thác sử dụng dữ liệu. Do đó cần xây dựng chiến lược dữ liệu, luật dữ liệu, hành lang pháp lý về đạo đức trí tuệ nhân tạo và dữ liệu, cùng tuyên truyền giáo dục. Bên cạnh đó, đạo đức trí tuệ nhân tạo cần gắn với chuyển đổi số và môi trường số.

Thanh Tú

.