Thực tế, tình trạng buôn lậu mặt hàng đường cát không phải mới đây mà đã bùng phát từ nhiều năm trước. Tuy nhiên, mức độ vi phạm của các đối tượng buôn lậu đường ngày càng tinh vi hơn đã khiến công tác chống buôn lậu càng khó khăn, tình trạng đường lậu tuồn vào thị trường nội địa ngày càng lớn.

Đường lậu chủ yếu có xuất xứ từ Thái Lan, sau khi hàng cập bến tàu vào Việt Nam, các đối tượng thuê nhân công dùng xe máy chờ sẵn, vận chuyển đường lậu thẳng đến “kho” hàng. Tại đây, đường lậu được sang chiết vào bao giấy rồi đưa đi tiêu thụ.

Bên cạnh những sự vụ buôn lậu đường với số lượng "khủng" mà lực lượng đã phát hiện thì thủ đoạn điển hình là chia nhỏ khối lượng, đóng bao đường nhập lậu giả mạo là đường Việt Nam từ bên kia biên giới rồi sử dụng giấy tờ hợp pháp tuồn sâu vào nội địa; xóa hết các thông tin trên bao bì đựng đường để cơ quan chức năng không xác định được nguồn gốc xuất xứ…

Quảng Trị được xem là điểm nóng của vấn nạn nhập lậu đường cát. Sở Công thương tỉnh Quảng Trị cho biết, trong 8 tháng đầu năm 2022, các cơ quan chức năng trên địa bàn tỉnh đã bắt giữ 501 tấn đường cát, tăng 72,84% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngày 1/8/2021, Bộ Công thương ban hành quyết định 1514/QĐ-BCT áp dụng thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp chính thức đối với một số sản phẩm đường mía từ Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar nên tình hình buôn lậu, gian lận thương mại đường cát trong thời gian tới còn rất phức tạp.

Sở Công thương tỉnh Quảng Trị lý giải, khi biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp được áp dụng, mức thuế đường cát nhập khẩu tăng cao. Để trốn thuế, đã có hiện tượng giả mạo bao bì, đổi nhãn mác từ đường Thái Lan sang đường của 5 quốc gia trên.

Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam, các vụ việc được phát hiện gần đây chỉ là phần rất nhỏ của các hoạt động thương mại đường nhập lậu, vì đường Thái Lan xuất hiện tràn ngập trên thị trường với giá rẻ (đây là điều không thể được đối với đường Thái Lan nhập chính ngạch có đóng thuế chống phá giá chống trợ cấp lên đến 47,64%)".

Để ngăn đường lậu đội lốt đường Việt, Ban chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (BCĐ 389 quốc gia) đã đề xuất đưa yêu cầu truy xuất nguồn gốc mặt hàng đường thành yêu cầu bắt buộc đối với mọi cơ sở sản xuất chế biến đường.

Hệ thống truy xuất cần kết hợp với công nghệ như sử dụng mã QR code nhằm giúp các cơ quan chức năng kiểm tra được tính hợp pháp và xuất xứ hàng hóa một cách nhanh chóng. Đồng thời, yêu cầu ngăn chặn triệt để tình trạng lợi dụng hóa đơn chứng từ bán thanh lý đường nhập lậu bị tịch thu, hóa đơn mua bán đường trong nước để quay vòng hóa đơn...

Minh Hà