Giữa cơn bão COVID-19 do các chủng biến thể lây lan nhanh gây ra, các nhà nghiên cứu ở Qatar đã tìm thấy một số bằng chứng mạnh mẽ cho thấy các loại vaccine hiện tại có thể dập tắt các chủng biến thể đó. Kết quả nghiên cứu này hiện đã được công bố trên Tạp chí Y học New England vào hôm 5/5 vừa qua.

Cụ thể, trong nghiên cứu này, nhóm các nhà khoa học do Laith Jamal Abu-Raddad, nhà dịch tễ học bệnh truyền nhiễm tại Weill Cornell Medicine - Qatar dẫn dắt đã nhận định được các biến thể B.1.1.7 - được xác định lần đầu tiên ở Vương quốc Anh và biến thể B.1.351 - được xác định lần đầu tiên ở Nam Phi là những tác nhân gây hại lớn nhất tính cho tới thời điểm hiện tại trong tiến trình phát triển và biến đổi của virus SARS-CoV-2.

Abu-Raddad cho biết: “Tôi nghĩ chủng biến thể B.1.351 có lẽ là nghiêm trọng nhất trong số tất cả các chủng biến thể đã biết. Bất chấp những chủng biến thể này, chúng ta có các công cụ để kiểm soát số ca nhiễm và bệnh nặng".

Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy, chủng biến thể B.1.351 chứa các đột biến làm giảm tác dụng của các kháng thể ngăn chặn virus; và một số vaccine RNA, bao gồm cả vaccine của Pfizer – BioNTech, sẽ bị suy yếu khi đối mặt với B.1.351, nhưng không bị vô hiệu hóa hoàn toàn.

Tháng 4 vừa qua, Pfizer – BioNTech thông báo, một thử nghiệm nhỏ ở Nam Phi đã phát hiện vaccine của họ có hiệu quả chống lại B.1.351, nhưng nghiên cứu trên 800 người mới ghi nhận tổng cộng 6 ca nhiễm B.1.351 trong nhóm dùng giả dược, vì vậy hiệu quả thực tế thấp hơn nhiều.

Nhóm của Abu-Raddad đã phân tích hàng chục nghìn trường hợp mắc Covid-19 xảy ra từ khi Qatar bắt đầu chiến dịch tiêm chủng vào cuối tháng 12/2020 đến cuối tháng 3/2021. Giải trình tự bộ gen cho thấy B.1.1.7 và B.1.351 là hai chủng chiếm ưu thế trong giai đoạn này, mỗi chủng chiếm khoảng một nửa số ca nhiễm của cả nước.

Các nhà nghiên cứu đã so sánh tỷ lệ nhiễm SARS-CoV-2 ở những người được tiêm chủng với những người trong nhóm đối chứng không được tiêm chủng. Những người được tiêm hai liều vaccine của Pfizer – BioNTech có nguy cơ bị nhiễm chủng B.1.1.7 thấp hơn khoảng 90%, nhất quán với các phát hiện từ Israel, Vương quốc Anh và các nơi khác. Nguy cơ mắc Covid-19 do B.1.351 cũng thấp hơn 75% so với những người không được tiêm chủng, và gần như được bảo vệ hoàn toàn khỏi bệnh nặng do chủng này gây ra.

Các nhà nghiên cứu đã xác định được khoảng 1.500 trường hợp nhiễm biến thể B.1.351 ở những người được tiêm chủng, nhưng phần lớn là những người mới tiêm 1 liều; và chỉ có 179 ca nhiễm xảy ra hơn 2 tuần sau khi tiêm đủ 2 liều. Hầu như không có bất kỳ ca Covid-19 nặng nào do B.1.1.7 hoặc B.1.351 gây ra trong số những người được tiêm chủng đầy đủ.

“Mặc dù có những ca nhiễm ở người đã tiêm vaccine, nhưng rất hiếm khi dẫn đến nhập viện và tử vong,” Abu-Raddad nói. Có hai người đã chết vì Covid-19 do B.1.351 gây ra sau khi tiêm liều vaccine thứ hai, nhưng có thể họ đã bị nhiễm bệnh trước khi mũi tiêm nhắc lại phát huy tác dụng bảo vệ.

Ở một diễn biến liên quan, trong báo cáo đăng trên Tạp chí Y học New England vào ngày 5/5, một nghiên cứu trên 6.000 tình nguyện viên ở Nam Phi do Shabir Madhi, nhà tiêm chủng học tại Đại học Witwatersrand, Johannesburg, Nam Phi dẫn đầu cũng đã cho thấy vaccine được sản xuất bởi công ty công nghệ sinh học Novavax cũng giảm 60% nguy cơ nhiễm Covid-19 ở những người tham gia không nhiễm HIV.

Ngoài ra, theo dữ liệu chưa được công bố, vaccine của Novavax cũng có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa các trường hợp Covid-19 nặng do B.1.351 gây ra, không có trường hợp nào ở những người được tiêm chủng và năm trường hợp ở nhóm giả dược.

Hiện nay, trước sự biến đổi ngày càng nhanh của virus SARS-CoV-2, các nhà khoa học trên khắp thế giới cũng đang cố gắng thử nghiệm hiệu lực của các vaccine có sẵn đơi svới các biến thể mới. Do tính chất thay đổi ngày càng nhanh và mạnh, nhiều loại vaccine đã được điều chế để chống lại Covid-19 nay đã không còn đủ khả năng để chống lại các biến thể, tuy nhiên, vẫn còn nhiều vaccine khác vẫn có thể chống lại các biến chủng này.

Thái An