Trong bối cảnh dấy lên tranh cãi về nguy cơ sở hữu trí tuệ gây ảnh hưởng tới sự phát triển mạnh mẽ của Generative AI, mới đây, hãng thu âm đa quốc gia Universal kêu gọi các nền tảng phát trực tuyến như Apple Music và Spotify không cho phép trí tuệ nhân tạo sử dụng các bài hát có bản quyền cho việc đào tạo. 

UMG đã hướng dẫn các nền tảng này chặn các lượt tải xuống, và tuyên bố sẽ “không ngần ngại thực hiện các bước để bảo vệ bản quyền và các nghệ sĩ” của hãng.

Bức thư của UMG được tờ Financial Times đưa tin sau một động thái tương tự của Hiệp hội Công nghiệp Ghi âm Mỹ (RIAA) vào tháng 10 năm ngoái. Trong thư gửi cho đại diện thương mại Mỹ, RIAA cho biết, công nghệ dựa trên AI có thể “rất giống hoặc có chất lượng tốt như các bản nhạc tham khảo của các nghệ sĩ ghi âm nổi tiếng”.

“Trong phạm vi các dịch vụ này hoặc đối tác đang đào tạo những mô hình AI của mình bằng cách sử dụng nhạc từ của các thành viên chúng tôi, như vậy, việc sử dụng đó là trái phép và vi phạm bản quyền do họ đã tạo các bản sao trái phép”.

Mặc dù “các mô hình ngôn ngữ lớn” (LLM) như ChatGPT và Bard của Google là tâm điểm của phần lớn ngành công nghiệp AI, nhưng các loại Generative AI khác cũng đã có những bước nhảy vọt trong những tháng gần đây.

Các công cụ tạo hình ảnh như Midjourney và Stable Diffusion đã cho ra những hình ảnh giả nhưng vô cùng “thật mắt” nhằm đánh lừa lượng lớn người dùng, ví dụ ảnh giáo hoàng bước ra ngoài trong chiếc áo khoác phồng kiểu Balenciaga thiết kế riêng.

Các công cụ tạo nhạc có thể chưa so sánh được với nền tảng phát trực tuyến trong việc tiếp cận, nhưng chúng vẫn có thể tạo ra những bản sao thuyết phục người nghe của các nghệ sĩ nổi tiếng như Kanye West biểu diễn các phiên bản cover mới của toàn bộ bài hát. 

Jukebox của OpenAI đã cho ra các bài hát theo phong cách của Katy Perry, Elvis và Frank Sinatra, trong khi công cụ tạo nhạc AI Jay-Z đã gây ra một trong những cuộc đình công bản quyền thành công đầu tiên sau khi đại diện của nghệ sĩ Roc Nation nhận được bài hát từ YouTube.

Các hệ thống khác, giống như hệ thống được trình bày trong một bài báo nghiên cứu của Google có khả năng tạo ra các tác phẩm hoàn toàn mới từ lời nhắc bằng văn bản như: “Bài hát reggae có nhịp độ chậm, có âm trầm và trống, guitar điện…”

Các hệ thống như vậy được đào tạo dựa trên hàng trăm nghìn giờ ghi tài liệu, chúng thường được thu thập nhưng không có sự đồng ý rõ ràng từ các nguồn. Thay vào đó, các phòng thí nghiệm nghiên cứu AI hoạt động với kỳ vọng hành động của họ được miễn trừ “sử dụng hợp lý” theo luật Mỹ, bởi vì sản phẩm cuối cùng do AI tạo ra là một “tác phẩm biến đổi” không cạnh tranh với tài liệu gốc.

Tuy nhiên, đôi khi các hệ thống trên sẽ tạo ra các bản sao gần như chính xác từ tài liệu chúng được đào tạo. Vào tháng 1, các nhà nghiên cứu tại Google đã cố gắng thúc đẩy hệ thống Stable Diffusion để sáng tạo lại gần như hoàn hảo một hình ảnh không có giấy phép, bức chân dung của nhà truyền giáo Mỹ Anne Graham Lotz từ những gì hệ thống được đào tạo.

Ở Vương quốc Anh, có những trường hợp ngoại lệ khác hỗ trợ các mô hình đào tạo phòng thí nghiệm AI trên các tài liệu thu được và không có sự đồng ý. Luật sở hữu trí tuệ mới của Anh đã cho phép sử dụng phi thương mại bất kỳ tài liệu có bản quyền sử dụng hợp pháp cho nghiên cứu AI. Đối với khái niệm "rửa sạch dữ liệu", nghiên cứu sau đó có thể được sử dụng hợp pháp để đào tạo các mô hình thương mại, trong khi vẫn được hưởng ngoại lệ về luật bản quyền.

Hải Hà