Vừa qua, ca sĩ – nhạc sĩ Xesi tố "O Sen" Ngọc Mai trình diễn ca khúc “Túy âm” mà chưa xin phép. Cụ thể, Xesi cho rằng nữ ca sĩ Ngọc Mai trình diễn bài hát của mình trong 2 sự kiện là: Lễ hội Âm nhạc Quốc tế HOZO 2022 (ngày 11/12) và tại Phòng trà Bến Thành (ngày 28/11) mà không xin phép tác giả.

Nhạc sĩ khẳng định: "Tác phẩm Túy âm được sáng tác bởi Xesi, bản quyền thuộc về Xesi và không có bất cứ nghệ sĩ đồng sáng tác nào khác".

Trước lời “tố” của Xesi, Ngọc Mai chính thức lên tiếng. Ngọc Mai cho biết đã nhận được email phản ánh của Xesi và đã hồi đáp để tìm ra phương án giải quyết. Tuy nhiên, Xesi không phản hồi mà lại đăng thông tin rằng Ngọc Mai trình diễn ca khúc chưa được tác giả cho phép.

"Nhận thấy lời cáo buộc này có thể khiến khán giả nghĩ sai về bản chất sự việc, rằng Mai đang trình diễn ca khúc Tuý âm một cách phi pháp, Mai đành phải lên tiếng để khán giả hiểu”, Ngọc Mai cho biết.

Ngọc Mai khẳng định ca khúc “Túy âm” được Xesi kí với Trung tâm Bảo vệ Quyền tác giả Âm nhạc Việt Nam (VCPMC) và Ngọc Mai đã xin tác quyền thông qua trung tâm này nên việc cô mang ca khúc đi trình diễn về lí không sai.

“Điều này có nghĩa là mọi sự khai thác ca khúc này trên toàn lãnh thổ Việt Nam đều sẽ do Trung tâm thay mặt tác giả để làm việc với các cơ quan, đơn vị có nhu cầu sử dụng. Trong tất cả những sự kiện Mai tham gia, ngoài những ca khúc cá nhân Mai được cấp quyền biểu diễn, ban tổ chức đã chủ động liên hệ để làm việc về vấn đề bản quyền cho tất cả các ca khúc khác. Đây là quy tắc luôn có trên hợp đồng", Ngọc Mai nhận định.

Ca sĩ Ngọc Mai cũng cho rằng khi Xesi đã ký với VCPMC, mọi vấn đề tranh chấp hay pháp lý đều sẽ do VCPMC đại diện xử lý và làm việc trực tiếp với tổ chức, cá nhân có liên quan.

"Trên cơ sở pháp lý, việc Xesi cáo buộc trực tiếp rằng 'Ngọc Mai trình diễn ca khúc chưa được tác giả cho phép' là không đúng, vì ở đây 'Ngọc Mai' là chỉ là một ca sĩ hát cho sự kiện, còn việc 'cho phép trình diễn' hay 'không cho phép trình diễn' đang nằm ở VCPMC.

Nếu Mai ra mắt một sản phẩm phái sinh (single, MV, album...) thì Mai sẽ có nghĩa vụ đích thân làm việc với tác giả. Tuy nhiên, Mai không hề tạo ra các sản phẩm phái sinh từ ca khúc "Tuý Âm", không ra single, không ra album. Bản thu âm Tuý Âm duy nhất mọi người có thể nghe Mai hát là của chương trình The Masked Singer. Còn những chương trình Mai hát live, ban tổ chức đều phải làm việc với VCPMC chứ không làm việc trực tiếp với tác giả”, Ngọc Mai nói.

Ngọc Mai khẳng định không có chuyện cô “hát chùa” ca khúc “Túy âm”, nguyên nhân dẫn đến ồn ào trên mạng xã hội là do Xesi chưa hiểu rõ về luật. 

Liên quan đến sự việc, nhạc sĩ Huy Tuấn - Tổng đạo diễn của Lễ hội Âm nhạc Quốc tế HOZO 2022 - cũng đăng tải bài viết về vấn đề này. Theo nhạc sĩ, bài hát "Tuý Âm" đã được tác giả ký giấy uỷ quyền qua trung tâm khai thác bản quyền VPCMC, nên về nguyên tắc việc xử lý tác quyền là trách nhiệm của ban tổ chức với VPCMC và tất nhiên ban tổ chức đã làm việc này.

"Tác giả thường uỷ quyền khai thác tác phẩm của mình cho một trung tâm khai thác dịch vụ bản quyền. Ca sĩ trình diễn những bài hát không thuộc sở hữu của họ trong một chương trình nào đó, ban tổ chức phải có trách nhiệm nộp tiền tác quyền cho bên trung tâm này. Trung tâm này sau khi tổng hợp lại các dữ liệu sẽ gửi lại tác quyền cho tác giả, thường là trong khoảng thời gian 3 tháng sau đó.

Trừ khi bài hát này trung tâm tác quyền không được tác giả uỷ quyền thì lúc này ban tổ chức sẽ phải trực tiếp liên hệ và xin phép tác giả. Nếu các bạn nhạc sĩ có lăn tăn trong việc tác quyền bài hát của mình thì cần tìm đến chính là nơi mình đã ký hợp đồng uỷ quyền khai thác tác phẩm, bởi nơi này họ thu phí của tác giả để đi khai thác và bảo vệ tác phẩm của mình, nếu có vi phạm", nhạc sĩ Huy Tuấn bày tỏ trong bài viết.

Theo khoản 2 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ quy định: “Quyền tác giả là quyền của những tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do chính mình sáng tạo ra hoặc sở hữu”.

Theo Điều 18 Luật Sở hữu trí tuệ, quyền tác giả bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản. Cụ thể, quyền tác giả bao gồm những quyền mà pháp luật trao cho chủ sở hữu của tác phẩm về việc đặt tên tác phẩm, đứng tên (thật hoặc bút danh) trên tác phẩm,…. Tác giả hoặc chủ sở hữu có quyền điều chỉnh hay truyền tải và phổ biến tác phẩm đến với công chúng bằng việc cho phép người khác tham gia vào quá trình khai thác tác phẩm được sáng tác.

Hoạt động chuyển giao quyền tác giả là một thỏa thuận hợp tác giữa chủ sở hữu quyền tác giả, quyền liên quan và bên được chuyển giao, đổi lại bằng một khoản tiền theo thỏa thuận (phí chuyển giao tác quyền). Thỏa thuận chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ thường thể hiện dưới hình thức hợp đồng chuyển giao quyền tác giả, thông qua hoạt động chuyển nhượng quyền sở hữu các đối tượng sở hữu và chuyển quyền sử dụng các quyền tác giả, quyền liên quan.

Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi bổ sung 2009 quy định 2 hình thức chuyển giao quyền tác giả: Chuyển nhượng quyền tác giả, quyền liên quan và chuyển quyền sử dụng quyền tác giả, quyền liên quan.

Đối với trường hợp của Xesi, khi cô giao kết hợp đồng ủy quyền quản lý và khai thác quyền tác giả âm nhạc với VCPMC, trung tâm sẽ đàm phán với người sử dụng để đổi lấy những khoản phí thích hợp, thu các khoản phí đó. Ngược lại, Xesi sẽ được hưởng thù lao cho các tác phẩm của mình.

Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam - VCPMC - là đơn vị trực thuộc Hội Nhạc sĩ Việt Nam, hoạt động theo quy định của pháp luật và điều lệ do Hội Nhạc sĩ Việt Nam phê duyệt, chịu sự quản lý Nhà nước của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Khuất Nguyên