Phường Đúc nằm ở ven bờ nam sông Hương, đoạn từ cầu Giã Viên lên phía Long Thọ, theo phía Tây Nam đường Bùi Thị Xuân đến là nơi nổi tiếng với nghề đúc đồng thủ công truyền thống lâu đời, nổi tiếng ở Việt Nam.

Chính từ Phường Đúc, nhiều sản phẩm của người thợ đúc đồng nơi đây trở thành kiệt tác di sản trong kho tàng văn hóa vật thể được UNESCO công nhận như Cửu đỉnh Huế, những di sản của kinh thành Huế như Vạc đồng ở Đại Nội (1659 – 1684), Chuông chùa Thiên Mụ (1710), Cửu vị Thần Công đặt trước Ngọ Môn (1803 -1804), chuông chùa Diệu Đế (!846) và nhiều vật dụng thờ cúng bằng đồng từ trong cung đình đến ngoài nội thành.

Từ hơn 50 cơ sở đúc đồng thuộc phường Đúc và Thủy Xuân, Trung tâm giới thiệu làng nghề đúc đồng truyền thống Huế ra đời với những gian bày hiện vật, tranh ảnh, 12 ki ốt giới thiệu và mua bán sản phẩm truyền thống Huế từng được kỳ vọng sẽ phát triển thương hiệu làng nghề, quảng bá sản phẩm làng nghề tới du khách.

“Trước đây mỗi khi có khách phương xa về Huế, tôi thường dẫn đến Trung tâm giới thiệu làng nghề đúc đồng truyền thống Huế, tự hào giới thiệu với họ những sản phẩm đặc trưng như lư đồng, bát hương, tam sự, ngũ sự, chuông,…. Những sản phẩm lưu niệm tinh xảo bằng đồng như tượng danh nhân, trống đồng, bình hoa, những biểu tượng văn hóa Huế và đất nước. Tôi thấy rất xót xa khi nhìn cảnh Trung tâm bỏ không, đóng cửa như hiện nay”, ông Lê Quốc Anh (38 tuổi, đường Hoàng Thị Loan, TP Huế) cho biết.

Hạ tầng những căn nhà thuộc khu vực Trung tâm vẫn còn tốt song rác thải vứt bừa bãi, phân bò văng khắp nền nhà vì có thời gian người dân đem nuôi nhốt gia súc khiến nơi đây lâm cảnh hoang tàn, ô nhiễm.

Được đưa vào xây dựng và sử dụng từ năm 2005 với kinh phí 4,5 tỉ đồng, công trình rộng 4.300m2 với hai dãy ki ốt dành cho các hộ dân trưng bày sản phẩm đồng và một tòa nhà chính giới thiệu lịch sử phát triển của làng nghề được UBND TP Huế (trước đây) giao cho UBND phường Phường Đúc quản lý. Từ 7 hộ thuê đăng ký kinh doanh sản phẩm đúc đồng đầu tiên, sau nhiều năm đưa vào hoạt động, khách nội địa rải rác đến trung tâm này để mua sắm.

Việc quảng bá, giới thiệu làng nghề chưa thực sự hiệu quả như kỳ vọng, UBND TP Huế (trước đây) thu hồi tài sản nhà đất, các hộ dân phải trả mặt bằng và chuyển cơ sở trưng bày về các địa điểm đúc đồng hoặc tìm thuê mặt bằng khác.

Một nhân viên bán hàng của cơ sở kinh doanh sản phẩm đúc đồng N.H.T đối diện Trung tâm cho hay: “Tôi thấy Trung tâm đã đóng cửa 3-4 năm nay. Ban đầu có mười hai gian hàng cho thuê, sau có công văn của UBND TP Huế cũ xuống nên họ không cho thuê nữa, bỏ trống lâu nay”.

Đầu năm 2022, địa phương ra quyết định thu hồi điều chỉnh tài sản khu nhà đất Trung tâm giới thiệu sản phẩm nghề đúc đồng từ UBND Phường Phường Đúc và giao cho Trung tâm Phát triển quỹ đất TP Huế quản lý.

Sau khi tiếp nhận Trung tâm này, Trung tâm Phát triển quỹ đất phối hợp những đơn vị liên quan xây dựng đề án sử dụng tài sản công vào mục đích cho thuê, liên doanh, liên kết trình UBND tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là TP Huế) xem xét phê duyệt song đề xuất chưa phù hợp.

Hiện theo Sở Tài chính TP Huế, đơn vị đã có văn bản gửi UBND TP Huế đề nghị chỉ đạo UBND quận Thuận Hóa nghiên cứu phương án phù hợp, nếu không có nhu cầu sử dụng vào mục đích công cộng thì chuyển giao tài sản đến để các cơ quan chức năng quản lý, khai thác theo đúng quy định.

Những năm qua, Trung tâm giới thiệu sản phẩm làng nghè đúc đồng truyền thống Huế bảng hiệu vẫn chữ còn chữ mất, cơ sở hạ tầng không sử dụng và bị bỏ hoang, người dân nhìn cảnh đìu hiu bày tỏ rất tiếc của công.

Không gian mở không hàng rào, không cổng chắn nên Trung tâm giới thiệu sản phẩm làng nghề đúc đồng truyền thống Huế là nơi ai cũng có thể ra vào. Không được trông coi, bảo vệ, khu vực Trung tâm trở thành khu vực chăn thả, nuôi nhốt gia súc của người dân. Đèn chiếu sáng lâu ngày bị hư hỏng, có một số cái bị đập phá, nhiều mảng tường bắt đầu bong tróc.

Từ một nơi để người dân phường Đúc tự hào, giờ đây trở thành địa điểm gây mất mỹ quan bởi rác, mùi hôi, hoang lạnh. Để tránh lãng phí TP Huế cần quyết liệt sớm chuyển đổi mô hình thay vì bỏ không như hiện nay.

Thiết nghĩ, tại phường Đúc cũng như TP Huế, hiện có rất nhiều làng nghề truyền thống đang ao ước có một vị trí để trưng bày, giới thiệu sản phẩm như Trung tâm giới thiệu sản phẩm làng nghề đúc đồng truyền thống Huế bỏ hoang này. Việc hoạt động hiệu quả cần được nghiên cứu kỹ lưỡng thị trường, xu hướng và tập trung khi vị trí này hiện trở nên rất thuận lợi sau khi cầu Nguyễn Hoàng đưa vào hoạt động, là "điểm nối" nhiều địa chỉ du lịch của TP Huế.

Bảo Hòa