Mạng xã hội luôn có cách riêng để thu hút sự chú ý và đồng thời cũng không thiếu chiêu trò để khiến người dùng phẫn nộ. Tin tức giả là con đường nhanh nhất để gây nên phản ứng này – và đồng thời – tạo ra lợi nhuận.

Sự thật là huyết mạch của nền văn minh hiện đại. Quản lý dân số ngày càng trở thành vấn đề nhức nhối – với triển vọng 8 tỷ người trong tương lai – đồng nghĩa với việc xử lý vô số vấn đề phức tạp mà tin tức giả gây ra.

Trên thực tế, trong chiến dịch năm 2016, lượng người đọc và tương tác với 20 hãng tin tức giả mạo lớn còn cao hơn so với 20 tờ báo hàng đầu đưa tin trung thực. Nguy cơ là có thật và đang ngày càng tồi tệ hơn. Lượng tin tức được đăng tải hàng ngày là quá lớn để trông chờ vào sự hiệu quả của phương pháp lọc tin. Hy vọng duy nhất nằm ở khả năng tự động phát hiện và vô hiệu hóa nội dung giả mạo. Nhưng bằng cách nào?

Hai nghiên cứu gần đây chỉ ra một vài lựa chọn. Trên trang mạng tuyên truyền phân cấp để phát hiện tin tức giả, các nhà nghiên cứu đã xem xét cách tin tức giả di chuyển qua mạng của của họ để xem liệu có thể phân biệt được tin giả qua cách hệ thống phân phối tin tức thật hay không. Một nghiên cứu khác xem xét cách sử dụng blockchain để ngăn chặn tin tức giả mạo.

Mạng dự án

Các nhà nghiên cứu, từ bang Arizona và bang Pennsylvania, đã sử dụng kho dữ liệu FakeNewsNet, đồng thời mô hình hóa các liên kết giữa tin tức thật và giả, bao gồm các tweet (các bài đăng lên Twitter). Thông qua phân tích các biểu đồ, họ phát hiện ra rằng, thực sự, có sự khác biệt đáng kể giữa cách tin tức thật và tin giả lan truyền qua mạng xã hội. Họ kết luận: “. . . chúng ta có thể khai thác cấu trúc phân cấp của các mạng truyền bá để thực hiện phát hiện tin tức giả không giám sát.

Blockchain

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Công nghệ thông tin Pakistan lại chọn một chiến thuật khác trong nghiên cứu của họ, Sử dụng Blockchain (chuỗi khối) để kiểm tra sự lan truyền của tin tức giả. Họ đề xuất xây dựng khung dựa trên blockchain để ngăn chặn tin tức giả mạo. Kiến trúc  được đề xuất bao gồm ba thành phần: giao thức quản lý nhà xuất bản (PMC); hợp đồng thông minh cho tin tức; và một blockchain tin tức.

PMC sử dụng ba hợp đồng thông minh để ghi danh, cập nhật và thu hồi danh tính của các tổ chức cung cấp tin tức. Hợp đồng tin tức thông minh được sử dụng để xuất bản tin tức và đảm bảo rằng nội dung được giữ nguyên như ban đầu, bao gồm dữ liệu xác minh và nhà xuất bản. Cuối cùng, các blockchain tin tức chống lại các thay đổi độc hại bằng một phương pháp chứng minh tính trung thực giúp dễ dàng xác nhận tính hợp lệ.

Những câu chuyện

Nói dối là một trong số các đặc trưng trong tương tác của con người. Hầu hết là vô hại, nhưng khi được vũ khí hóa bằng phương tiện kỹ thuật số, chúng có thể gây ra hậu quả không lường. Thực tế cho thấy nhiều chế độ và quốc gia thù địch đang tìm cách gây bất ổn cho các quốc gia dân chủ bằng tin tức giả mạo, đồng thời hạn chế quyền truy cập của công dân các quốc gia này với những nguồn tin mở và miễn phí. Cũng tồn tại những thành phần độc hại hoặc những kẻ cơ hội sản xuất tin tức giả vì lý do truyền bá tư tưởng hoặc thương mại. Nếu các mạng xã hội lớn không xử lý được cuộc khủng hoảng tin tức giả mạo, họ sẽ mất đi sự ủng hộ từ chính phủ. AI có thể đánh bại tin tức giả mạo hay không sẽ là câu hỏi cấp thiết hơn trong thời gian tới? 

Nguyên Mừng