80 năm phụng sự: Từ gian khó đến niềm kiêu hãnh

Trong bài phát biểu đầy xúc động, Bộ trưởng KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng đã tri ân các thế hệ tiền bối, những người đã "không tiếc công sức, trí tuệ, xương máu" để xây dựng hai ngành. Ông nhấn mạnh chặng đường 80 năm là 80 năm "đi trước mở đường, phụng sự đất nước, đồng hành cùng dân tộc".

Thời kỳ Kháng chiến: Bộ trưởng nhắc lại tinh thần "thi đua là yêu nước" đã giúp cán bộ BCVT và KH&CN vượt qua gian khổ. Những bước chân giao liên, những đôi dây điện báo giữ vững "mạch máu thông tin", trong khi các nhà khoa học như GS. Đặng Văn Ngữ chế tạo thành công penicillin hay GS. Trần Đại Nghĩa chế tạo súng đã khẳng định "giữa gian khó tri thức vẫn có thể nảy mầm, bén rễ và tỏa sáng". Hơn 10.000 cán bộ chiến sĩ ngành đã anh dũng hy sinh.

Thời kỳ Tái thiết (Sau 1975): Bằng tinh thần "biến không thể thành có thể", ngành đã khôi phục hạ tầng, nối liền đường trục viba bắc nam, đưa đài thông tin vệ tinh mặt đất Hoa Sen hoạt động. Những thành tựu như công trình thủy điện Thác Bà, việc Anh hùng Phạm Tuân bay vào vũ trụ năm 1980 đã truyền cảm hứng mạnh mẽ về khát vọng chinh phục khoa học.

Thời kỳ Đổi mới (Từ 1986): KH&CN đã giúp Việt Nam từ nước thiếu đói trở thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, xây dựng thành công các công trình lớn (đường dây 500 KV, giàn khoan tự nâng), làm chủ công nghệ và đưa Việt Nam lên hạng 44 thế giới về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu. Ngành BCVT đã đi đầu trong phổ cập di động, Internet, phát triển công nghiệp công nghệ số Make in Vietnam, và thực hiện CĐS toàn dân qua VNeID.  

Quyết sách chiến lược: Hợp nhất nguồn lực, đột phá quốc gia

Việc hợp nhất Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Khoa học và Công nghệ thành Bộ KH&CN mới từ ngày 1/3/2025 được Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá là "quyết sách chiến lược" thể hiện tầm nhìn của Đảng, Nhà nước nhằm thống nhất đầu mối, cộng hưởng nguồn lực, và đưa KH&CN, ĐMST, CĐS trở thành động lực trung tâm của phát triển.

Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã đề cập đến ba trụ cột then chốt mà ngành cần tập trung trong thời gian tới:

Thể chế đột phá và Môi trường thuận lợi: Bộ phải chủ động hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách vượt trội, khuyến khích ĐMST, và có cơ chế thử nghiệm đối với công nghệ mới. Thể chế phải là công cụ khơi thông nguồn lực, bảo vệ người dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung.

Công nghệ lõi, Hạ tầng số và Ngành mũi nhọn: Phải định hướng, dẫn dắt các lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ sinh học, vật liệu mới, năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình. Tập trung xây dựng hạ tầng số quốc gia hiện đại, đồng bộ, an toàn, coi đó là hệ thần kinh trung ương của quản trị quốc gia. Quyết tâm "đi tắt, đón đầu, không chạy theo giải pháp rẻ, lạc hậu".

Nguồn lực, Nhân lực và Hệ sinh thái ĐMST: Tăng cường huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực, coi đầu tư cho KH&CN là chiến lược lâu dài. Cần có cơ chế đặc biệt thu hút, trọng dụng nhân tài trong và ngoài nước, và khuyến khích doanh nghiệp trở thành trung tâm của hệ sinh thái.

Tổng Bí thư kết luận: "Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là lựa chọn mà là con đường sống còn để phát triển nhanh, bền vững. Đây là chìa khóa vàng để hiện thực hóa khát vọng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng vào năm 2045", đồng thời tặng Bộ KH&CN 10 chữ quý: "Tự chủ - Trí tuệ - Công nghệ - Đột phá - Hội nhập".

 Phát động phong trào thi đua yêu nước lần thứ I

Tiếp thu ý kiến chỉ đạo, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã phát động phong trào thi đua yêu nước lần thứ nhất của ngành trong giai đoạn mới, với sáu định hướng lớn, nổi bật là: Phát triển kinh tế tri thức dựa trên KH&CN, ĐMST và dữ liệu số; Xây dựng năng lực tự chủ công nghệ trong các lĩnh vực chiến lược theo tinh thần Make in Vietnam; Đưa Việt Nam trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực ASEAN' KH&CN, ĐMST, CĐS phải đóng góp ít nhất 50% tăng trưởng GDP hai con số, tập trung vào giải quyết bài toán chiến lược của đất nước.

Trong khuôn khổ buổi lễ, Bộ KH&CN đã vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất và Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất, ghi nhận những đóng góp to lớn trong sự nghiệp phát triển quốc gia.

Hương Mi