Tết Đoan Ngọ năm 2020 là ngày nào?

Tết Đoan Ngọ được tổ chức vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. Đây là một ngày Tết truyền thống dựa trên văn hóa – tín ngưỡng dân gian Phương Đông, nhằm đánh dấu một giai đoạn mới mở đầu cho những điều tốt đẹp, cầu cho mùa màng bội thu, sinh nhai thuận lợi.

Trong ngày Tết Đoan Ngọ người ta thường có những tục lệ khác nhau như: Tục chiết sâu bọ, Tục nhuộm móng chân – móng tay, Tục tắm nước lá mùi, Tục khảo cây lấy quả, Tục hái thuốc vào giờ Ngọ…

Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ đã gắn với tín ngưỡng của cả cộng đồng, trở thành một lễ Tết truyền thống. Năm nay, Tết Đoan Ngọ mùng 5/5 âm lịch sẽ rơi vào thứ 5, ngày 25/6 dương lịch.

Nguồn gốc ra đời Tết Đoan Ngọ tại Việt Nam

Là một lễ hội mang đậm chất văn hoá người Á Đông, tuy nhiên, mỗi quốc gia ăn mừng Tết Đoan Ngọ khác nhau và gắn với giai thoại riêng biệt. Ở Việt Nam, theo sự tích truyền miệng, Tết Đoan Ngọ gắn liền với một ông lão tên là Đôi Truân.

Vào một vụ mùa sau tết nguyên đán, nông dân cả nước Việt vui mừng vì năm nay trời thương có thời tiết đẹp và vui mừng trúng vụ mùa lớn. Tuy nhiên, khi vào đầu hè tức mùng 5 tháng 5 thì bị sâu bọ hoành hành, chúng ăn hết mùa vụ của nông dân; làm cho các nông sản sắp thu hoạch đứng trước nguy cơ bị mất trắng.

Nhà vua mới truyền chiếu chỉ tìm cách diệt sâu bọ, thì ở một làng kia có một ông lão đến và tự xưng là Đôi Truân (dịch từ tiếng Hán), nói rằng có thể diệt được sâu bọ giúp nông dân giữ được nông sản. Ông bảo dân làng để cúng mùng 5 tháng 5 thì phải chuẩn bị các lễ vật như: Hoa Quả, Rượu Nếp, Bánh Tro, mỗi nhà phải tự lập một dàn cúng tết Đoan Ngọ đúng vào giờ Ngọ. Sau đó kéo ra đồng, không hẹn mà tới tất cả dân làng cùng kéo ra đồng; mọi người thi nhau bắt sâu bọ và từ đó nạn dịch sâu bọ đã bị diệt trừ. 

Vì thế để tỏ lòng biết ơn, hàng năm cứ đến ngày mùng 5 tháng 5 dân làng cả nước tổ chức lễ tết Đoan Ngọ. Và mọi người đặt tên ngày này là “Tết Đoan Ngọ – Tết Diệt Sâu bọ – hay ngày mùng 5 tháng 5".

Ý nghĩa Tết Đoan Ngọ với văn hoá người Việt

Đây là một trong những ngày lễ truyền thống có nội hàm văn hóa phong phú. Không chỉ riêng ở Việt Nam hay Trung Quốc mà ở Triều Tiên, Hàn Quốc cũng có Tết Đoan ngọ. Vì vậy, Tết Đoan ngọ thực chất là một phong tục lễ tết Á Đông gắn liền với quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm.

Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ được "Việt hóa" thành ngày Tết diệt sâu bọ và thờ cúng tổ tiên. Hiện ở một số làng quê Việt Nam vẫn còn giữ nếp xưa, rất coi trọng ngày Tết này. Sau Tết Nguyên Đán, có lẽ "Tết diệt sâu bọ" là ngày Tết sum họp đầm ấm nhất và có nhiều tục lệ gắn kết với đời sống của người dân.

Vì vậy, với nhiều gia đình, Tết Đoan Ngọ mang ý nghĩa quan trọng và rất được mong chờ. Ngoài để cầu mong mưa thuận gió hoà, công việc làm ăn suôn sẻ thì việc gia đình đoàn tụ, họp mặt người thân là điều khiến nhiều người háo hức để chuẩn bị ăn mừng tết đoàn viên. Đặc biệt, với những người con xa quê thì ngày lễ này càng trở nên đặc biệt.

Những nét đặc trưng trong phong cách đón tết Đoan Ngọ của người Việt

Cũng như các tết khác, người dân ăn tết Đoan Ngọ bằng sự cúng lễ. Ngày này, người dân thường chuẩn bị lễ vật cúng Tết Đoan Ngọ vào sáng sớm. Tuy nhiên, Đoan nghĩa là mở đầu, Ngọ là khoảng thời gian từ 11 giờ trưa tới 13 giờ chiều. Do vậy, thời gian cúng Tết Đoan Ngọ chuẩn nhất là từ 11 giờ đến 13 giờ.

Từ mùng 1/5 âm lịch, tinh thần đón tết khiến cho không khí những ngày này rộn ràng hơn. Nhiều gia đình đã rục rịch lên kế hoạch chuẩn bị cho ngày lễ, nấu bánh tro, nấu xôi, làm rượu nếp, dọn dẹp bàn thờ và những việc liên quan đến việc thờ phượng, cúng lễ. Theo đó, vào dịp này các mặt hàng thực phẩm đặc sản được bán buôn sôi động như cơm rượu, nếp cẩm, xôi vò, bánh ú lá tre, trái cây các loại…

Sau lễ cúng tết Đoan Ngọ là các tục lệ như giết sâu bọ, nhuộm móng chân, móng tay, tắm nước lá mùi, khảo cây lấy quả, hái thuốc vào giờ Ngọ, treo ngải cứu để trừ tà... Tuy nhiên, phần lớn các tục lệ trên đến nay đã được bãi bỏ, chỉ còn giữ lại tục giết sâu bọ, tắm nước lá mùi và tục đi hái lá thuốc.

Như vậy, có thể nói Tết Đoan Ngọ là Tết giữa năm, trước là tưởng nhớ tổ tiên cầu mong mùa màng bội thu không bị sâu bọ phá hoại, sau là ước mong chữa bệnh, cầu sức khoẻ. Nó đã gắn với tín ngưỡng của cả cộng đồng, trở thành một lễ Tết truyền thống mang nhiều ý nghĩa cần được lưu truyền và gìn giữ.

Nguyễn Tuyền