Hoạt động thương mại điện tử (TMĐT) vốn nhen nhóm xuất hiện tại Việt Nam từ đầu những năm 2000. Nhưng phải 10 năm trở lại đây, TMĐT mới thực sự bùng nổ nhờ sự xuất hiện của hàng loạt sàn giao dịch như Shopee, Lazada...

Hậu đại dịch, một nhánh khác của TMĐT là thương mại xã hội, tức hoạt động mua/bán trực tiếp trên các nền tảng truyền thông xã hội, với cái tên tiêu biểu như TikTok cũng có thêm động lực phát triển mạnh mẽ hơn.

Đặc biệt đến đầu năm 2022, TikTok Shop (là tính năng mua sắm mới và tiên tiến, giúp người bán, các thương hiệu và nhà sáng tạo giới thiệu cũng như bán sản phẩm trực tiếp trên TikTok qua video, LIVE và tab giới thiệu sản phẩm) nhanh chóng thực hiện chiến lược tung khuyến mãi để hút người dùng, như cách các sàn thương mại điện tử (TMĐT) phổ biến hiện nay từng làm.

Tuy nhiên, TikTok Shop lại đang trở thành “điểm tập trung” mới của hàng giả, hàng nhái; gây bức xúc cho không ít người dùng. Đây chính là mảnh đất màu mỡ để nhiều đối tượng lợi dụng buôn bán hàng giả, hàng nhái.

Thực tế cho thấy, khi các chợ truyền thống bị lực lượng chức năng “sờ gáy”, các đối tượng buôn bán hàng giả, hàng nhái tìm cách thay đổi hình thức kinh doanh, đưa hàng lên tiêu thụ tại các sàn thương mại điện tử (TMĐT), nền tảng mạng xã hội.

Trên các nền tảng này đang xảy ra tình trạng người bán đăng quảng cáo một đằng nhưng giao hàng một nẻo, gây khó khăn cho hoạt động kiểm tra, xử lý vi phạm cũng như khám xét nơi cất giữ tang vật của lực lượng chức năng.

Trước đó, vào cuối năm 2022, sau đoạn livestream bán mỹ phẩm “giá siêu hời”, chỉ rẻ bằng 1/4, 1/5 giá gốc của sản phẩm được bày bán ở gian hàng chính hãng, một TikToker có 2,6 triệu lượt theo dõi, bị nhiều người tố bán hàng giả, không rõ nguồn gốc.

Thậm chí, những hình ảnh được cho là của người này xuất hiện trong bài cảnh báo trên trang Facebook chính thức của 2 thương hiệu mỹ phẩm đình đám là Estee Lauder Vietnam và MAC Cosmetics với nội dung tình trạng hàng giả tràn lan trên TikTok Shop với lời mời chào chương trình khuyến mại rẻ bất ngờ, “hàng công ty”, “hàng cửa hàng miễn thuế”.

Một nhãn hàng còn nhấn mạnh: “đã tiến hành mua sản phẩm được bán trên nền tảng TikTok của một KOL nổi tiếng” để đối chiếu và khẳng định sản phẩm nói trên là hàng giả.

Trên thực tế, các sàn TMĐT đều triển khai biện pháp kiểm soát, phòng chống hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc như thông qua báo cáo của người dùng, yêu cầu chủ gian hàng cung cấp giấy từ cần thiết hay tự thiết lập các kho hàng chính hãng. Song, tình trạng này không những được cải thiện mà còn trở nên phức tạp hơn, tập trung chủ yếu tại một số nền tảng lớn, mới nổi.

Đơn cử như tại Shopee Việt Nam (chợ điện tử Shopee), không khó bắt gặp thực trạng tràn lan hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng không có hóa đơn hợp lệ,... đa dạng nhiều mặt hàng hóa được các shop bày bán công khai với những mức giá khác nhau, kèm các chương trình giảm giá, khuyến mại, nên giá người mua chỉ phải thanh toán nhiều lúc chỉ bằng 1/2, thậm chí thấp hơn giá thị trường rất nhiều lần...

Đáng chú ý, người mua hàng có thể dễ dàng tìm mua các sản phẩm thực phẩm chức năng sản xuất cả trong và ngoài nước với mức giá ưu đãi trên Shopee. Chỉ cần tra cứu cụm từ thực phẩm chức năng trên thanh tìm kiếm của Shopee, khách hàng nhận được rất nhiều kết quả khác nhau. Thế nhưng, phần lớn cá nhân/đơn vị kinh doanh không công khai giấy tờ liên quan đến nguồn gốc xuất xứ sản phẩm.

Trong một buổi đối thoại về chuyên đề chống hàng giả, hàng nhái trên sàn TMĐT, ông Vũ Anh - Giám đốc chiến lược sàn TMĐT Vỏ Sò - đánh giá việc cố gắng mở rộng quy mô, số lượng người bán của các sàn khiến các khâu kiểm soát, xác minh hàng hóa chưa được chặt chẽ, từ đó nảy sinh nhiều vấn đề nhức nhối.

Song song, tiêu chuẩn chất lượng của một sản phẩm cũng chưa được chú trọng, đảm bảo khiến người cuối cùng chịu thiệt thòi chính là người tiêu dùng.

Thanh Tú