Ngày 25/6, Thanh tra Chính phủ (TTCP) chính thức ban hành kết luận thanh tra liên quan đến khu đô thị mới Thủ Thiêm (TP.HCM), sau nhiều ngày được hàng triệu người dân chờ đợi.

Khu đô thị này được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch năm 1996 với quy mô 930 ha (trong đó, Khu đô thị mới 770 ha, Khu tái định cư 160 ha), toạ lạc bên bờ Đông sông Sài Gòn đối diện Quận 1, là trung tâm mới, hiện đại và mở rộng của thành phố với các chức năng chính gồm: Trung tâm tài chính, thương mại, văn hoá, nghỉ ngơi, giải trí và dịch vụ cao cấp không chỉ của TPHCM mà của cả nước, khu vực và quốc tế.

Tại thời điểm thanh tra, UBND TPHCM đã chỉ định một số nhà đầu tư để đầu tư xây dựng các dự án theo hình thức BT trong Khu đô thị Thủ Thiêm. 

Dưới đây là một số nội dung chính theo thông báo kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ, đồng thời cũng là những sai phạm hàng loạt ở khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Phê duyệt điều chỉnh bồi thường, tái định cư không đúng thẩm quyền

Đối với khu tái định cư 38,4 ha thuộc KĐTM Thủ Thiêm, Thanh tra Chính phủ xác định trong 4 dự án đầu tư xây dựng khu tái định cư có 3 dự án được các nhà đầu tư xây dựng hoàn thành, bàn giao và thanh toán với UBND TP.HCM để bố trí tái định cư. Hiện nay, do chưa bố trí tái định cư nên UBND TP tiếp tục cho đấu giá để chuyển sang nhà ở thương mại.

Còn lại 1 dự án 1.330 căn hộ đã được nhà đầu tư thay đổi thiết kế từ nhà ở tái định cư sang nhà ở thương mại, chuyển nhượng cho người sử dụng, đồng thời UBND TP đã thanh lý hợp đồng đầu tư xây dựng khu tái định cư khi chưa có ý kiến chấp thuận của Thủ tướng về việc giao đất là không đúng quy định.

Việc quản lý, sử dụng nguồn vốn đầu tư, theo kết luận, UBND TP đã phê duyệt và điều chỉnh dự án bồi thường giải phóng mặt bằng và tái định cư trị giá hơn 38.000 tỉ đồng là không đúng thẩm quyền; tạm ứng, quản lý, sử dụng nguồn vốn ngân sách chưa đúng với quy định…

UBND TP lấy chi phí đầu tư bình quân làm mức giá tối thiểu để tính tiền sử dụng đất các lô đất thương mại - dịch vụ - nhà ở đã giao cho chủ đầu tư các dự án trong KĐTM Thủ Thiêm là thiếu cơ sở pháp lý, chưa chính xác, có khả năng gây thiệt hại lớn cho ngân sách nhà nước.

"Cần giao cho cơ quan chức năng kiểm tra, làm rõ, nếu có vi phạm, thất thoát thì phải xử lý nghiêm theo đúng quy định của pháp luật", kết luận thanh tra nêu rõ.

Việc đầu tư KĐTM Thủ Thiêm chưa có hiệu quả

Nguyên nhân dẫn đến các thiếu sót, vi phạm trên, theo Thanh tra Chính phủ, chủ yếu là do việc nhận thức, chấp hành các chủ trương của Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của các bộ, ngành cũng như các quy định của pháp luật chưa đúng, chưa đầy đủ, có lúc chưa nghiêm trong công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của UBND TP.

Sự phối hợp giữa các sở, ngành của TP còn chậm trễ, chưa xác định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ; một số nơi còn thể hiện sự thiếu trách nhiệm, buông lỏng trong quản lý đầu tư và xây dựng, nhiều vi phạm chưa được kiểm tra, xử lý kịp thời. 

"Hậu quả là đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm, gây lãng phí, nguy cơ gây thất thoát tiền của Nhà nước với giá trị lớn; xét tổng thể đến thời điểm thanh tra, việc đầu tư KĐTM Thủ Thiêm là chưa có hiệu quả, mất cân đối về tài chính", kết luận thanh tra đánh giá.

Kiến nghị thu hồi hàng chục ngàn tỉ đồng

Căn cứ kết quả thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ và UBND thành phố thực hiện một số nội dung sau: UBND thành phố thực hiện thu hồi và hoàn trả ngay khoản tiền đã tạm ứng từ ngân sách nhà nước không đúng quy định đã đầu tư cho Khu đô thị mới Thủ Thiêm đến thời điểm 30/9/2018 là 26.315 tỉ đồng; sớm có giải pháp huy động các nguồn vốn hợp pháp để trả nợ các khoản vay ngân hàng đã đầu tư cho Khu đô thị mới Thủ Thiêm là hơn 4.286 tỉ đồng.

UBND thành phố nghiên cứu các phương án khai thác quỹ đất còn lại trong Khu đô thị mới Thủ Thiêm, tính lại tiền sử dụng đất của các dự án đã giao cho nhà đầu tư; đảm bảo không thất thoát tài sản nhà nước và khắc phục tình trạng mất cân đối khi đầu tư xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm như kết luận đã nêu trên.

UBND thành phố thu hồi về ngân sách nhà nước khoản tiền sử dụng đất dự kiến thanh toán cho các dự án BT bổ sung đối với Công ty Đại Quang Minh là 1.800 tỉ đồng và lãi suất chậm nộp từ khi phát sinh đến nay.

TPHCM lập tổ công tác giải quyết hàng loạt vấn đề

Thanh tra Chính phủ kiến nghị UBND TPHCM chủ trì thành lập Tổ công tác do một lãnh đạo thành phố làm Tổ trưởng để phối hợp với các bộ ngành liên quan và Thanh tra Chính phủ thực hiện và xử lý hàng loạt nội dung:

Thứ nhất, rà soát việc thay đổi quy hoạch chi tiết tại các dự án đã và đang đầu tư xây dựng, trong đó tập trung rà soát các dự án như: Khu dân cư phía Nam đường Mai Chí Thọ,… Rà soát các dư án đã có quyết định giao đất để xem xét, xử lý, tính toán lại giá trị quyền sử dụng đất theo đúng quy định, tránh thất thoát tiền của nhà nước.

Thứ hai, kiểm tra, rà soát các dự án đã có chủ trương và ký hợp đồng thực hiện dự án có sử dụng đất với các nhà đầu tư nhưng chưa giao đất để thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo đúng quy định; sớm tiến hành tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu dự án lựa chọn nhà đầu tư đối với 55 lô đất còn lại, trong đó có bao gồm các lô đất đã được UBND TPHCM có thông báo dừng chủ trương thanh toán cho các dự án BT trong và ngoài Khu đô thị mới Thủ Thiêm như: Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình, Cầu Thủ Thiêm, kè bờ sông Sài Gòn,…

Thứ ba, rà soát các dự án BT, dự án đối ứng và dự án giao đất có thu tiền sử dụng đất không đúng quy định của Luật Đất đai để xác định lại giá đất theo giá thị trường và theo quy định của pháp luật, tránh thất thoát tài sản nhà nước.

Thứ tư, chỉ đạo và tạo điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư tiếp tục thưc hiện dự án, nhằm sớm hoàn thiện việc đầu tư xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Chuyển kết luận đến Uỷ ban Kiểm tra Trung ương để xử lý cán bộ

Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị giao UBND TPHCM chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân thuộc thẩm quyền như: Ban quản lý khu đô thị mới Thủ Thiêm, các Sở (Giao thông vận tải, Tài chính, Tài nguyên và Môi trường, Quy hoạch kiến trúc, Kế hoạch và Đầu tư, Viện nghiên cứu phát trỉển thành phố).

Thanh tra Chính phủ chuyển kết luận thanh tra đến Uỷ ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với các tổ chức, cá nhân thuộc diện Bộ Chính trị và Ban Bí thư quản lý có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm được nêu ra trong kết luận.

“Trong quá trình xử lý về trách nhiệm và kinh tế sau thanh tra, nếu không khắc phục được hoặc khắc phục không triệt để các vi phạm về kinh tế gây thiệt hại tài sản nhà nước trước ngày 31/12/2019 thì chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định”- Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh.

Hà Linh