Trong bối cảnh Đảng ta đang triển khai mạnh mẽ công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị toàn diện, hiệu lực, hiệu quả của chính quyền cấp cơ sở đặc biệt là cấp xã có vai trò quyết định đến việc hiện thực hóa các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Thành phố Hà Nội, với vị thế là Thủ đô trung tâm chính trị, hành chính quốc gia, đang đứng trước yêu cầu phải nâng cao chất lượng quản trị công và năng lực thực thi chính sách ngay từ cấp cơ sở. Để thực hiện được điều đó, vai trò lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng cần được tăng cường một cách thiết thực, bài bản và đồng bộ. UBND xã tuy là cấp hành chính thấp nhất trong hệ thống chính quyền, nhưng lại là nơi trực tiếp triển khai, tổ chức thực hiện các chính sách và nghị quyết của Đảng, Nhà nước đến với người dân. Vì vậy, chất lượng hoạt động của UBND xã phản ánh rõ nét hiệu quả của sự lãnh đạo từ cấp ủy đảng, đồng thời là thước đo niềm tin của nhân dân đối với chính quyền cơ sở. Từ thực tiễn đó, việc nâng cao chất lượng lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng đối với UBND xã trên địa bàn thành phố Hà Nội không chỉ là một yêu cầu về quản lý nhà nước, mà còn là đòi hỏi về chính trị, tư tưởng và đạo đức cách mạng trong bối cảnh mới. Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng đối với chất lượng hoạt động của Ủy ban nhân dân xã ở thành phố Hà Nội trong thời gian tới. Một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh đổi mới và phát triển bền vững.

Trong tiến trình đẩy mạnh công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển Thủ đô Hà Nội trở thành đô thị văn minh, hiện đại, việc nâng cao chất lượng hoạt động của chính quyền cấp cơ sở mà trọng tâm là Ủy ban nhân dân xã đóng vai trò then chốt. Tuy nhiên, để UBND xã thực sự vận hành hiệu quả, phục vụ nhân dân và thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước ở địa phương, thì vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng là nhân tố quyết định. Việc tăng cường sự lãnh đạo này trong thời gian tới không chỉ là đòi hỏi khách quan của thực tiễn quản trị địa phương, mà còn là yêu cầu cấp thiết từ nhiệm vụ chính trị mà Đảng bộ thành phố Hà Nội đã xác định.

Vị trí, vai trò của UBND xã trong bộ máy nhà nước

Theo Khoản 1, Điều 8, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, Ủy ban nhân dân xã là cơ quan hành chính nhà nước ở cấp xã, do Hội đồng nhân dân xã bầu ra, đồng thời là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân xã, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương, Hội đồng nhân dân cùng cấp và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên. Đây là thiết chế đóng vai trò trọng yếu trong việc tổ chức thực hiện quyền lực nhà nước tại cơ sở.

Trong bộ máy nhà nước thống nhất từ trung ương đến địa phương, UBND xã giữ vị trí đặc biệt quan trọng vì là nơi trực tiếp quản lý và điều hành mọi mặt đời sống xã hội tại cấp xã đơn vị hành chính gần Nhân dân nhất. Đây là nơi cụ thể hóa và triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước đến từng thôn, từng tổ dân phố, từng hộ gia đình và từng người dân. Có thể nói, hiệu quả hoạt động của UBND xã là thước đo thực chất nhất phản ánh mức độ lan tỏa của chính sách công, cũng như thể hiện năng lực tổ chức và điều hành của chính quyền đối với đời sống thực tiễn của người dân.

Với vai trò là trung tâm quản trị hành chính tại địa bàn xã, UBND xã thực hiện nhiều nhóm nhiệm vụ có tính tổng hợp, bao gồm: xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; quản lý đất đai, tài nguyên, xây dựng cơ sở hạ tầng; thực hiện các chương trình an sinh xã hội, y tế, giáo dục; bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội tại địa phương. Ngoài ra, UBND xã còn là cơ quan xử lý, giải quyết các thủ tục hành chính quan trọng liên quan trực tiếp đến quyền và nghĩa vụ của công dân như: đăng ký hộ tịch, xác nhận hộ khẩu, xử lý tranh chấp dân sự đơn giản, giải quyết khiếu nại tố cáo ở cơ sở, quản lý người cư trú, tổ chức tiếp công dân và quản lý ngân sách xã.

Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay, khi yêu cầu về xây dựng chính quyền kiến tạo, liêm chính, hành động và phục vụ người dân được đặt lên hàng đầu, thì UBND xã chính là nơi đầu tiên thể hiện rõ nét bản chất và tinh thần của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Những vấn đề tưởng chừng nhỏ như thái độ cán bộ khi tiếp dân, xử lý kịp thời hồ sơ hành chính, hay giải quyết khúc mắc trong nội bộ nhân dân… lại chính là các biểu hiện sống động nhất của niềm tin và mức độ gắn bó giữa người dân với Nhà nước.

Chất lượng hoạt động của UBND xã vì thế có ảnh hưởng trực tiếp, lâu dài và sâu rộng đến niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và toàn bộ hệ thống chính trị. Ủy ban nhân dân xã không chỉ là nơi “thực thi”, mà còn là nơi “thuyết phục” người dân bằng hiệu quả điều hành, bằng sự minh bạch trong quản lý và bằng sự công bằng trong hành xử. Do đó, nếu chính quyền xã yếu kém, trì trệ hoặc xa dân, quan liêu, thì không chỉ ảnh hưởng đến hiệu lực quản lý nhà nước mà còn làm suy giảm lòng tin chính trị một yếu tố cốt lõi để bảo đảm sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước.

Trong điều kiện phân cấp, phân quyền ngày càng sâu rộng, UBND xã không chỉ thực hiện các nhiệm vụ theo quy định pháp luật mà còn được trao quyền chủ động trong nhiều lĩnh vực, từ xây dựng kế hoạch phát triển hạ tầng, quyết định đầu tư công quy mô nhỏ, đến tham gia trực tiếp các chương trình phát triển nông thôn mới, chuyển đổi cơ cấu kinh tế, cải thiện môi trường sống tại địa phương. Điều này càng khẳng định vai trò của UBND xã như một chủ thể quản trị địa phương năng động, cần được đặt đúng vị trí, được hỗ trợ đúng cách và lãnh đạo sát sao bởi tổ chức đảng các cấp.

Vị trí, vai trò của UBND xã không chỉ là một cấp hành chính mà chính là bộ mặt đại diện của Nhà nước trong đời sống hàng ngày của người dân, là điểm tiếp xúc trực tiếp giữa công dân với chính quyền, nơi thực hành dân chủ cơ sở, đồng thời cũng là điểm khởi đầu cho mọi chuyển động chính trị, kinh tế, xã hội ở địa phương. Vì vậy, xây dựng một UBND xã nói riêng và UBND cấp xã nói chung hoạt động hiệu quả, trong sạch, tận tụy với nhân dân chính là nền tảng để củng cố niềm tin xã hội và hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược của Đảng và Nhà nước trong công cuộc phát triển đất nước hiện nay.

Thực trạng và những vấn đề đặt ra

Trong những năm gần đây, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Thành ủy Hà Nội và sự quan tâm đầu tư của các cấp chính quyền, hoạt động của UBND cấp xã trên địa bàn thành phố đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều xã đã chủ động đổi mới phương thức quản lý, đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý và cung cấp dịch vụ công, tích cực tham gia xây dựng nông thôn mới, phát triển hạ tầng, nâng cao chất lượng đời sống người dân. Không ít địa phương đã trở thành điểm sáng trong cải cách thủ tục hành chính, quản lý đất đai minh bạch, và triển khai các mô hình phát triển kinh tế cộng đồng hiệu quả. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn cũng cho thấy vẫn còn tồn tại không ít hạn chế, bất cập trong hoạt động của UBND xã mà nếu không được nhìn nhận và xử lý nghiêm túc sẽ trở thành lực cản lớn đối với tiến trình xây dựng chính quyền cơ sở hiện đại, phục vụ và hiệu quả.

Một là, tình trạng hành chính hóa, thụ động, thiếu sáng tạo trong điều hành

Tình trạng hành chính hóa trong quản lý và điều hành là một trong những biểu hiện đáng lo ngại tại không ít UBND xã hiện nay. Đây là hệ quả của tư duy làm việc theo lối mòn, thiên về an toàn, ngại đổi mới, ngại va chạm và né tránh trách nhiệm. Thay vì chủ động tìm giải pháp, nhiều địa phương vẫn duy trì phương pháp quản lý cứng nhắc, chỉ làm những việc quen thuộc, “làm theo chỉ đạo”, thiếu sự phân tích tình huống cụ thể và gần như không có sáng kiến cải tiến quy trình hoặc giải pháp linh hoạt cho thực tiễn địa phương. Đặc biệt, tại các xã có tốc độ đô thị hóa nhanh, nơi dân số tăng cơ học mạnh, nhu cầu dịch vụ công và quản lý đất đai, quy hoạch, hạ tầng thay đổi liên tục, UBND xã thường xuyên rơi vào tình trạng bị động, không bắt kịp yêu cầu thực tiễn. Việc điều hành vẫn còn theo lối “quy trình khép kín”, nặng về thủ tục hành chính, thiếu tương tác với người dân, dẫn đến quá trình ra quyết định chậm trễ, hiệu quả thấp. Một số xã còn bị phụ thuộc quá mức vào chỉ đạo từ cấp trên, không dám chủ động đề xuất hoặc thử nghiệm mô hình mới, trong khi đây là yêu cầu cấp thiết của một chính quyền cơ sở năng động, thích ứng cao.

Hai là, một bộ phận cán bộ còn yếu năng lực, thiếu tinh thần phục vụ

Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là yếu tố quyết định đến hiệu quả quản trị địa phương. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn một bộ phận cán bộ không đáp ứng được yêu cầu của nền hành chính hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh đô thị hóa và chuyển đổi số đang đặt ra thách thức mới về năng lực. Nhiều cán bộ thiếu kiến thức cơ bản về công nghệ thông tin, không có kỹ năng sử dụng phần mềm hành chính, còn lúng túng trong việc xử lý tình huống phát sinh ngoài quy trình thông thường. Bên cạnh hạn chế về trình độ chuyên môn, không ít cán bộ còn thiếu kỹ năng giao tiếp, kỹ năng giải quyết mâu thuẫn, thiếu tư duy phục vụ, coi công việc là trách nhiệm hình thức chứ không phải nghĩa vụ gắn bó với nhân dân. Nguy hiểm hơn, tại một số nơi vẫn tồn tại biểu hiện tiêu cực như nhũng nhiễu, gây phiền hà trong giải quyết thủ tục hành chính, lợi dụng quyền hạn để tư lợi, hoặc xử lý công việc thiếu khách quan, thiên vị. Những hành vi này không chỉ làm suy giảm hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính mà còn trực tiếp gây tổn hại đến niềm tin của người dân đối với chính quyền và Đảng, dẫn đến khoảng cách ngày càng xa giữa chính quyền cơ sở và cộng đồng dân cư. Trong bối cảnh xây dựng chính quyền điện tử, chuyển đổi số và hội nhập sâu rộng, nếu không sớm khắc phục tình trạng này, chính quyền cấp xã sẽ ngày càng tụt hậu, mất dần vai trò điều phối và lãnh đạo tại cơ sở.

Ba là, vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng còn chưa thực sự sâu sát

Một trong những nguyên nhân căn bản dẫn đến hiệu lực, hiệu quả hoạt động của UBND xã chưa cao chính là do vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng chưa được phát huy một cách toàn diện, sâu sát. Nhiều nơi cấp ủy chưa thực hiện đầy đủ vai trò hạt nhân chính trị, chưa đóng vai trò “định hướng tư tưởng, dẫn dắt hành động, kiểm soát quyền lực” đối với hoạt động của chính quyền cùng cấp. Thậm chí, có nơi cấp ủy còn hoạt động theo kiểu hình thức, mang tính quy trình, chưa gắn chặt với thực tiễn, thiếu các nghị quyết chuyên đề định hướng rõ mục tiêu phát triển hoặc giải quyết vấn đề nổi cộm ở địa phương. Việc giám sát, kiểm tra đối với UBND xã chủ yếu mang tính hành chính, chưa có chiều sâu chính trị, thiếu phản biện chiến lược. Mối quan hệ giữa Đảng ủy, HĐND, UBND chưa chặt chẽ, cơ chế phối hợp thiếu rõ ràng, dẫn đến tình trạng lúng túng, đùn đẩy trách nhiệm trong xử lý công việc. Trong khi đó, Đảng là lực lượng lãnh đạo toàn diện, nếu cấp ủy không thể hiện được vai trò chỉ đạo thực chất thì không chỉ làm suy giảm hiệu quả điều hành của UBND mà còn ảnh hưởng đến uy tín và niềm tin chính trị của nhân dân đối với Đảng ngay từ cơ sở.

Bốn là, quy hoạch và công tác cán bộ chưa đồng bộ, chưa theo kịp yêu cầu phát triển

Công tác cán bộ là yếu tố then chốt trong tổ chức bộ máy chính quyền tại nhiều xã trên địa bàn Hà Nội vẫn còn bất cập, thiếu tính chiến lược và đồng bộ. Việc quy hoạch, luân chuyển và bổ nhiệm cán bộ đôi khi vẫn nặng tính tình thế, ngắn hạn, chưa gắn với yêu cầu phát triển lâu dài của địa phương. Một số cán bộ được bố trí vào vị trí chủ chốt nhưng chưa đủ năng lực, thiếu kiến thức về quản lý nhà nước, kỹ năng lãnh đạo và đặc biệt là chưa hiểu rõ đặc điểm kinh tế - xã hội của địa bàn được giao phụ trách. Trong khi đó, lực lượng cán bộ trẻ có năng lực lại khó trụ lại ở cấp xã do chính sách đãi ngộ chưa phù hợp, áp lực công việc lớn nhưng cơ hội thăng tiến, phát triển sự nghiệp hạn chế. Điều này dẫn đến tình trạng “chảy máu chất xám” từ chính quyền cơ sở ra khu vực hành chính cấp trên hoặc khu vực tư nhân. Thực trạng đó cho thấy nếu không có chính sách đột phá trong quy hoạch, tuyển dụng, đào tạo và giữ chân cán bộ thì rất khó xây dựng được một đội ngũ công chức xã vững vàng, đủ sức đáp ứng yêu cầu quản trị địa phương trong bối cảnh hiện đại hóa nền hành chính.

Năm là, áp lực từ đô thị hóa và chuyển đổi cơ cấu xã hội

Hà Nội đang trong giai đoạn phát triển với tốc độ đô thị hóa nhanh, đặc biệt tại các huyện ven đô như Đông Anh, Gia Lâm, Hoài Đức, Thanh Trì… Các xã từng mang đặc trưng nông thôn đang dần chuyển mình thành khu vực đô thị, khu công nghiệp, khu dân cư mới, kéo theo nhiều thay đổi sâu sắc về cơ cấu dân cư, nhu cầu hạ tầng, quản lý đất đai, nhà ở, dịch vụ công và cả trật tự xã hội. Dân số cơ học gia tăng, đa dạng thành phần cư trú, trong khi nguồn lực quản lý tại cấp xã chưa được điều chỉnh kịp thời. Năng lực cán bộ chưa theo kịp với biến động, thể chế quản lý vẫn nặng về mô hình nông thôn truyền thống, dẫn đến tình trạng quá tải, lúng túng và phát sinh nhiều vấn đề phức tạp như: vi phạm trật tự xây dựng, ô nhiễm môi trường, khiếu kiện đất đai, tội phạm ẩn danh, quản lý cư trú thiếu chặt chẽ… Trong khi đó, mô hình quản trị hành chính chưa được cập nhật theo hướng đô thị hóa, kết nối số còn rời rạc, hạ tầng công nghệ chưa đủ mạnh. Đây là thách thức rất lớn đặt ra cho chính quyền xã trong việc vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa phục vụ người dân nhanh, hiệu quả, minh bạch, phù hợp với xu thế phát triển đô thị hiện đại.

Giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng

Thứ nhất, đổi mới mạnh mẽ tư duy và phương thức lãnh đạo của cấp ủy Đảng

Để bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với chính quyền cơ sở, nhất là trong điều kiện đô thị hóa nhanh và áp lực chuyển đổi quản trị địa phương ngày càng lớn, cấp ủy các cấp cần đổi mới sâu sắc tư duy lãnh đạo. Tư duy lãnh đạo hiện nay không còn đơn thuần là chỉ đạo hành chính hay can thiệp trực tiếp vào hoạt động điều hành, mà phải được thể hiện thông qua năng lực định hướng chiến lược, giám sát chính trị và phản biện mang tính xây dựng đối với các quyết sách của chính quyền. Lãnh đạo đúng đắn phải được thể hiện bằng khả năng đề ra chủ trương phù hợp, bằng tổ chức thực hiện hiệu quả, và đặc biệt là tinh thần trách nhiệm cao trước nhân dân.

Việc ban hành nghị quyết của cấp ủy cần được nâng cao cả về nội dung lẫn quy trình, trong đó trọng tâm là nhận diện được đúng khâu yếu, điểm nghẽn và các vấn đề nổi cộm trong phát triển kinh tế - xã hội ở cơ sở. Nghị quyết không chỉ mang tính chỉ đạo mà còn phải định hướng cụ thể để UBND xã căn cứ triển khai, tránh hình thức, chung chung. Đồng thời, lề lối làm việc trong nội bộ cấp ủy cần được tổ chức lại theo hướng khoa học, tôn trọng nguyên tắc tập trung dân chủ, kết hợp hài hòa giữa lãnh đạo tập thể và trách nhiệm cá nhân, tránh tình trạng ỷ lại tập thể hoặc phân tán trách nhiệm. Việc xây dựng văn hóa làm việc dân chủ, cầu thị, dám đổi mới, dám chịu trách nhiệm trong cấp ủy sẽ tạo tiền đề quan trọng cho một chính quyền xã chủ động, hiệu quả và sát thực tiễn.

Thứ hai, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với cơ chế kiểm soát quyền lực

Trong quá trình xây dựng chính quyền cơ sở vững mạnh, cấp ủy Đảng đóng vai trò chủ đạo trong việc định hướng và kiến tạo cơ chế phân cấp, phân quyền hợp lý giữa cấp trên và chính quyền xã. Phân quyền không chỉ đơn giản là giao thêm thẩm quyền mà cần đi liền với cơ chế kiểm tra, giám sát quyền lực để bảo đảm tính liêm chính, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý nhà nước. Cấp ủy không đứng ngoài mà phải là lực lượng định hướng cách phân cấp, đồng thời theo dõi sát sao việc thực hiện quyền hạn được giao để bảo đảm không có tình trạng lạm quyền hay buông lỏng quản lý.

Một nội dung quan trọng trong quá trình này là xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa ba lực lượng chủ chốt ở cấp xã: Đảng ủy, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Sự phối hợp này phải được cụ thể hóa bằng quy chế rõ ràng, trong đó quy định đầy đủ chức năng, trách nhiệm và phạm vi hoạt động của từng bên, nhằm bảo đảm đồng bộ trong triển khai các nhiệm vụ chính trị, không để xảy ra tình trạng chồng chéo hoặc đùn đẩy trách nhiệm. Cấp ủy cấp trên cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát định kỳ và đột xuất, không chỉ với chính quyền mà cả với tổ chức đảng cơ sở. Việc giám sát không chỉ dừng lại ở việc kiểm tra thủ tục hành chính, mà còn phải tập trung vào kết quả thực hiện các nghị quyết, việc thực thi đạo đức công vụ và mức độ hài lòng của người dân. Khi phân quyền được thiết kế hợp lý và kiểm soát tốt, chính quyền xã sẽ có điều kiện phát huy tính chủ động, sáng tạo trong điều hành, đồng thời vẫn nằm trong khuôn khổ lãnh đạo của Đảng, góp phần xây dựng nền hành chính phục vụ, công khai và hiệu quả.

Thứ ba, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp xã xem đây là nhiệm vụ then chốt

Trong hệ thống chính trị ở cơ sở, cán bộ cấp xã không chỉ là người thực thi các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, mà còn là cầu nối giữa chính quyền với người dân. Do đó, chất lượng đội ngũ cán bộ chính là yếu tố quyết định trực tiếp đến hiệu lực, hiệu quả hoạt động của UBND xã và uy tín của tổ chức đảng trong mắt nhân dân. Cấp ủy các cấp cần nhận thức sâu sắc rằng công tác cán bộ là nhiệm vụ then chốt, có tính chiến lược lâu dài, đòi hỏi phải được triển khai đồng bộ, bài bản và phù hợp với yêu cầu phát triển từng địa phương.

Trước hết, công tác quy hoạch, tuyển chọn và bố trí cán bộ phải gắn với thực tiễn phát triển của từng xã, từng vùng, có sự kết hợp chặt chẽ giữa tiêu chuẩn chính trị, năng lực chuyên môn và kỹ năng điều hành. Cần coi trọng việc phát hiện, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ trẻ, có tư duy đổi mới, tinh thần cống hiến và khả năng thích nghi với môi trường hành chính hiện đại. Đây chính là nguồn nhân lực kế cận quan trọng, giúp duy trì sự năng động và sáng tạo trong bộ máy chính quyền cơ sở. Song song với đó, cần thực hiện việc đánh giá cán bộ một cách công tâm, khách quan, thường xuyên, gắn với kết quả thực hiện nhiệm vụ và sự hài lòng của người dân. Những cán bộ trì trệ, yếu kém, thiếu tinh thần trách nhiệm, xa rời quần chúng cần được thay thế kịp thời nhằm làm trong sạch bộ máy và khôi phục niềm tin từ nhân dân.

Ngoài ra, nội dung đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cần được cập nhật theo hướng thực chất và gắn với yêu cầu quản lý hiện đại. Chú trọng nâng cao kỹ năng quản trị địa phương, ứng dụng công nghệ thông tin, tiếp công dân, xử lý tình huống xã hội và phối hợp liên ngành. Trong bối cảnh chuyển đổi số và đô thị hóa mạnh mẽ, cán bộ xã không chỉ cần giỏi chuyên môn mà còn phải có năng lực thích ứng linh hoạt, biết vận dụng công nghệ vào cải cách hành chính, biết lắng nghe và phản hồi các vấn đề phát sinh từ thực tiễn đời sống nhân dân. Chỉ khi có một đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực và bản lĩnh thì chính quyền cơ sở mới có thể hoạt động hiệu quả, minh bạch và thực sự vì dân.

Thứ tư, phát huy vai trò giám sát, phản biện của nhân dân và các tổ chức chính trị - xã hội

Cùng với công tác cán bộ và đổi mới lãnh đạo, việc phát huy quyền giám sát và phản biện của nhân dân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc kiểm soát quyền lực và bảo đảm hoạt động của UBND xã luôn gắn với lợi ích và nguyện vọng của người dân. Tổ chức đảng ở cơ sở cần xây dựng các cơ chế thực chất để nhân dân, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị – xã hội có thể tham gia giám sát đối với chính quyền xã một cách rộng rãi, có hiệu quả. Giám sát không chỉ là công cụ kiểm soát, mà còn là kênh tiếp nhận thông tin hai chiều giữa chính quyền và người dân, giúp tổ chức đảng nhận diện sớm các vấn đề bất cập, mâu thuẫn hoặc sai lệch trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách. Điều quan trọng là phải tạo được không gian dân chủ để người dân có thể góp ý, kiến nghị, phản ánh tâm tư, nguyện vọng mà không gặp rào cản hay e ngại về hình thức. Các hình thức đối thoại trực tiếp, lấy ý kiến cộng đồng, tổ chức hội nghị nhân dân, tiếp xúc cử tri cần được tổ chức thường xuyên, thiết thực, không hình thức.

Cùng với đó, tổ chức đảng phải thể hiện rõ vai trò trung tâm trong việc tiếp thu ý kiến nhân dân, xử lý thông tin phản ánh, đồng thời chủ động điều chỉnh phương hướng lãnh đạo và giám sát việc thực hiện của UBND xã. Việc kịp thời phản hồi những vấn đề người dân quan tâm sẽ góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào chính quyền và Đảng ngay từ cơ sở. Chỉ khi người dân được thực sự tham gia vào quá trình giám sát và phản biện, chính quyền xã mới hoạt động công khai, minh bạch, gần dân và vì dân một cách thực chất.

Trong bối cảnh Thủ đô Hà Nội đang đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số và xây dựng chính quyền đô thị hiện đại, việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của UBND xã là yêu cầu tất yếu. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đó một cách bền vững, cần có sự lãnh đạo toàn diện, sâu sát và linh hoạt từ phía các cấp ủy, tổ chức đảng. Đảng lãnh đạo không chỉ bằng các nghị quyết, chỉ thị mà còn phải thông qua việc tổ chức thực hiện cụ thể, kiểm tra giám sát thường xuyên, đặc biệt là trong công tác cán bộ yếu tố then chốt quyết định chất lượng bộ máy chính quyền cơ sở. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với UBND xã không có nghĩa là can thiệp hành chính, mà là định hướng chính trị, bảo đảm cho chính quyền xã hoạt động đúng hướng, đúng pháp luật và phục vụ nhân dân tốt hơn. Trong đó, vai trò của cấp ủy đảng chính là hạt nhân lãnh đạo, là trung tâm quy tụ, kết nối giữa ý Đảng lòng dân sức mạnh của hệ thống chính trị ở cơ sở. Chỉ khi cấp ủy thật sự sâu sát, trách nhiệm, đổi mới phương thức lãnh đạo, coi trọng phát huy dân chủ, nâng cao chất lượng cán bộ và tạo môi trường công khai, minh bạch trong thực thi công vụ, thì chính quyền xã mới có thể thực sự vững mạnh, phục vụ nhân dân một cách hiệu quả và xứng đáng với vai trò là “mắt xích đầu tiên” của bộ máy nhà nước trong lòng dân.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.    Đảng bộ Thành phố Hà Nội (2020), Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020-2025, Nxb Thông tấn, Hà Nội, 2020

2.    Ban chấp hành Trung ương Đảng (2022), Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) về tăng cường củng cố xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới.

3.    Ủy ban Thường vụ Quốc hội (2024), Nghị quyết số 1286/NQ-UBTVQH15 ngày 14-11-2024 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của thành phố Hà Nội giai đoạn 2023-2025, tr.1-11.

Th.S. Nguyễn Xuân Hương - Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản Thể thao và Du lịch