Tại buổi họp báo diễn ra vào chiều ngày 15/8, Bộ Tài chính đã có báo cáo định hướng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các Luật thuế Giá trị gia tăng (GTGT), thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thuế Thu nhập cá nhân (TNCN), và Thuế tài nguyên.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, ở Việt Nam, tỷ lệ người trưởng thành bị thừa cân, béo phí chiếm tới 25% dân số. Với trẻ em dưới 5 tuổi, tỷ lệ béo phì đăng tăng nhanh từ mức 0,6% vào năm 2000 lên 5,3% vào năm 2015. Trong khi, thừa cân, béo phì là yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh tật như tim mạch, tăng huyết áp, đột quỵ, xơ vữa và tắc mạch vành, nhồi máu cơ tim,…

Dẫn báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đại diện Bộ Tài chính cho rằng, việc lạm dụng nước ngọt sẽ dẫn dến béo phì.

Bộ Tài chính cho biết, để định hướng, hạn chế tiêu dùng các loại đồ uống có đường, các nước trong khu vực đã thu thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng nước ngọt. Bộ Tài chính dẫn chứng, tại Thái Lan, nước ngọt có ga không cồn chịu mức thuế suất 25% hoặc 0,024 USD/chai 440cc, nước ngọt có ga ở mức 20% hoặc 0,011 USD/chai 440cc. Lào hiện cũng thu thuế tiêu thụ đặc biệt với nước ngọt khoảng 5-10%. Campuchia áp thuế với nước ngọt là 10%.

Ngoài ra, theo cơ quan này, 3 nước ASEAN cũng đang xem xét áp thuế tiêu thụ đặc biệt với nước ngọt là Myanmar (dự kiến thu thuế 5%), Philippines (dự kiến thu 10 peso mỗi lít), Indonesia (dự kiến thu 3.000 rupiah một lít).

Tại châu Âu, mỗi lít nước ngọt ở Pháp bị áp thuế tuyệt đối 0,72 euro, ở Phần Lan thu 0,075 euro, Hungary là 0,04 euro một chai hoặc một lon nước..

Do vậy, để hướng dẫn điều tiết tiêu dùng với đồ uống có đường và phù hợp với thông lệ quốc tế, Bộ Tài chính đề nghị bổ sung nước ngọt vào đối tượng chịu thuế TTĐB bao gồm các loại nước ngọt có ga, không ga, tăng lực, thể thao, trà, cà phê uống liền được đóng gói theo dây chuyền sản xuất nước ngọt.

Bộ Tài chính dự kiến trình Chính phủ 2 phương án thuế suất. Một là áp mức thuế 10% từ năm 2019 và hai là áp thuế 20% từ năm 2019. Tuy nhiên, trên cơ sở xem xét, lãnh đạo Bộ này bày tỏ quan điểm ủng hộ phương án đầu tiên là áp thuế ở mức 10%.

Đối với mặt hàng thuốc lá, cũng tại họp báo, Bộ Tài chính cũng dẫn nguồn từ WHO cho rằng, thuốc lá là một trong những nguyên nhân hàng dầu gây bệnh tật và tử vong trên thế giới. Trong khi ấy, Việt Nam hiện đang nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới. Tỷ lệ người hút thuốc ở Việt Nam cao theo đánh giá có nhiều nguyên nhân trong đó có giá bán lẻ thuốc lá còn thấp, thanh thiếu niên dễ tiếp cận.

Theo thống kê của ngành tài chính, Việt Nam có tỷ lệ thuế trên giá bán lẻ ở mức hơn 48%, thấp hơn nhiều các nước khác. Ví dụ, tỷ lệ này ở Brunei là 81%, Thái Lan 70%, Singapore là 69%, Malaysia là 57%,…

Do vậy, để hạn chế thanh thiếu niên tiếp cận với thuốc lá, bảo vệ sức khỏe cộng đồng Bộ Tài chính đề xuất 2 phương án.

Phương án 1 là áp thuế tiêu thụ đặc biệt theo phương pháp hỗn hợp (cả thuế suất tỷ lệ và thuế suất tuyệt đối). Theo quy định, lộ trình thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) với thuốc lá từ năm 2016 là 70%, từ năm 2019 là 75%. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng đề nghị bổ sung mức thu tuyệt đối 1.000 đồng/bao thuốc lá 20 điếu và 1.500 đồng/một điếu xì gà. Quy định này được đề nghị áp dụng từ năm 2020.

Phương án 2 là tăng thuế suất theo lộ trình, từ năm 2020, mức thuế sẽ tăng từ 75% lên 80%. Từ năm 2021, mức thuế sẽ tăng lên 85%.

Bộ Tài chính nhận thấy rằng phương thức kết hợp mức tuyệt đối và thuế suất theo tỷ lệ phần trăm là phương thức được nhiều nước phát triển áp dụng như Lào, Malaysia, Trung Quốc... Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất áp dụng phương án 1.

Ông Phạm Đình Thi cũng cho biết, hiện mỗi năm Việt Nam sản xuất khoảng 5 tỷ bao thuốc lá và tiêu thụ khoảng 4 tỷ bao. Bởi vậy, nếu thu thêm mức tuyệt đối là 1.000 đồng/bao thì ngân sách đã có thêm khoảng 4.000 tỷ đồng.

• Sẽ đánh thuế cao đối với người trúng sổ số Vietlott
• Doanh thu giảm sút, Xổ số truyền thống chính thức "bắt tay" với Vietlott
• Ngân sách Nhà nước chi gần 9000 tỷ đồng mỗi tháng trả nợ lãi

Ngọc Hà