Chỉ cần lướt qua các trang mạng xã hội như Facebook, TikTok sẽ dễ dàng bắt gặp những video với dòng giới thiệu “Review Phim”, được thực hiện theo công thức: giới thiệu một tác phẩm phim ảnh với thời lượng giới hạn (từ 5 đến 10 phút), sử dụng hình ảnh trong phim kèm lời đọc của “chị Google” và tiêu đề giật gân nhằm thu hút người xem.

Thường, mỗi bộ phim điện ảnh có thời lượng trung bình từ 85 phút trở lên. Trong khi đó, một bộ phim truyền hình sẽ có thời gian dài hơn với trên dưới vài chục tập phim, mỗi tập chừng 45- 60 phút. Bởi vậy, những đoạn video được xem là review này phù hợp với đối tượng người bận rộn trong công việc và học tập. Nhiều khán giả hâm mộ trào lưu tóm tắt phim chia sẻ rằng, họ đã tiết kiệm được kha khá thời gian khi xem những clip kể trên. Đặc biệt là những clip làm về các bộ phim nổi tiếng, hoặc phim đang gây sốt luôn thu hút được sự quan tâm cực kì lớn. Chúng giúp cho người dùng nắm bắt thông tin nhanh lẹ, để dùng trong những cuộc tán gẫu với bạn bè, đồng nghiệp, người thân... mà chẳng cần phải xem cả bộ phim đó.

Những kiểu clip tưởng chừng như là “vô phạt vô thưởng” này đang ảnh hưởng đến vấn đề bản quyền phim, đến những người làm review chân chính hoặc cái hại dễ dàng nhìn thấy trước mắt là có thể đem đến cho khán giả một cái nhìn sai lệch về phim,.... 

Chia sẻ về vấn đề này, đạo diễn Vũ Ngọc Phượng từng cho biết: “Theo tôi, những clip này thực sự không tốt. Đây không phải là review mà chính xác là recap (tóm tắt bộ phim). Bên nước ngoài họ cũng làm kiểu clip thế này rất nhiều, nhưng họ rất hiểu nội dung phim nên họ làm rất kỹ và họ nói từ đầu là clip có spoil (cảnh báo sẽ tiết lộ những nội dung phim quan trọng), nhằm tạo ý thức cho khán giả về chuyện chúng tôi tiết lộ nội dung phim còn người xem thì phải chịu trách nhiệm về chuyện biết trước nội dung.

Còn ở Việt Nam lại làm rất “bừa”, từ giọng đọc voice, cách cắt ghép,... nó rất nghiệp dư. Bản thân việc tóm tắt này còn để cho khán giả có cái nhìn sai về phim. Có những phim rất dở nhưng qua cách tóm tắt lại trở nên thú vị hấp dẫn, ngược lại, có những bộ phim rất hay thì qua những kiểu tóm tắt này lại làm mất hết những cái hay mà phim vốn có, đem lại cảm giác nhạt nhẽo và khiến khán giả không muốn xem".

Nhà nghiên cứu phim Nguyễn Phong Việt cũng cho biết rằng việc xem những video tóm tắt phim trên TikTok làm cho cho khán giả mất đi trải nghiệm điện ảnh tuyệt vời mà họ xứng đáng được nhận lúc xem tại rạp hoặc thông qua những nền tảng phim trực tuyến sở hữu tính phí.

Số lượng khách hàng bỏ tiền tậu vé ra rạp sẽ sụt giảm sau lúc theo dõi những video recap phim 5 phút, 10 phút hay 15 phút.

“Nếu là người xem những clip tóm tắt cho thấy sự dễ dãi về nhận thức trong khâu tiếp nhận trị giá tiêu khiển. Với người làm ra những video này, tôi chỉ sở hữu thể tiêu dùng từ là không sở hữu văn hóa”, nhà phê bình phim nói.

Về phía nhà phát hành, đại diện BHD Star rất bức xúc với vấn nạn trên và cho biết rằng việc sử dụng những hình ảnh cắt ghép mà không có sự cho phép của đơn vị sở hữu bản quyền phim là hành vi vi phạm bản quyền. Theo Nghị định số 131/2013/NĐ-CP - Quy định xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan, hành vi "tóm tắt toàn bộ phim" là trái pháp luật. Tùy theo mức độ mà hành vi kể trên có thể bị xử phạt lên đến 250 triệu đồng đối với cá nhân và 500 triệu đồng đối với tổ chức.

"Hiện nay các công ty công nghệ lớn đều làm rất chặt việc bảo vệ bản quyền. Chúng tôi hy vọng sắp tới đây, công ty chủ quản TikTok cũng sẽ dần áp dụng các biện pháp chặt chẽ hơn để bảo vệ bản quyền không chỉ âm nhạc mà còn là hình ảnh, phim ảnh", người này cho biết.

Theo nhà phê bình Nguyễn Phong Việt, các nhà sản xuất cần khởi kiện TikToker trong việc vi phạm bản quyền để hạn chế sự tràn lan, không có kiểm soát của những video tóm tắt phim.

Giới làm phim cũng hy vọng trong thời gian gần, các cơ quan chức năng, đơn vị quản lý sẽ thắt chặt hơn nữa đối với việc kiểm duyệt các video review trên TikTok và nền tảng mạng xã hội thông qua thuật toán, nhằm hạn chế vấn đề vi phạm bản quyền lẫn ảnh hưởng đến trải nghiệm của khán giả.

Minh Anh