Sự kiện khoa học quốc tế này, do Đại học Phenikaa, Hội Vật lí Việt Nam, Viện Nghiên cứu Tiên tiến Phenikaa (PIAS) và Viện Vật lí, Đại học Quốc gia Yang Ming Chiao Tung (Đài Loan) đồng tổ chức, không chỉ là một diễn đàn học thuật mà còn là lời khẳng định mạnh mẽ về cam kết đầu tư vào khoa học cơ bản, đặc biệt là lĩnh vực lượng tử, tại Việt Nam.

Vật lí lượng tử, ra đời từ những thập niên đầu thế kỷ 20, là một trong những thành tựu vĩ đại nhất của trí tuệ nhân loại. Nó đã làm thay đổi tận gốc rễ nền tảng nhận thức của chúng ta về thế giới vật chất và năng lượng. Nếu vật lí cổ điển mô tả thế giới vĩ mô với những quy luật xác định, thì vật lí lượng tử lại đi sâu vào thế giới vi mô, nơi các hạt cơ bản tuân theo những nguyên tắc hoàn toàn khác biệt, dựa trên sự ngẫu nhiên và xác suất. Các khái niệm mang tính cách mạng như lưỡng tính sóng-hạt, sự chồng chập lượng tử (superposition) và sự vướng víu lượng tử (entanglement) không chỉ là lý thuyết thuần túy mà còn là nền tảng cho toàn bộ kỷ nguyên công nghệ hiện đại.

Như GS. TS Phạm Thành Huy, Phó Giám đốc Đại học Phenikaa, Trưởng Ban Tổ chức PIPC 2025 đã chia sẻ: Vật lí lượng tử đặt nền móng cho toàn bộ kỷ nguyên công nghệ hiện nay. Từ việc hiểu được cấu trúc năng lượng của vật chất, chúng ta đã tạo ra chất bán dẫn – cốt lõi của mọi thiết bị điện tử, laser – công nghệ không thể thiếu trong y học, viễn thông và công nghiệp, cho đến những siêu phẩm công nghệ đang định hình tương lai như máy tính lượng tử và mạng lưới truyền thông lượng tử.

Hội nghị PIPC 2025 đã quy tụ hơn 200 đại biểu là các nhà khoa học, giảng viên, nghiên cứu sinh đến từ Việt Nam và nhiều quốc gia có nền khoa học tiên tiến hàng đầu thế giới như Mỹ, Thụy Điển, Pháp, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ. Sự hiện diện của các học giả danh tiếng cho thấy sức hút và tầm vóc quốc tế của sự kiện, đồng thời tạo cơ hội quý báu để Việt Nam tiếp cận tri thức và xu hướng nghiên cứu mới nhất.

Các gương mặt nổi bật như GS.TS Đàm Thanh Sơn (Đại học Chicago, Hoa Kỳ) – một trong những nhà vật lí lý thuyết hàng đầu thế giới về lý thuyết trường lượng tử và vật lí năng lượng cao; GS.TS Kuan-Neng Chen (Đại học Quốc gia Yang Ming Chiao Tung, Đài Loan) với chuyên môn sâu về công nghệ bán dẫn; GS.TS Misao Sasaki (Đại học Tokyo, Nhật Bản), chuyên gia về vật lí thiên văn và vũ trụ học; cùng với GS.TS Milada Margarete Mühlleitner (Viện Công nghệ Karlsruhe, Đức) và GS. Imre Pazsit (ĐH Công nghệ Chalmers, Thụy Điển) đã đưa ra một bức tranh đa chiều và chuyên sâu về các lĩnh vực khoa học vật lí hiện đại.

Các lĩnh vực khoa học chính được trình bày tại PIPC 2025 đã bao quát các mũi nhọn nghiên cứu của thế kỷ 21:

Vật lí năng lượng cao: Nghiên cứu các hạt cơ bản và tương tác của chúng.

Vật lí thiên văn và vũ trụ học: Khám phá nguồn gốc, cấu trúc và sự tiến hóa của Vũ trụ.

Vật lí chất rắn và vật lí tính toán: Phát triển vật liệu mới và mô phỏng các hiện tượng phức tạp.

Khoa học và công nghệ lượng tử: Trọng tâm của hội nghị, với tiềm năng đột phá trong điện toán, cảm biến và truyền thông.

Khoa học vật liệu và công nghệ bán dẫn: Nền tảng cho sự phát triển của công nghiệp vi điện tử.

Khoa học và kỹ thuật hạt nhân: Nghiên cứu ứng dụng năng lượng hạt nhân trong các lĩnh vực khác nhau.

Vật lí kỹ thuật và ứng dụng: Kết nối vật lí cơ bản với các giải pháp kỹ thuật thực tiễn.  

Trong bối cảnh toàn cầu đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khoa học lượng tử được xem là một trụ cột của tiến bộ khoa học công nghệ, có khả năng định hình lại nền kinh tế và an ninh quốc gia.

Phát biểu tại hội nghị, GS.TS Nguyễn Quang Liêm - Chủ tịch Hội Vật lí Việt Nam, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của vật lí lượng tử và khẳng định tiềm năng to lớn của khoa học lượng tử trong việc đem lại lợi ích cho xã hội toàn cầu. Sự nhấn mạnh này không phải là ngẫu nhiên, mà bắt nguồn từ định hướng chiến lược quốc gia.

GS Nguyễn Quang Liêm đã công bố một thông tin mang tính đột phá: Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW nhằm thúc đẩy phát triển bền vững đất nước thông qua khoa học và công nghệ, với trọng tâm đặc biệt dành cho nghiên cứu lượng tử. Nghị quyết này thể hiện sự nhận thức sâu sắc của Chính phủ Việt Nam về vai trò then chốt của công nghệ lượng tử. Đây là một chính sách đột phá, tạo cơ sở pháp lý và nguồn lực để các nhà khoa học Việt Nam hiện thực hóa các hợp tác quốc tế có ý nghĩa, đẩy nhanh tốc độ nghiên cứu và ứng dụng, hướng đến mục tiêu xây dựng một quốc gia phát triển bền vững dựa trên tri thức.

Việc tổ chức PIPC 2025 không chỉ là hoạt động kỷ niệm mà còn là hành động cụ thể hóa cam kết của Đại học Phenikaa và các đối tác trong việc đầu tư cho khoa học cơ bản. Việc tạo ra một diễn đàn học thuật đa chiều, với các báo cáo mời, phiên thảo luận chuyên đề và hoạt động giao lưu dành cho nhà nghiên cứu trẻ, là chiến lược nhằm kết nối tri thức toàn cầu và nuôi dưỡng đam mê nghiên cứu trong thế hệ trẻ Việt Nam.

Hội nghị PIPC 2025 được kỳ vọng sẽ trở thành diễn đàn uy tín thường niên. Mục tiêu là thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác nghiên cứu giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp. Sự giao lưu giữa hơn 200 nhà khoa học quốc tế, bao gồm cả những nhà nghiên cứu trẻ, sẽ tạo ra một cú hích lớn cho cộng đồng vật lí Việt Nam.

Sự kiện này là minh chứng rõ ràng cho vai trò của các tổ chức giáo dục và nghiên cứu tiên phong như Đại học Phenikaa và PIAS trong việc xây dựng một cộng đồng vật lí năng động, hội nhập và sáng tạo tại Việt Nam. Thông qua việc học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế, hợp tác nghiên cứu chung, và thu hút nhân tài Việt kiều, Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế của mình trên bản đồ khoa học lượng tử toàn cầu.

PIPC 2025 không chỉ là lễ kỷ niệm 100 năm Vật lí lượng tử mà còn là một hội nghị có ý nghĩa chiến lược, đặt khoa học lượng tử Việt Nam vào đúng quỹ đạo phát triển của thế giới, củng cố nền tảng khoa học cơ bản để sẵn sàng đón nhận và làm chủ những công nghệ đột phá của thế kỷ 21. Hội nghị là cầu nối tri thức, là động lực để các nhà khoa học Việt Nam cùng với bạn bè quốc tế hiện thực hóa tiềm năng to lớn của vật lí lượng tử, phục vụ cho lợi ích và sự phát triển bền vững của xã hội toàn cầu.

Hương Mi