Trong những năm gần đây, điện mặt trời đã được nhiều hộ gia đình, doanh nghiệp, các tổ chức, nhà kinh doanh… quan tâm đầu tư, khai thác nhằm phục vụ sinh hoạt, sản xuất cũng như kinh doanh trên thị trường điện tại Việt Nam. Thành phần chính của các tấm pin năng lượng mặt trời bao gồm khung nhôm, kính cường lực, màng bảo vệ, pin, tấm nền, dây dẫn và hộp kết nối; tuổi thọ trung bình của các tấm pin mặt trời từ 10 - 20 năm, tùy thuộc vào địa điểm, môi trường khu vực triển khai dự án.

Đi cùng với lợi ích kinh tế mang lại từ hàng ngàn dự án, công trình điện mặt trời là nỗi lo về rác thải khi có hàng chục triệu tấm quang điện (pin mặt trời) đang hoạt động hiện nay. Xử lý loại rác thải này như thế nào sau khi chúng hết hạn sử dụng hoặc bị hư hỏng phải thải bỏ… là vấn đề chưa được quan tâm hiện nay.

Trước thực tế điện mặt trời phát triển như vũ bão khiến không ít người lo ngại đến vấn đề xử lý môi trường chất thải từ các tấm pin năng lượng. GS.TS Đặng Thị Kim Chi cho hay, trong tế bào quang điện ở pin mặt trời có các thành phần nguy hại như: Antimomny, arsenic, barium, cadmium, chì, coban, kẽm, molybdennum, thuỷ ngân và các loại hóa chất độc hại như: axit clohydric, axit sulfuric, axit nitric, hydro florua và axeton… dùng làm sạch tấm pin, khi làm việc với những tấm pin mặt trời này, công nhân có thể hít phải bụi silicon, gây tổn hại đến sức khỏe. Trong khi đó, các quy định và trách nhiệm xử lý các tấm pin mặt trời sau khi dự án kết thúc, hầu như chưa dự án nào đưa ra được giải pháp xử lý.

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, tấm pin năng lượng mặt trời là sản phẩm có chức năng hấp thu năng lượng từ ánh sáng mặt trời và chuyển hóa thành điện năng, khác với các loại pin, ắc quy có chức năng tích điện khác. Loại chất thải này nếu chôn lấp không đúng quy định sẽ gây ô nhiễm môi trường đất, nước do có chứa kim loại nặng hoặc khí thải độc hại. Do vậy, cần đưa sản phẩm vào danh mục buộc phải thu hồi, tái chế.

Hiện tại, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang giao Tổng cục Môi trường chủ trì xây dựng thuyết minh đề tài khoa học và công nghệ “Nghiên cứu cơ sở khoa học, thực tiễn và đề xuất giải pháp quản lý, xử lý tấm pin năng lượng mặt trời thải”; cơ sở để xem xét ban hành Hướng dẫn kỹ thuật về xử lý, tái chế tấm pin năng lượng mặt trời thải.

Việc nhà đầu tư triển khai các dự án điện mặt trời, phát triển năng lượng sạch và năng lượng tái tạo và nhà sản xuất, phân phối tiến hành thu hồi các tấm pin năng lượng sau khi hết hạn sử dụng để tái chế, tái sử dụng, giảm thiểu chất thải là hoạt động được khuyến khích, phù hợp với chính sách của Nhà nước về bảo vệ môi trường, quy định tại khoản 3 Điều 5 của Luật Bảo vệ môi trường năm 2014. Do vậy, các địa phương cũng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động thu gom chất thải để đảm bảo hiệu quả quản lý nhà nước trên địa bàn. Trường hợp cần thiết, thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để giám sát việc thu gom, lưu giữ, vận chuyển và xử lý các tấm pin năng lượng sau khi hết hạn sử dụng từ nhà sản xuất, nhà phân phối theo quy định.

Hà Anh