Lạc nội mạc tử cung là một tình trạng đau đớn gây ra do u lạc nội mạc với đặc điểm là mô hoạt động giống như niêm mạc tử cung nhưng lại phát triển ở bên ngoài tử cung. Trong chu kỳ kinh nguyệt, các tế bào này sẽ chảy máu, gây viêm, đau và hình thành thành các mô sẹo. U lạc nội mạc tử cung được ước tính xuất hiện ở khoảng 10% phụ nữ trên toàn cầu và đây là một bệnh lý liên quan đến hệ thống sinh sản.

tại Anh, lạc nội mạc tử cung ảnh hưởng đến 1,5 triệu phụ nữ và sự thiếu nhận thức về tình trạng này cộng với việc bệnh phải kết hợp với nội soi để chẩn đoán khiến người mắc phải căn bệnh này cần mất đến 8 năm sau khi gặp các triệu chứng đầu tiên để biết mình cần phải điều trị.

Cho đến nay, nguyên nhân cụ thể gây đau lạc nội mạc tử cung vẫn chưa được xác định cụ thể và vẫn chưa có phương pháp điều trị triệt để. Các lựa chọn điều trị hiện tại bao gồm giảm đau thông thường, tránh thai nội tiết tố và phẫu thuật.

Tuy nhiên, phương pháp điều trị dựa trên hormone (thuốc viên hoặc cấy ghép tránh thai) thường có tác dụng phụ và không phù hợp với tất cả mọi người, kể cả những người đang cố gắng thụ thai.

Phẫu thuật lại mang rủi ro và không phải lúc nào cũng hiệu quả trong thời gian dài bởi các nghiên cứu cho thấy khoảng 50% số người phẫu thuật sẽ gặp lại các triệu chứng trong vòng năm năm.

Janet Lindsay, giám đốc điều hành của Wellbeing of Women (tổ chức từ thiện quan tâm đến sức khỏe phụ nữ), cho biết: “Hoàn toàn không thể chấp nhận được việc trong vòng 40 năm qua không có phương pháp điều trị mới nào cho bệnh lạc nội mạc tử cung".

“Quá nhiều phụ nữ và trẻ em gái đang phải chịu đựng các triệu chứng suy nhược, như đau vùng chậu mãn tính, mệt mỏi hay thậm chí trải qua các vấn đề về khả năng sinh sản do các phương pháp điều trị nội tiết tố và phẫu thuật hiện tại không phù hợp với tất cả mọi người”.

Thử nghiệm mới nhất được dựa trên nghiên cứu cho thấy các tế bào từ thành chậu của phụ nữ mắc lạc nội mạc tử cung thường tạo ra lượng lactate cao hơn.  Đây là một sản phẩm có khả năng gây hại được tạo ra trong quá trình chuyển hóa tế bào và sẽ được tạo ra quá mức khi các tế bào không có đủ oxy hoặc khi con đường sản xuất năng lượng trong các tế bào bị đứt đoạn.

Trong lạc nội mạc tử cung, các thí nghiệm cho thấy lactate đang tạo ra một môi trường thúc đẩy sự phát triển và tăng trưởng của mô nội mạc tử cung.

Trong các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm và các thí nghiệm trên chuột, việc điều trị bằng dichloroacetate đã khiến mức sản xuất lactate giảm xuống mức bình thường và kích thước của tổn thương lạc nội mạc tử cung đã giảm.

Thuốc hiện đã được cấp phép như một loại thuốc để điều trị các rối loạn chuyển hóa hiếm gặp ở trẻ em và các bệnh ung thư khác nhau. Trong một nghiên cứu thí điểm với 30 người phụ nữ, các tác dụng phụ chính khi bắt đầu dùng thuốc là dạ dày hơi khó chịu và cảm giác ngứa râm ran ở ngón tay.

Thử nghiệm sắp tới sẽ được thực hiện với 100 phụ nữ ở Edinburgh và London để đánh giá xem thuốc dichloroacetate có thực sự giúp giảm đau hay không. Trong quá trình này, một nửa số phụ nữ sẽ nhận được dichloroacetate và một nửa sẽ được dùng giả dược và họ sẽ uống thuốc trong 12 tuần.

Những người tham gia sẽ hoàn thành một loạt các bảng câu hỏi và lấy mẫu máu trong suốt hai năm rưỡi, để xác định xem phương pháp điều trị có hiệu quả để giảm đau và các triệu chứng khác hay không. Nếu thành công, đây sẽ là phương pháp điều trị không nội tiết tố, không phẫu thuật đầu tiên dành cho những người phụ nữ mắc bệnh này.

Tiến sĩ Lucy Whitaker, giảng viên lâm sàng về sản phụ khoa tại Đại học Edinburgh, người đứng đầu nghiên cứu cho biết: "Chúng tôi biết phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung rất muốn có nhiều lựa chọn điều trị hơn và những cách tốt hơn để kiểm soát cơn đau thường xuyên gây ra".

“Nghiên cứu của chúng tôi cho đến nay cho thấy kết quả đầy hứa hẹn cho thấy dichloroacetate có thể tạo ra sự khác biệt rất lớn. Tôi hy vọng thử nghiệm mới của chúng tôi sẽ thành công và mang đến cho người phụ nữ các phương pháp điều trị mới  đồng thời đem lại chất lượng cuộc sống tốt hơn.”

Tiến sĩ Ranee Thakar, chủ tịch tại Trường Cao đẳng sản phụ khoa Hoàng gia (Royal College of Obstetricians and Gynaecologists) cho biết: “Chúng tôi biết các lựa chọn điều trị lạc nội mạc tử cung hiện tại không phù hợp cho tất cả mọi người và nó ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống cũng như sức khỏe thể chất và tinh thần của nhiều người phụ nữ".

"Chúng tôi mong đợi kết quả tốt từ cuộc thử nghiệm này và mong nó sẽ có thể giúp cải thiện cuộc sống hàng ngày của phụ nữ đang phải sống chung với lạc nội mạc tử cung".

Thu Hà