1. Cúng ông Công, ông Táo

Cúng ông Công ông Táo là một truyền thống văn hóa ngày Tết thể hiện sự tín ngưỡng của người Việt. Dân gian cho rằng, ông Công ông Táo là những vị thần luôn theo dõi gia đình, đến Tết sẽ lên báo cáo với Ngọc Hoàng.

Theo truyền thống, ngày 23 tháng Chạp âm lịch là ngày ông Công, ông Táo lên thiên đình để báo cáo mọi việc trong nhà của gia chủ với Ngọc Hoàng. Do đó, vào ngày này người dân sẽ dọn dẹp ban thờ tổ tiên, gian bếp sạch sẽ mua cá vàng về cúng ông Công, ông Táo đưa về trời, thể hiện sự kính trọng, tín ngưỡng của mình.

2. Gói bánh chưng

Bánh chưng là một trong những món ăn truyền thống dịp Tết ở nước ta. Phong tục gói bánh chưng ngày tết được lưu truyền trong dân gian từ đời vua HÙng và trở thành một trong những nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong những ngày Tết. Các gia đình thường gói bánh chưng từ những ngày 27, 28, 29 Tết. Bánh chưng được làm từ các nguyên liệu quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày như dỗ, nếp, thịt, hành,... tạo nên hương vị thơm ngon.

Hình ảnh cả gia đình quây quần gói bánh chưng, canh nồi bánh chưng đón giao thừa trở thành một nét văn hóa đẹp. Banh chưng cũng là một món quà biếu ý nghĩa cho họ hàng và bạn bè trong dịp này.

3. Chơi hoa dịp Tết

Vào ngày tết, mỗi gia đình Việt thường không thiếu những chậu hoa bài trí trong nhà, ngoài ngõ hay những bình hoa trong phòng khách, phòng bếp để không khí thêm phần tươi vui. Bởi vậy phong tục chơi hoa ngày Tết cũng trở thành một trong những nét đẹp được duy trì từ đời này sang đời khác.

Vào khoảng 1 tháng trước Tết, thị trường hoa cây cảnh trở nên nhộn nhịp. Hoa đào miền Bắc, hoa mai miền Nam và cây quất là một trong những cây tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc, thịnh vượng cho gia đình. Ngoài ra, còn có loại hoa đẹp khác được người dân ưa thích mua về trang trí như hoa lan, hoa ly, hoa cúc, hoa thủy tiên,...

4. Mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ tổ tiên là phong tục không thể thiếu trong ngày Tết của người Việt. Mâm ngũ quả thường được bài trí 5 quả hoặc hơn miễn sao các loại quả có ý nghĩa tốt lành, bài trí hợp lý và đẹp mắt. Mâm ngũ quả từng miền tùy theo văn hóa cũng có sự khác nhau. Như ở miền Bắc thường là chuối, quýt, hồng đào, bưởi. Trong khi ở miền Nam thường là mãng cầu, dừa, xoài, đu đủ, sung. Miền Trung thì có sự giao thoa giữa 2 miền.

Mâm ngũ quả là một phong tục ngày Tết đẹp, mang hàm ý dâng lên ông bà tổ tiên những sản vật tốt nhất, để cầu mong một năm mới bình an, may mắn, hạnh phúc, an khang, phú quý.

5. Lau dọn nhà cửa

Theo tìm hiểu của Golden Gift Việt Nam thì mỗi dịp Tết đến xuân về, việc lau dọn nhà cửa là hoạt động không thể thiếu ở các gia đình Việt. Người xưa quan niệm rằng, việc lau dọn nhà cửa giúp gia chủ đón được tài lộc và may mắn. Nhà cửa gọn gàng, sạch sẽ sẽ giúp gia chủ có khởi đầu thuận lợi trong năm mới.

Bên cạnh đó, năm mới cũng là lúc mọi người đến nhà thăm nhau. Việc dọn dẹp lại nhà cửa sẽ giúp khách đến chơi có ấn tượng tốt hơn. Các gia đình ở Việt Nam sẽ cũng nhau dọn dẹp, vệ sinh nhà cửa, đồ vật sạch sẽ trong những ngày cuối năm chuẩn bị đón chào năm mới với nhiều tài lộc và may mắn.

6. Trang trí nhà ngày tết

Trang trí nhà cửa ngày Tết là phong tục ý nghĩa của người Việt với hi vọng năm mới sẽ đầy đủ những niềm vui, hạnh phúc và sự tươi mới. Việc trang trí ngày Tết hiện nay được làm rất đa dạng, có thể là sơn sửa lại nhà, có thể treo những bức tranh may mắn hay mua thêm những chậu hoa chưng ngày Tết thêm đẹp mắt.

Nhìn chung, phong tục ngày Tết này thường gắn liền với việc lau dọn nhà cửa. Người Việt thấy nhà chỗ nào chưa ổn, cần xếp lại cái này, đặt lại cái kia, trang trí thêm cái này cái khác để nhà cửa đẹp hơn thì sẽ tiến hành cùng lúc.

7. Mua quà tặng tết

Mua quà tặng Tết cũng là phong tục văn hóa lâu đời của người Việt. Vốn dĩ, người Việt trọng lễ nghi, biểu lộ tình cảm bằng những món quà. Không chỉ Tết mà các dịp lễ trong năm hay các sự kiện quan trọng, quà tặng cũng không thể thiếu. Tết lại là sự kiện đánh dấu kết thúc năm cũ và bắt đầu một năm mới nên người ta thường tặng quà như một cách để gửi lời chúc may mắn, an lành đến người thân, gia đình hay khách hàng, đối tác.

Theo chia sẻ từ đại diện Golden Gift Việt Nam thì những ngày cuối năm, cách Tết khoảng 1 tháng, thị trường quà Tết rất nhộn nhịp. Cùng với sự phát triển của xã hội, quà tặng Tết cũng ngày càng đa dạng. Trong đó, có những phân khúc quà bình dân hay quà cao cấp như quà tặng mạ vàng, tượng Hổ...

8. Thăm mộ tổ tiên

Thăm mộ tổ tiên ngày tết thể hiện văn hóa kính trọng, yêu thương ông bà đã khuất. Việc thăm mộ, lau dọn được tiến hành những ngày trước Tết để đảm bảo các cụ mồ yên mả đẹp. Trong tiềm thức của người Việt thì phần "âm" phải yên, phần dương mới có thể phát triển/

Do đó, những ngày gần tết, con cháu trong gia đình sẽ cùng nhau đi thăm viếng, làm sạch đẹp nơi an nghỉ của ông bà tổ tiên và người thân của mình. Đây cũng là hành động thắt chặt tình cảm gia đình. giúp thế hệ sau hiểu hơn về những công lao của thế hệ trước.

9. Cúng tất niên

Phong tục ngày tết cúng Tất niên được duy trì nhiều đời nay ở các gia đình Việt. Cúng tất niên hay còn ọi là bữa ăn tổng kết năm cũ. Thường các gia đình sẽ làm mâm cơm thắp hương mời thần linh, gia tiên về ăn tết cùng gia đình vào chiều 30 Tết. Bên cạnh đó, họ có thể mời thêm gia đình họ hàng thân thích đến ăn bữa cơm ấm cúng.

Bữa cơm tất niên thường diễn ra trong không khí vui vẻ đầm ấm. Họ cùng nhau nói lại những việc năm cũ đã qua và cùng nhau hướng tới năm mới tốt đẹp hơn.

10. Đón giao thừa

Thời khắc giao thừa chuyển giao giữa năm mới và năm cũ được xem là thời khắc thiêng liêng. Bởi vậy, hầu hết ai cũng muốn được trải qua khoảnh khắc đất trời giao hòa. Lễ đón giao thừa cũng thường được tổ chức khá hoành tráng, nhiều nơi bắn pháo hoa. Bởi vậy, nhiều người cũng muốn xem những màn pháo hoa rựa rỡ này để đón năm mới thực sự may mắn.

Với các gia đình Việt, việc đón giao thừa cũng gắn liền với lễ cúng giao thừa (lễ trừ tịch) diễn ra vào phút cuối cùng của năm. Lễ cúng mang ý nghĩa đem bỏ hết những điều xấu của năm cũ để đón những điều tốt đẹp của năm mới. Cúng giao thừa thường được tiến hành 2 nơi là cúng giao thừa trong nhà và cúng giao thừa ngoài trời.

11. Hái lộc đầu xuân

Phong tục ngày tết Hái lộc đầu xuân là nét đẹp truyền thống trong năm mới của người Việt. Theo dân gian quan niệm, hái lộc tthực hiện vào đêm giao thừa hoặc sáng sớm mùng một Tết để cầu may mắn, rước lộc vào nhà. Bởi vậy, hầu như gia đình nào cũng sẽ có một cành lộc đầy những nụ non mơn mởn vươn lên, tượng trưng cho may mắn.

Ngày nay, việc hái lộc bị hạn chế hơn bởi có tình trạng cây non bị trơ trọi cành, lá sau phong tục hái lộc. Thay vào đó, người ta thường hái lộc ngay trong nhà hoặc ở những cây gần nhà, không tập trung ở các đình, chùa...

12. Xông đất đầu năm

Xông đất hay còn gọi là đạp đất, xông nhà là phong tục truyền thống của người Việt Nam trong dịp Tết Nguyên Đán cổ truyền để cầu mong những điều may mắn, mọi điều thuận lợi cho các thành viên trong gia đình.

Theo quan niệm truyền thống, người nào bước vào nhà gia chủ đầu tiên sau thời điểm giao thừa với lời chúc mừng năm mới thì đó là người xông đất. Gia chủ thường chọn người xông đất là nam giới, hợp tuổi, thành đạt, gia đình hạnh phúc, tốt tính… với quan niệm rằng trong ngày mùng 1 Tết nếu được người có vận khí tốt đến xông nhà thì cả năm mọi việc sẽ may mắn, suôn sẻ.

13. Xin chữ

Không biết từ bao đời nay, người Việt còn có thói quen xin chữ vào những ngày đầu tiên của năm mới. Những chữ được xin thường là chữ Tâm, Phúc, Đức, An, Lộc, Thọ, Phát… Đây là một phong tục mang nhiều ý nghĩa văn hóa, thể hiện sự trọng chữ nghĩa trọng tri thức của người Việt đồng thời cũng để cầu may mắn, tài lộc, phúc thọ đầy nhà trong năm mới.

Trong những năm gần đây, việc xin chữ đầu năm được nhiều bạn trẻ yêu thích và thường thực hiện vào ngày mùng 2 Tết. Ngoài xin chữ thì mọi người còn thích xin câu đối về Tết.

14. Phong tục dựng cây nêu ngày Tết

Dựng cây nêu ngày Tết là một phong tục truyền thống tại nhiều địa phương trong dịp Tết cổ truyền. Cây nêu là một cây tre cao khoảng 5 đến 6 mét với vàng mã, bùa trừ tà, giải cờ vải tây, tấm vải điều, hình cá chép bằng giấy… được treo ở trên ngọn được dựng lên để mừng năm mới. Cây nêu ngày nay còn được trang trí thêm đèn nháy hoặc các chất liệu hiện đại để đẹp hơn.

Cây nêu thường được dựng vào ngày 23 tháng chạp, hạ xuống vào ngày mùng 7 Tết.. Người Việt quan niệm rằng, cây nêu có khả năng xua đuổi ma quỷ hoặc những điều không may. Phong tục này thường phổ biến hơn ở miền Bắc và ít hơn ở miền Nam

15. Chúc tết và mừng tuổi

Người Việt có phong tục đi chúc Tết họ hàng, bạn bè trong những ngày Tết. Thường trong sáng mồng một Tết, con cháu sẽ tới chúc thọ, mừng tuổi ông bà, cha mẹ mình. Sau đó, con cháu được ông bà, cha mẹ mừng tuổi lại những đồng tiền mới đựng trong phong bao lì xì màu đỏ để lấy may kèm theo những lời chúc các con cháu hay ăn chóng lớn, học hành giỏi giang, hạnh phúc, vui vẻ trong năm mới. 

Những câu chúc Tết may mắn cũng không thể thiếu khi đến nhà ai đó để mừng xuân. Người ta tin rằng, đầu năm mới nói những lời may mắn sẽ giúp cả năm phát tài phát lộc. Lời chúc Tết cũng giúp không khí mừng xuân thêm rộn rã, tươi vui.

16. Xuất hành

Với người Việt thì việc xuất hành đầu năm mới cũng có ý nghĩa quan trọng giúp cả năm gặp may. Việc xuất hành phải phù hợp hướng với giá chủ mới mang lại tài lộc. Bởi vậy, hầu hết trong lịch Vạn niên đều có giờ xuất hành, ngày xuất hành, hướng xuất hành tốt cho những ngày Tết.

Thông thường, người ta sẽ chú ý nhất đến ngày xuất hành là mùng 1 Tết đầu năm. Người Việt thường chọn giờ đẹp, hướng đẹp phù hợp với tuổi để xuất hành với y vọng gặp may mắn mỗi khi ra khỏi nhà.

17. Đi lễ chùa đầu năm

Phong tục đi lễ chùa đầu năm là một nét đẹp văn hóa tâm linh trong đời sống mỗi người Việt. Đi lễ chùa đầu năm không chỉ là để cầu xin một năm mới may mắn, phúc lộc mà còn giúp tâm hồn thêm thanh tịnh trong những dịp đầu năm mới.

Đi lễ chùa thường được tổ chức vào những ngày mùng 3- mùng 4 trở đi và kéo dài đến khoảng hết mùa xuân. Đây cũng được xem là thời gian "mùa lễ hội" ở Việt Nam với hàng trăm lễ hội được tổ chức, thu hút hàng triệu người tham gia.

Trên đây là những thông tin về phong tục truyền thống ngày Tết của người Việt, bạn có thể tham khảo. Hi vọng những kiến thức hữu ích sẽ giúp bạn có thêm những kiến thức mới và bổ ích. Chúc bạn năm mới an lành, vui vẻ.

Khôi Nguyên