Mới đây, cả hai bộ phim Chị chị em em của đạo diễn Vũ Ngọc Đăng và phim Nhà bà Nữ của Trấn Thành đều bị quay lén sau đó phát tán trên nền tảng TikTok. Các video nhanh chóng thu hút hàng chục nghìn lượt xem. Đại diện nhà sản xuất cho biết đang liên hệ TikTok Việt Nam để gỡ các video khỏi nền tảng mạng xã hội này.

Việc phim chiếu rạp bị phát tán trên các nền tảng mạng xã hội là vấn đề không mới nhưng diễn ra liên tục trong nhiều năm. Với ưu thế tiếp cận công chúng rất nhanh chóng, các nền tảng mạng xã hội đã trở thành "công cụ đắc lực" để các chủ thể có hành vi xâm phạm khai thác. Mặc dù các nền tảng mạng xã hội đều có bộ quy tắc, tiêu chuẩn cộng đồng quy định rõ nghiêm cấm hành vi vi phạm bản quyền và thương hiệu, cũng như cơ chế phối hợp để xóa, gỡ bỏ các nội dung vi phạm thế nhưng các biện pháp này mới chỉ phần nào hạn chế thiệt hại cho chủ thể quyền.

Theo Luật sư Huỳnh Duy Toàn, trong trường hợp xác định có việc quay lén phim tại các rạp chiếu rồi đăng tải trên các nền tảng mạng xã hội, thì việc quay lén một phần hay toàn bộ tác phẩm để đăng tải lại đều bị xem là hành vi sao chép trái phép tác phẩm và truyền đạt đến công chúng mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả. Do đó có thể xác định có hành vi xâm phạm đến quyền tài sản theo quy định tại khoản 2 Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi, bổ sung năm 2022.

"Tình trạng xâm phạm bản quyền, quay lén, chiếu lậu trên các nền tảng mạng xã hội mỗi dịp ra mắt phim chiếu rạp đã kéo dài nhiều năm qua. Mặc dù các cơ quan chức năng, các chủ thể quyền và bên liên quan đã có nhiều nỗ lực nhằm thực thi quyền tác giả, quyền liên quan nhưng thực trạng trên chưa có dấu hiệu suy giảm. Điều này phần nào phản ánh được ý thức chưa cao của một số cá nhân trong việc chấp hành pháp luật, vì mưu cầu lợi ích mà bất chấp xâm phạm nghiêm trọng quyền, lợi ích của chủ thể khác", luật sư Toàn chia sẻ. 

Đối với cá nhân vi phạm, trường hợp thời gian gần đây là các đối tượng đã quay lén và phát tán bộ phim Nhà bà Nữ (phim Tết của Trấn Thành) và phim Chị chị em em của đạo diễn Vũ Ngọc Đãng trên TikTok sẽ bị xử phạt tùy vào tính chất, mức độ hành vi vi phạm và hậu quả. 

Theo luật sư Toàn, đối với hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan của cá nhân vi phạm sẽ bị xem xét xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Điều 27 Nghị định 131/2013/NĐ-CP với mức phạt tiền từ 15 - 35 triệu đồng đối với hành vi sao chép bản ghi âm, ghi hình mà không được phép của chủ sở hữu quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình và biện pháp khắc phục là buộc dỡ bỏ bản sao bản ghi âm, ghi hình dưới hình thức điện tử, trên môi trường mạng và kỹ thuật số hoặc buộc tiêu hủy tang vật vi phạm.

Ngoài ra, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 225 Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017. Trường hợp, nếu thu lợi bất chính từ 50 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 100 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng...thì bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 300 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm. 

Theo Luật sư Toàn, cần tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức tôn trọng bản quyền của công chúng và rà soát bổ sung các quy định nhằm tạo thuận lợi cho công tác xử lý vi phạm của cơ quan chức năng. Cùng với đó, cần phải có sự vào cuộc quyết liệt của chủ thể quyền (chủ sở hữu quyền tác giả, quyền liên quan) để kịp thời phát hiện, yêu cầu cơ quan chức năng xử lý nghiêm cả về mặt hành chính và truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có căn cứ. Từ đó răn đe, cảnh tỉnh đối với tất cả cá nhân, tổ chức vi phạm hoặc có ý định thực hiện hành vi xâm phạm quyền. 

Võ Liên