Phân tích nước thải - nước đã qua hệ thống thoát nước đến cơ sở xử lý - là một cách để theo dõi các bệnh truyền nhiễm được bài tiết qua nước tiểu hoặc phân.

Một nhà máy xử lý có thể thu được nước thải từ hơn một triệu người, Gertjan Medema, nhà vi sinh học tại Viện nghiên cứu nước KWR ở Nieuwegein, Hà Lan cho biết.

Theo dõi ở quy mô này có thể đưa ra các ước tính chính xác hơn về mức độ lan truyền của virus so với xét nghiệm, bởi vì giám sát nước thải sẽ bao quát cả những người chưa được xét nghiệm, triệu chứng nhẹ hoặc không có, theo Medema, người đã phát hiện ra vật liệu gen của SARS-CoV-2, RNA của virus, trong một số nhà máy xử lý nước thải ở Hà Lan.

Các nhà nghiên cứu đại diện cho Liên minh Khoa học sức khỏe môi trường Queensland tại Úc cho biết, có thể ngoại suy số người nhiễm bệnh trong quần thể từ nồng độ RNA của virus trong các mẫu nước thải. Bên cạnh đó, cũng cần xem xét mẫu có tính đại diện cho nước thải của cộng đồng, chứ không chỉ ở một thời điểm nhất định, và cần đảm bảo rằng các xét nghiệm có thể phát hiện virus ở nồng độ thấp. Và điều quan trọng là giám sát nước thải không thế chỗ cho việc xét nghiệm các cá nhân, nhóm nói.

Nhưng các nỗ lực để theo dõi virus (trong nước thải) đã bị đình trệ do các trường đại học và phòng thí nghiệm ngừng hoạt động, và thuốc thử để tiến hành các thử nghiệm cũng rất hạn chế, theo Kyle Bibby, kỹ sư môi trường tại Đại học Notre Dame ở Indiana.

Dấu hiệu cảnh báo sớm

Các biện pháp kiểm soát dịch, như giãn cách xã hội, giúp ngăn chặn đại dịch, nhưng virus có thể quay trở lại sau khi chúng ta dỡ bỏ các biện pháp đó. Giám sát nước thải thường xuyên chính là một công cụ không xâm lấn cảnh báo sớm cho các cộng đồng về các đợt bùng phát COVID-19 mới sau này, Ana Maria de Roda Husman, nhà nghiên cứu bệnh truyền nhiễm tại Viện Sức khỏe cộng đồng và môi trường Quốc gia Hà Lan ở Bilthoven nói. Viện này trước đây đã theo dõi nước thải để phát hiện bùng phát norovirus; vi khuẩn kháng kháng sinh; bại liệt và sởi.

Nhóm của de Roda Husman đã phát hiện dấu vết của SARS-CoV-2 trong nước thải tại sân bay Schiphol ở Tilburg, chỉ bốn ngày sau khi Hà Lan xác nhận trường hợp COVID-19 đầu tiên bằng thử nghiệm lâm sàng. Các nhà nghiên cứu hiện có kế hoạch mở rộng lấy mẫu đến trung tâm của tất cả 12 tỉnh ở Hà Lan và 12 địa điểm khác chưa có ca nhiễm nào được xác nhận.

Nhóm của Medema thậm chí còn tìm thấy RNA của virus ở thành phố Amersfoort trước khi xác nhận ca nhiễm nào trong cộng đồng.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng SARS-CoV-2 có thể xuất hiện trong phân trong vòng ba ngày sau khi nhiễm bệnh, sớm hơn nhiều so với thời gian phát triển các triệu chứng đủ nghiêm trọng để người bệnh phải đến viện và nhận chẩn đoán chính thức, theo Triangle Kohn, nhà virus học môi trường tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ ở Lausanne (EPFL). Theo dõi dấu vết của virus trong nước thải có thể giúp các quan chức y tế công cộng bắt đầu quyết định xem có nên đưa ra các biện pháp như phong tỏa hay không, cô nói. "Bảy đến mười ngày tạo ra khác biệt lớn về mức độ nghiêm trọng của đợt bùng phát này."

Giám sát nước thải đã được sử dụng trong nhiều thập kỷ để đánh giá sự thành công của các chiến dịch tiêm chủng chống lại bệnh bại liệt, Charles Gerba, nhà vi sinh học môi trường tại Đại học Arizona ở Tucson, cho biết. Cách tiếp cận này cũng có thể được sử dụng để đo lường hiệu quả của các biện pháp can thiệp như giãn cách xã hội, Gerba, người đã tìm thấy dấu vết của SARS-CoV-2 trong nước thải thô ở Tucson.

Cho đến nay, bằng cách giám sát nước thải, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy dấu vết của SARS-CoV-2ở Hà Lan, Hoa Kỳ và Thụy Điển.

Hoàng Nam