Trong lá đơn gửi đến Hội Sân khấu TP HCM, bà Lê Thị Thiên Hương - vợ của cố nhạc sĩ Thanh Dũng (ông đã qua đời vì dịch Covid-19) - cho biết sau khi NSƯT Bửu Truyện mất thì toàn bộ những kịch bản của cha chồng đều do nhạc sĩ Thanh Dũng - con trai trưởng tiếp nối và quản lý. "Ngày 28/6, NSƯT Vũ Luân có đăng bài trên trang cá nhân (Facebook) là được quyền sử dụng độc quyền kịch bản "Xử bá đao Từ Hải Thọ" của ba chồng tôi, với sự cho phép của vợ ông là nghệ sĩ Thanh Thế và con gái là cô Nguyễn Thị Thanh Liên; về vấn đề này thì tôi và hai cháu nội của NSƯT Bửu Truyện vẫn chưa được biết và thông qua, mọi việc đều được phía NSƯT Vũ Luân và bên phía em chồng tôi tự quyết định. Tôi và hai cháu không chấp nhận việc kịch bản này được bất cứ một cá nhân, tổ chức nào sử dụng độc quyền" - bà Hương đã viết trong đơn.

Bà nói thêm, hiện mẹ chồng bà là nghệ sĩ Thanh Thế bị đãng trí, không làm chủ được quyết định của mình.

Trong khi đó, NSƯT Vũ Luân cho biết: "Qua 23 năm làm nghề, tôi đã diễn rất nhiều suất kịch bản cải lương này. Trên thực tế, kịch bản này của hai tác giả: Đào Việt Anh và Bửu Truyện, có cả sự tham gia sáng tác của NSƯT Thanh Thế nhưng bà chỉ để tên của chồng. Tôi đã nhận giấy ủy quyền được phép sử dụng và khai thác kịch bản này từ gia đình soạn giả Đào Việt Anh. Chị Hằng (tức Nguyễn Thị Thanh Liên - PV), em gái của anh Thanh Dũng, cũng đồng ý cho tôi độc quyền khai thác. Nghĩa là tôi được sự đồng thuận của cả hai tác giả. Tôi có công chứng cụ thể giấy xác nhận. Còn chuyện tranh chấp bản quyền của các con của cố NSƯT Bửu Truyện là chuyện của gia đình, tôi không bình luận".

Chia sẻ với báo chí, NSND Trần Ngọc Giàu - Chủ tịch Hội Sân khấu TP.HCM - cho biết đã nhận đơn của bà Lê Thị Thiên Hương. Tuy nhiên, vụ việc này liên quan đến pháp luật sở hữu trí tuệ, nằm ngoài chức năng và thẩm quyền của Hội. Bên cạnh đó, ông chưa biết chuyện nội bộ gia đình cố NSƯT Bửu Truyện thế nào để khuyên giải. 

NSND Trần Ngọc Giàu nói: "Tôi đã nói chuyện riêng với Luân, nhờ Luân giúp đôi bên dàn xếp sao cho ổn thỏa. Hiện tại, vụ việc vẫn đang ở phạm vi giải quyết nội bộ gia đình, nghệ sĩ với nhau, đôi bên nên tìm tiếng nói chung".

Chủ tịch Hội Sân khấu TP.HCM chia sẻ thêm, vấn đề bản quyền tác phẩm cải lương hiện rất nổi cộm, phức tạp vì nhiều tác giả đã qua đời, không biết ai thừa kế, thậm chí một số vở không biết tác giả là ai. Khi nghệ sĩ liên hệ, nếu có người đứng ra tự nhận là con cháu tác giả để ký hợp đồng thì rất khó xác minh. "Qua vụ việc này, các nghệ sĩ phải tìm hiểu, nắm chắc quy định pháp luật về bản quyền", ông nói.  

Có thể thấy, vi phạm bản quyền trong lĩnh vực văn học nghệ thuật đã không còn là chuyện hiếm ở nước ta, hành vi này diễn ra trong mọi thể loại: văn chương, âm nhạc, sân khấu, hội họa, điện ảnh... Tại lĩnh vực sân khấu, thời gian qua nhiều vụ việc vi phạm bản quyền tác giả gây xôn xao dư luận.

Một đặc điểm chung của tình trạng vi phạm bản quyền trong các tác phẩm là người sử dụng không xin phép (tác giả hoặc Trung tâm được ủy thác giải quyết bản quyền), tự ý dùng tác phẩm và sau đó khi sự việc vỡ lở, bị dư luận lên án mới tỏ ra ăn năn, hối lỗi và nhận lỗi. Nhiều tác phẩm sân khấu bị “ăn cắp bản quyền” làm náo động làng giải trí, tạo ra bức xúc và tốn không ít giấy mực của báo giới thời gian qua.

Trước đó, tác giả Xuyên Lâm cũng từng bức xúc trên trang cá nhân của mình khi thấy kịch bản Nợ sữa chuyển thể từ truyện ngắn Hiu hiu gió bấc của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư bị đạo diễn Vũ Trần sử dụng trong Kịch cùng Bolero. Soạn giả Hoàng Song Việt cũng có nhiều tác phẩm bị các đài truyền hình sử dụng mà không trả tác quyền, thậm chí chỉ cần hỏi xin phép. Tác giả cho rằng, những tác phẩm cải lương bị sử dụng bằng việc chế tác, biến đoạn mà không đề tên trong phần tác giả là việc không thể chấp nhận được.

Chính vì những lùm xùm trong vấn đề bản quyền tác giả nên có những gia đình nghệ sĩ đã tuyên bố không cho phép sử dụng kịch bản của ông, cha mình. Trong đó có hai soạn giả nổi tiếng, có nhiều tác phẩm kinh điển trong sân khấu cải lương là cố NSND Nguyễn Thành Châu và NSND Thanh Tòng. Nghệ sĩ Quế Trân, con gái của cố NSND Thanh Tòng đã từng lên tiếng: “Ba tôi lúc sinh thời từng muốn đốt hết những kịch bản của ông vì có nhiều nghệ sĩ sử dụng chất xám của ông với thái độ thiếu tôn trọng. Thậm chí họ đã tự ý chỉnh sửa mà không có sự đồng ý của tác giả…”.

Hà Anh