Vào ngày 4/10, Viện Hàn lâm khoa học hoàng gia Thụy Điển đã chính thức công bố giải Nobel Hóa học 2017. Với phương pháp giúp ngành hóa sinh bước sang kỷ nguyên mới, 3 nhà khoa học là Jacques Dubochet (Đại học Lausanne, Thụy Sĩ), Joachim Frank (Đại học Columbia, Mỹ) and Richard Henderson (Đại học Cambridge, Anh) đã xuất sắc được vinh danh.

Đây chính là 3 cái tên từng khiến giới khoa học trầm trồ khi thành công trong việc phát triển kính hiển vi điện tử lạnh cho các cấu trúc phân giải cao của tế bào trong dung dịch, giúp đơn giản hoá và cải thiện hình ảnh của các phân tử hoá sinh.

Ông Joachim Frank đã khiến cho công nghệ ấy dễ sử dụng hơn. Giữa khoảng năm 1975 và 1986, ông phát triển được một kĩ thuật xử lý hình ảnh mới, phân tích được những hình ảnh hai chiều mở ảo được tạo ra bởi kính hiển vi electron, kết hợp chúng lại để có được một cấu trúc 3 chiều sắc nét.

Jaccques Dubochet đã thêm được nước vào công nghệ hiển vi electron. Dung dịch nước bay hơi trong môi trường chân không của kính hiển vi electron. Đầu những năm 1980, Dubochet đã thành công trong việc thủy tinh hóa dung dịch nước – làm lạnh nước nhanh đến mức nó đông cứng lại xung quanh một mẫu vật sinh học, cho phép trạng thái các cấu trúc sinh học phân tử được bảo tồn ngay cả trong môi trường chân không.

Với nghiên cứu này, chúng ta có thể sớm có hình ảnh chi tiết ở mức độ phân tử của nhiều cấu trúc phức tạp trong cuộc sống. Công trình này được cho là sẽ có ứng dụng cực kỳ rộng lớn, trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Một trong số đó là "mục sở thị" cách hoạt động của virus Zika. Cụ thể, kính hiển vi điện tử này đã giúp các nhà khoa học lần đầu tiên có thể quan sát chi tiết cấu trúc bên ngoài củavirus Zika dưới cấp độ phân tử, giúp họ dễ dàng hơn trong việc phát triển nên những loại thuốc kháng virus và vaccine ngăn chặn dịch bệnh nguy hiểm đang đe dọa trên phạm vi toàn cầu.

Loại kính hiển vi điện tử nghiệm lạnh hoạt động bằng cách đóng băng nhanh các phân tử virus. Sau đó các nhà khoa học bắn một chùm electron năng lượng cao vào mẫu vật để tạo nên hàng chục ngàn hình ảnh dưới kính hiển vi điện tử.

Kết hợp tất cả lại với nhau, các nhà khoa học đã tạo nên một hình ảnh virus Zika duy nhất với độ phân giải cao về cấu trúc 3 chiều của nó. Thường thì các nhà nghiên cứu hay dùng kỹ thuật tinh thể học tia X để ghi lại hình ảnh virus nhưng cách làm mới lần này cho kết quả nhanh và chính xác hơn.

Như vậy, giải Nobel Hóa Học là giải thứ ba được công bố trong loạt giải hàng năm. Trong hai ngày 2 và 3/10, 2 giải Y Sinh và Vật Lý năm nay cũng đã có chủ.

Giải được đặt theo tên của ông Alfred Nobel, người phát minh ra thuốc nổ. Giải được bắt đầu trao từ năm 1901 cho những thành tựu trong các lĩnh vực khoa học, văn học, và kiến tạo hòa bình theo như ý nguyện của ông Alfred Nobel.

Các giải Nobel do Alfred Nobel, một doanh nhân và là nhà phát minh người Thụy Điển, trong đó nổi bật nhất là phát minh về thuốc nổ, sáng lập. Giải Nobel đầu tiên được trao tặng lần đầu tiên vào năm 1901, năm năm sau khi ông Nobel qua đời.

Ban đầu giải thưởng chỉ có 5 hạng mục bao gồm các lĩnh vực Vật lý, Hóa học, Y học, Văn học và Hòa bình. Đến năm 1968, Ngân hàng Thụy Điển đã đưa thêm vào một giải về lĩnh vực kinh tế.

Theo nguyện vọng của Alfred Nobel, giải Nobel Hòa Bình được quyết định bởi Ủy ban Giải Nobel Na Uy do Quốc hội Na Uy lập ra. Trong khi đó, các giải Nobel khác được trao tại Thụy Điển và do Viện Hàn lâm khoa học Thụy Điển quyết định.

Giải Nobel Hòa bình được trao hàng năm vào ngày 10/12, ngày mất của Alfred Nobel, tại thủ đô Oslo của Na Uy, trong khi các giải khác được trao ở Stockholm, Thụy Điển. 

• Nobel Vật lý 2017: Vinh danh 3 nhà khoa học tìm ra sóng hấp dẫn
• Cận cảnh 4 bằng sáng chế đỉnh cao mới nhất của Samsung
• Khoa học vẫn chưa hiểu hết 99% vi khuẩn trong cơ thể người

Hương Mi