Đạo văn là hành vi ăn cắp và hình thành những ý tưởng hay ngôn từ mới khởi nguồn từ ý tưởng của người khác, sử dụng sản phẩm của một ai đó mà không công bố nguồn hay giới thiệu một ý tưởng, sản phẩm mới được chuyển hóa từ một nguồn đã có từ trước.

Để cân nhắc một tác phẩm có phải là đạo văn hay không cần nhiều yếu tố, bằng chứng rõ ràng trong khi đó các quy định cụ thể về đạo văn lại chưa được đưa ra. Đó là lý do mà nhiều tác phẩm nổi tiếng khi dính nghi án “sao chép” từ ngữ, ý tưởng của sản phẩm khác lại gây nhiều tranh cãi giữa cả hai bên tác giả, các nhà thẩm định và cả người đọc.

Sau đây là những cái tên nổi tiếng đi kèm “tai tiếng” đạo văn

Bài phát biểu của Melania Trump

Năm 2016, vợ của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump – bà Melania Trump từng bị cáo buộc đạo văn trong bài diễn thuyết tại Đại hội Quốc gia của Đảng Cộng hòa.

Trong bài phát biểu, bà Melania Trump đã nói về câu chuyện của mình hồi nhỏ, các giá trị của sự nỗ lực và sự tôn trọng mà cha mẹ đã truyền cảm hứng cho bà. Chỉ sau đó 2 giờ khi những tiếng vỗ tay ngợi ca kết thúc, cư dân mạng đã tìm ra một bài phát biểu có nội dung tương tự thuộc về vợ của Obama từ năm 2008.

Bài phát biểu của bà Melania Trump là do một nhóm chuyên viết diễn văn chắp bút và chuyên gia tư vấn của ông Trump đã khẳng định lời văn trên được xây dựng từ chính câu chuyện đời thật của phu nhân và ngầm phủ định tin đồn đạo diễn văn.

Harry Potter của J.K. Rowling

Bộ truyền huyền thoại của J.K. Rowling, Harry Potter cũng dính nghi án sao chép lại tác phẩm của Adrian Jacobs – tác giả truyện thiếu nhi. Theo luật sư của Adrian Jacobs, Rowling đã lấy nhiều chi tiết trong cuốn Những cuộc phiêu lưu của Willy the Wizard - No 1 Livid Land của Jacobs, xuất bản năm 1987. Sau đó nữ hoàng viết truyện phù thủy J.K. Rowling đã theo đuổi vụ kiện đến cùng và giành được chiến thắng trong phiên tòa cuối cùng.

Harry Potter và Cốc lửa, xuất bản năm 2000, là tập tư liệu trong serie Harry Potter đã được thụ hưởng hơn 400 triệu bản trên toàn thế giới. Vụ kiện thắng lợi nhưng để lại sự thất vọng trong lòng không ít người hâm mộ Harry Potter và những hoài nghi về việc đây có phải là một tác phẩm đạo văn hay không vẫn được đưa ra tranh luận trên nhiều diễn đàn văn học.

Tiểu thuyết “Chúa tể những chiếc nhẫn” của J.R.R. Tolkien

“Chúa tể những chiếc nhẫn” được mệnh danh là thiên tiểu thuyết huyển thoại của nhà văn kiêm nhà triết gia tài năng người Anh J.R.R. Tolkien. Dù đã ra đời từ lâu, tác phẩm “Chúa tể của những chiếc nhẫn” của nhà văn gạo cội Tolkien vẫn luôn luôn nhận được sự ủng hộ mãnh liệt của rất nhiều độc giả trên toàn thế giới. Cuốn tiểu thuyết thần kỳ này như đưa người đọc vào một thế giới kỳ ảo, thỏa sức tưởng tượng với lời văn mạch lạc, mạnh mẽ và có đôi chút hóm hỉnh của tác giả sẽ chinh phục được tất cả bạn đọc.

Tuy nhiên, tác phẩm này của J.R.R. Tolkien từng bị lên án là sản phẩm sao chép từ ý tưởng đến các chi tiết trong vở kịch nổi tiếng “Ring of the Nibelung” do Richard Wagner sáng tác. Tolkien đã phủ nhận cáo buộc trên và khẳng định “Chúa tể những chiếc nhẫn” là những trang sách viết bằng chính ý tưởng và tâm huyết của riêng ông. Rất nhiều độc giả cũng lên tiếng bênh vực nhà văn, cho rằng có thể Tolkien lấy nguồn cảm hứng từ vở kịch đó.

Tiểu thuyết “Mật mã Da Vinci” của Dan Brown

“Mật mã Da Vinci” là một tiểu thuyết được dịch ra 44 ngôn ngữ, luôn nằm trong top những cuốn sách bán chạy nhất thế giới của nhà văn người Mỹ Dan Brown. “Mật mã Da Vinci” nhận được nhiều phê bình trái chiều. Những người ủng hộ cho rằng quyển tiểu thuyết rất sáng tạo, đầy kịch tính và làm cho người xem phải suy nghĩ. Người chỉ trích thì cho rằng quyển sách không chính xác và viết rất kém, những chỉ trích còn lên án các ẩn ý xấu của Dan Brown về Giáo hội Công giáo.

“Mật mã Da Vinci” còn gây tranh cãi bởi tác giả của nó hai lần dính vào nghi án đạo văn. Hai tác giả Michael Baigent và Richard Leigh đã nộp đơn kiện Nhà xuất bản Random House, nơi xuất bản tiểu thuyết “Mật mã Da Vinci”, với cáo buộc sách đã lấy ý tưởng của họ. Theo 2 người, nhà văn Dan Brown đã rút ý tưởng từ cuốn “The Holy Blood and the Holy Grail” họ in năm 1982 và một số sự sao chép khác. Trước đó Dan Brown đã phải hầu tòa tại New York trước cáo buộc đạo văn từ phía Lewis Perdue nhưng đã giành được thắng lợi.

Luận văn của Martin Luther King

Martin Luther King là nhà hoạt động nhân quyền người Mỹ gốc Phi từng đoạt Giải Nobel Hoà bình năm 1964. Ông là một trong những nhà lãnh đạo có ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ cũng như lịch sử đương đại của phong trào bất bạo động.

Các bài luận văn của ông đáng lẽ đã trở thành những tác phẩm được ngợi ca mọi thời đại. Tuy nhiên, vợ của ông vô tình quyên góp sách cho một dự án. Người ta nhanh chóng phát hiện ra các phần mà Martin Luther King sao chép từ các cuốn sách để “hô biến” thành tác phẩm của riêng mình.

Hân Lê