Tháng 10/2016, nhà sản xuất thông báo ngừng sản xuất vắc-xin Quinvaxem (vaccine phối hợp phòng được 5 bệnh: bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan b, viêm phổi/viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib) trên qui mô toàn cầu. Để đảm bảo tiêm chủng phòng các bệnh nêu trên cho trẻ em, được sự khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Liên minh tiêm chủng vắc-xin toàn cầu (GAVI), Bộ Y tế xem xét đã có Quyết định về việc sử dụng vắc-xin ComBE Five do Công ty Biological E. Ltd Ấn Độ sản xuất có thành phần tương tự để thay thế vắc-xin Quinvaxem.

vắc-xin ComBE Five được dùng thay thế vắc-xin Quinvaxem.

Sau khi triển khai tiêm vắc-xin ComBE Five trên quy mô toàn quốc từ tháng 12/2018. Đến ngày 27/12/2018, đã có 12 tỉnh triển khai tiêm vắc-xin ComBe Five gồm: Thái Bình, Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình, Bắc Giang, Quảng Nam, Bình Định, Quảng Ngãi, Kon Tum, Bà Rịa Vũng Tàu, Kiên Giang, Long An với tổng số trẻ được tiêm là 69.929 trẻ. 

Tuy nhiên, theo thông tin vào ngày 28/12/2019, tỉnh Nam Định có 2 trường hợp trẻ tử vong tại nhà sau tiêm chủng từ 36 đến 48 tiếng. Hai trẻ đều được khám sàng lọc và tiêm vắc-xin ComBE Five, uống vắc-xin bại liệt tại trạm y tế, sau tiêm được theo dõi 30 phút tại trạm đúng qui định và không có biểu hiện bất thường. 

Sau khi về nhà, trong vòng 1 đến 2 ngày, trẻ có biểu hiện sốt nhẹ, gia đình tự cho uống thuốc hạ sốt, không đưa đến cơ sở y tế. Sang ngày hôm sau, gia đình thấy trẻ tím tái, khó thở nên đưa cháu đến bệnh viện huyện. Tuy nhiên, khi tới bệnh viện 2 cháu đã tử vong.

Sở Y tế Nam định đã tiến hành điều tra nguyên nhân và họp Hội đồng tư vấn chuyên môn đánh giá nguyên nhân. Hội đồng đã có kết luận 2 trường hợp trẻ tử vong sau tiêm chủng không nghĩ đến phản ứng phản vệ nặng sau tiêm vắc-xin, không liên quan đến thực hành tiêm chủng và Hội đồng tư vấn chuyên môn xác định trẻ tử vong chưa rõ nguyên nhân.

Việc tiêm vắc-xin phòng 5 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm kể trên là cần thiết. Theo báo cáo của các địa phương, ngoài phản ứng thông thường như (sốt nhẹ, sưng đau nhẹ tại chỗ tiêm, các triệu chứng khác như khó chịu, quấy khóc...) ghi nhận một số trường hợp sốt cao, quấy khóc kéo dài ở Thái Bình, Nam Định, Hà Nam, Bình Định, Quảng Ngãi, Kon Tum với tỷ lệ khoảng 0,05% - 5,5%, các trường hợp này đều đã ổn định sau khi được cán bộ y tế theo dõi, điều trị.

Ông Trần Như Dương, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cho biết, dù là vaccine gì cũng sẽ có rủi ro nhất định. Khi tiêm vaccine, trẻ có phản ứng sốt, quấy khóc, da đỏ và đau... trong vòng 24h-48h tự khỏi. Tuy nhiên có những trường hợp cơ thể gặp những phản ứng quá mẫn sẽ gây ra sốc phản vệ, nếu cấp cứu kịp thời sẽ qua khỏi.

Các trường hợp cần tạm hoãn tiêm chủng vaccine ComBE Five:

- Trẻ mắc các bệnh cấp tính, đặc biệt là các bệnh nhiễm trùng

- Trẻ sốt ≥ 37,5°C hoặc hạ thân nhiệt ≤ 35,5 °C (đo nhiệt độ tại nách).

- Trẻ mới truyền máu, các sản phẩm từ máu hoặc dùng các sản phẩm globulin miễn dịch trong vòng 3 tháng trừ trường hợp trẻ đang sử dụng globulin miễn dịch điều trị viêm gan B.

- Trẻ đang hoặc mới kết thúc đợt điều trị corticoid (uống, tiêm) trong vòng 14 ngày.

- Trẻ có cân nặng dưới 2000 gram.

Một số phản ứng có thể gặp khi sử dụng vắc xin ComBE Five:

+  Khóc dai dẳng trên 3 giờ trong vòng 48 giờ sau tiêm vắc xin với tỷ lệ là <1/100 liều sử dụng.

+  Co giật có kèm theo sốt hoặc không sốt trong vòng 3 ngày sau tiêm vắc xin với tỷ lệ là <1/100 liều sử dụng.

+  Giảm trương lực cơ, giảm đáp ứng xảy ra trong vòng 48 giờ với tỷ lệ là 1-2/1000 liều.

+  Sốc phản vệ có thể xảy ra với tỷ lệ 20/1 triệu liều.

Cách theo dõi, chăm sóc trẻ sau khi tiêm chủng:

Sau khi tiêm chủng cho trẻ, cha mẹ cần cho trẻ ở lại 30 phút tại điểm tiêm chủng để được cán bộ y tế theo dõi và kịp thời xử trí nếu có những phản ứng bất thường xảy ra.

Tiếp tục theo dõi trẻ sau tiêm chủng tại nhà ít nhất 24 giờ sau tiêm chủng: Người theo dõi trẻ phải là người trưởng thành và biết chăm sóc trẻ.

Cha mẹ lưu ý bế, quan sát trẻ thường xuyên và chú ý không chạm, đè vào chỗ tiêm của trẻ.

Cho trẻ bú/ăn đủ bữa, đủ số lượng, đúng tư thế, không bú/ăn khi nằm…thường xuyên kiểm tra trẻ, đặc biệt ban đêm.

Không đắp bất cứ thứ gì vào vị trí tiêm.

Nếu phát hiện bất thường gì về sức khỏe của trẻ thì phải báo ngay cho nhân viên y tế để kịp thời xử lý.

Đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế khi có các dấu hiệu: quấy khóc dai dẳng, kích thích vật vã, lừ đừ; Khó thở (rút lõm hõm ức, bụng, tím môi, thở ậm ạch); Sốt cao trên 39 độC, khó hạ nhiệt độ, hoặc sốt kéo dài hơn 24h; Da nổi vân tím, chi lạnh;  Nôn trớ nhiều lần, bỏ bữa ăn, bú kém, bỏ bú; Co giật; Phát ban.

Cha mẹ cần làm gì khi đưa trẻ đi tiêm chủng?

Khi đưa trẻ đi tiêm chủng, cha mẹ cần mang theo phiếu/sổ tiêm chủng cá nhân. Chủ động thông báo cho cán bộ y tế về tình trạng sức khỏe của con mình như đang ốm, sốt, tiền sử dị ứng hay phản ứng mạnh với những lần tiêm chủng trước như sốt cao, quấy khóc kéo dài, sưng đau lan rộng tại vị trí tiêm hoăc có bất thường gì khác.

Yêu cầu các cán bộ y tế thông báo về các loại vaccine tiêm chủng cho trẻ và hướng dẫn theo dõi, chăm sóc trẻ sau tiêm chủng. Chủ động đề nghị cán bộ y tế kiểm tra sức khỏe của trẻ trước khi tiêm.

Đưa trẻ đến điểm tiêm chủng theo đúng thời gian, địa điểm đã được thông báo để đảm bảo điểm tiêm chủng không quá đông và cán bộ y tế thuận tiện thực hành tiêm chủng an toàn.

Thanh Dung (t/h)