SO HUU TRI TUE
Thứ sáu, 29/03/2024
  • Click để copy

Chân dung Tiến sĩ Pieter Cullis - Một trong những nhân vật đặt nền móng cho vắc xin COVID-19

08:41, 22/05/2022
(SHTT) - Tiến sĩ Pieter R.Cullis được biết đến là một trong những nhân vật đặt nền móng cho những tiến bộ trong việc phát triển phương pháp mới trong sản xuất vắc xin mRNA Covid-19 giúp cứu sống hàng triệu người dân trên khắp thế giới trong đại dịch lịch sử.

Công nghệ phân phối vắc xin Covid-19 là một thành phần quan trọng được tạo ra bởi Acuitas Therapeutics, công ty công nghệ sinh học ở Vancouver mà Tiến sĩ Cullis, nhà sinh hóa học 75 tuổi này thành lập vào năm 2009.

UA-2022-Online_05_May_PTK_Pieter-Cullis_B_966X478

GS Pieter R. Cullis là giám đốc Viện Khoa học sự sống, đồng thời là GS tại khoa hóa sinh và sinh học phân tử và trưởng nhóm nghiên cứu Nano Medicines tại ĐH British Columbia, Canada.  

Mỗi mũi tiêm Pfizer-BioNTech hoặc Moderna chứa hàng tỷ bong bóng chất béo siêu nhỏ được gọi là các hạt nano lipid (LNPs). Mỗi hạt chứa 4 chất béo và một sợi ARN axit nucleic, với 5 mảnh này được lắp ráp chính xác theo cách cho phép ARN xâm nhập vào tế bào của chúng ta và kích thích hệ thống miễn dịch chống lại COVID-19.

Acuitas Therapeutics chuyên sử dụng các hạt nano lỏng để làm thuốc điều trị và một trong những hệ thống phân phối của công ty đã được sử dụng để chế tạo vắc-xin COVID-19.

Tiến sĩ Cullis giải thích: “Những hạt nano lỏng này tạo thành một lớp vỏ bên ngoài bảo vệ xung quanh mRNA. Nếu không có hệ thống phân phối này, mRNA sẽ không thể xâm nhập vào tế bào và sẽ không thể tạo ra protein mà nó mã hóa - trong trường hợp này là protein đột biến trên virus SARS-CoV-2”.

Cơ sở cho công nghệ vượt trội này đã được đặt nền móng từ hơn 40 năm trước, khi Tiến sĩ Cullis, cùng với một số đồng nghiệp khác của UBC, bắt đầu phát triển hệ thống phân phối thuốc chống ung thư phân tử nhỏ được sử dụng trong hóa trị liệu.

Tiến sĩ Cullis cho biết: “Năm 1995, chúng tôi bắt đầu cố gắng phát triển các hệ thống LNP có thể cung cấp các phân tử RNA và DNA lớn hơn nhiều vào tế bào".

Nghiên cứu tiên phong này đã mở đường cho một phương pháp cung cấp các chuỗi axit nucleic ngăn chặn hoạt động của gen (phương pháp này ngăn chặn việc sản xuất một gen đột biến, khi hoạt động trong gan, gây ra các triệu chứng của bệnh nhân). Một phương pháp điều trị như vậy, patisiran, hiện đã được chấp thuận cho một bệnh di truyền hiếm gặp.

Năm 2012, ông Cullis và các đồng nghiệp bắt đầu điều tra việc sử dụng hệ thống phân phối LNP trong các loại thuốc dựa trên mRNA. Làm việc với mRNA là một thách thức khó khăn hơn nhiều. Các phân tử mRNA không chỉ lớn hơn mà còn kém ổn định hơn và có khả năng gây độc. Các nhà khoa học khác đã cố gắng không thành công trong nhiều năm để tìm ra phương pháp đưa mRNA vào tế bào người một cách an toàn và hiệu quả.

Năm 2014, công trình nghiên cứu về quá trình đóng gói mRNA của Acuitas đã thu hút sự chú ý của ông Drew Weissman, một nhà nghiên cứu miễn dịch học người Mỹ từ Đại học Pennsylvania và đồng nghiên cứu của ông là ng Katalin Kariko, hiện là giám đốc điều hành của công ty nghiên cứu BioNTech của Đức.

Tiến sĩ Weissman và Tiến sĩ Kariko đã suy luận ra cách tổng hợp vắc xin mRNA để sử dụng cho con người nhưng không tìm được hệ thống phân phối phù hợp. Trong các thí nghiệm trên động vật, mRNA dễ bị phân rã và gây ra phản ứng viêm, khiến động vật trở nên ốm yếu hơn.

Tiến sĩ Weissman đã nhờ Acuitas giúp đỡ. Tiến sĩ Cullis cho biết: “Chúng tôi đã đóng gói một số RNA thông tin của ông ấy mã hóa cho một loại protein trên virus và nó hoạt động xuất sắc như một loại vắc-xin”.

Liên minh mới này đã thu được lợi nhuận bất ngờ khi SARS-CoV-2 gây ra tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu vào tháng 1 năm 2020. Acuitas và BioNTech (hợp tác với Pfizer) đã nhanh chóng chuyển hướng từ việc tạo ra vắc xin cúm sang COVID-19. Bởi vì cả hai đều được làm bằng mRNA, chúng yêu cầu các LNP tương tự nhau. Tuy nhiên, phải mất hàng tuần làm việc siêng năng để tạo ra một LNP đặc biệt phù hợp với vắc-xin COVID-19.

Khi các thử nghiệm lâm sàng với 43.000 tình nguyện viên kết thúc và Pfizer công bố kết quả vào tháng 11 năm 2020 cho thấy hiệu quả tuyệt vời của vắc xin, Tiến sĩ Cullis đã rất ngạc nhiên: “Bạn hy vọng có thể đạt hiệu quả 70%, nhưng 95%, điều đó thực sự ngoạn mục”.

Để ghi nhận vai trò quan trọng của họ trong việc phát triển kỹ thuật mRNA được sử dụng trong vắc-xin COVID-19, Tiến sĩ Cullis, Tiến sĩ Weissman và Tiến sĩ Kariko đã nhận được một số giải thưởng quốc tế, bao gồm Giải thưởng Quốc tế Gairdner Canada năm 2022, một vinh danh khoa học uy tín. mà theo truyền thống được coi là tiền thân của việc đoạt giải Nobel Y học.

Tiến sĩ Cullis thừa nhận, người nhấn mạnh rằng sự phát triển của vắc-xin COVID-19 thực sự là sản phẩm của công việc của hàng trăm người.

Đối với Tiến sĩ Cullis, sự công nhận gần đây mà ông nhận được là thành tựu đỉnh cao trong sự nghiệp lẫy lừng đã chứng kiến ông phát minh ra hơn 40 bằng sáng chế, tác giả của hơn 300 bài báo nghiên cứu và thành lập hàng chục công ty, tạo ra một cộng đồng các nhà khoa học ưu tú. Điều đó đã làm cho Vancouver trở thành một điểm nóng của hóa học lipid.

Ông tin rằng bước đột phá đạt được với vắc-xin COVID-19 cung cấp một cái nhìn sơ lược về tác động mạnh mẽ mà y học liệu pháp gen sẽ có đối với xã hội.

Tiến sĩ Cullis nói: “Trong vòng 10 năm, khoảng 40% tất cả các loại thuốc mới sẽ là loại thuốc này - một hạt nano chứa mRNA. Nó cho phép bạn giải quyết những căn bệnh này một cách rất trực tiếp. Bạn sẽ thấy một loại vắc-xin cúm phổ thông và có thể trong vòng năm năm nữa một loại vắc-xin rất hiệu quả chống lại HIV. Sau đó, bạn mắc bệnh sốt rét, vi rút Zika, bệnh dại và nhiều loại vi rút khác mà chúng tôi sẽ có vắc xin hiệu quả để sử dụng phương pháp mRNA. Thậm chí có thể có các phương pháp điều trị tiềm năng cho bệnh Parkinson và bệnh Alzheimer. Đó là một cuộc cách mạng trong y học".

Như Ý

Tin khác

Khoa học Công nghệ 11 giờ trước
(SHTT) - Robot Emo được đánh giá là robot thế hệ mới, có thể đoán trước nụ cười của người đối diện chỉ trong vòng 0.9 giây, đồng thời cùng lúc tạo ra biểu cảm tương tự trên khuôn mặt mình.
Khoa học Công nghệ 1 ngày trước
(SHTT) - Theo thông cáo báo chí, các chuyên gia tại Đại học Công nghệ Thiên Tân, Trung Quốc mới đây đã tạo ra một loại pin đột phá, vận hành bằng oxy cơ thể, sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau.
Khoa học Công nghệ 1 ngày trước
(SHTT) - Từ lâu, bia Bỉ đã được biết đến với sự đa dạng, chất lượng xuất sắc và truyền thống lâu đời. Hiện tại, các nhà nghiên cứu đã sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để làm cho hương vị của loại bia trứ danh này trở nên ngon hơn.
Khoa học Công nghệ 1 ngày trước
(SHTT) - Công ty Honda Việt Nam đã chính thức công bố chiến dịch triệu hồi 221 xe Gold Wing và CBR1000RR. Mục đích của đợt triệu hồi là để kiểm tra hiện tượng phồng cánh bơm xăng nhằm đảm bảo chất lượng tối ưu cho sản phẩm.
Khoa học Công nghệ 1 ngày trước
(SHTT) - Apple đang lên kế hoạch sử dụng Ernie Bot, một công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) do Trung Quốc phát triển, cho các sản phẩm và bản cập nhật sắp tới tại quốc gia này.