Người tham gia tự chọn địa điểm, thời gian và hoàn thành thử thách theo yêu cầu, ghi lại kết quả bằng ứng dụng/thiết bị điện tử, sau đó gửi kết quả lên nền tảng để xác nhận và chia sẻ với ban tổ chức hoặc cộng đồng. Theo đó, người tham gia phải mang thiết bị số trong quá trình tham gia chạy (thiết bị kết nối trực tuyến với ban tổ chức, với cộng đồng, có thể ghi hình, có thể ghi lại thành tích cá nhân đã tham gia chạy). Các thiết bị thường dùng như điện thoại thông minh có cài app chạy bộ (miễn phí hoặc trả phí); hoặc đồng hồ thông minh có thể theo dõi nhịp tim, tốc độ, GPS. Có thể sử dụng máy chạy bộ có kết nối ứng dụng để ghi nhận km khi chạy indoor. 

Người tham gia thực hiện các bước sau:

Bước 1: Đăng ký: tìm sự kiện chạy trên nền tảng như Strava, Nike Run Club, Race Roster, hoặc website của ban tổ chức; Đăng ký bằng email hoặc tài khoản mạng xã hội, đóng lệ phí (nếu có).

 Bước 2: Chuẩn bị đầy đủ điều kiện có thể tham gia (sức khỏe, thời gian, dụng cụ, thiết bị, trang phục, nước uống, thực phẩm…);

Bước 3: Tham gia và theo dõi hoạt động - đúng ngày, giờ cuộc chạy đã đăng ký, người tham gia sử dụng thiết bị số theo dõi chạy bộ (Strava, Garmin Connect, Runkeeper) hoặc đồng hồ thông minh (Garmin, Apple Watch) để ghi lại quãng đường, thời gian. 

Bước 4: Gửi kết quả - ghi lại toàn bộ kết quả chạy; đồng bộ dữ liệu tự động lên nền tảng sự kiện; đồng thời hoặc gửi ảnh chụp màn hình/đường chạy GPS qua email cho ban tổ chức; Bước 5: Nhận phần thưởng (nhận đánh giá kết quả) - là chứng nhận điện tử, huy hiệu ảo; hoặc phần thưởng vật lý (medal, áo phông) được gửi về nhà (tùy sự kiện). Hình thức tổ chức cuộc chạy có thể: tự do (Flexible) - chạy bất kỳ nơi nào (công viên, đường phố, máy chạy bộ...) trong khung thời gian quy định; hoặc có mục tiêu cụ thể như chạy 5km trong 7 ngày, chạy tích lũy 100km/tháng (Virtual Marathon Majors); hoặc tham gia sự kiện cộng đồng - kết hợp gây quỹ từ thiện, hưởng ứng ngày lễ (Run For Charity: Quốc tế chạy bộ, Earth Day,  UNICEF, Quỹ Vì Trẻ Em....). Nội dung chạy phổ biến: Chạy cá nhân - thi đấu theo cự ly (5km, 10km, marathon) hoặc thời gian (30 phút, 1 giờ); Chạy đội nhóm - thành viên cùng tiếp sức như chạy 42km tiếp sức; Chạy thử thách hàng tháng như chạy 50km để nhận huy hiệu (Strava Challenges)…

Lợi ích của chạy online: Người tham gia có thể chạy bất cứ lúc nào, ở bất kỳ đâu (công viên, đường phố, máy chạy bộ...) mà không bị ràng buộc bởi lịch trình cố định; Tiết kiệm: người tham gia chạy không tốn tiền di chuyển đến địa điểm tổ chức, phí đăng ký thường thấp hơn sự kiện trực tiếp; Dễ dàng tiếp cận: Phù hợp với người sống ở vùng xa xôi, người bận rộn hoặc có thể chất hạn chế (ví dụ: người mới tập); Đa dạng sự lựa chọn: người tham gia nhiều thử thách cùng lúc (5km, marathon, tích lũy km...) tùy vào sở thích và khả năng; Kết nối cộng đồng: người tham gia nhóm chạy ảo, chia sẻ thành tích trên mạng xã hội; Người tham gia chạy có thể theo dõi sức khỏe bằng việc đo lường tiến bộ qua biểu đồ, số liệu chi tiết.

Mặt tích cực (Positive Aspects) của chạy online: Khuyến khích rèn luyện sức khỏe, tạo động lực duy trì thói quen chạy bộ, nhất là trong đại dịch hoặc thời tiết khó khăn; Kết nối cộng đồng ảo: tham gia nhóm chạy trực tuyến, chia sẻ thành tích trên mạng xã hội, thi đua qua bảng xếp hạng; Cá nhân hóa mục tiêu: Tự điều chỉnh cường độ, tốc độ phù hợp với thể trạng; Hỗ trợ công nghệ: Ứng dụng theo dõi sức khỏe (nhịp tim, calories tiêu thụ), phân tích tiến độ qua biểu đồ, đồ thị; Gây quỹ từ thiện dễ dàng: Sự kiện dễ dàng kết hợp quyên góp cho mục đích xã hội (ví dụ: chống biến đổi khí hậu, hỗ trợ trẻ em).

Mặt hạn chế (Limitations) của chạy online: Phụ thuộc vào công nghệ-người tham gia phải có thiết bị số đủ tiêu chuẩn; Thiết bị hết pin, lỗi GPS hoặc ứng dụng gặp sự cố có thể làm mất dữ liệu chạy; Thiếu trải nghiệm thực tế: vì chạy online, có thể chạy một mình nên không có không khí đông đúc, cổ vũ trực tiếp như các giải chạy truyền thống; Giới hạn về tương tác xã hội: việc giao tiếp qua màn hình khó tạo sự gắn kết sâu sắc như gặp mặt trực tiếp; Rào cản kỹ thuật số: người tham gia là người lớn tuổi hoặc ít am hiểu công nghệ có thể gặp khó khăn khi đăng ký và sử dụng ứng dụng.

Mặt tiêu cực (Negative Aspects) trong cuộc chạy online: Gian lận kết quả: một số người dùng phần mềm giả lập đường chạy hoặc chỉnh sửa dữ liệu để đạt huy hiệu/giải thưởng; Rủi ro sức khỏe: Tự chạy không có huấn luyện viên hướng dẫn, không có đảm bảo an toàn y tế bên cạnh dễ dẫn đến chấn thương (chuột rút, đau khớp) hoặc tập luyện quá sức; Ảnh hưởng tâm lý: Áp lực "chạy đua" thành tích có thể gây căng thẳng, đặc biệt với người mới tập, người có bệnh nền, bệnh tim phổ tiềm ẩn; Vấn đề bảo mật: Ứng dụng theo dõi vị trí có thể làm lộ thông tin cá nhân hoặc thói quen sinh hoạt; Giảm tính cạnh tranh: Khó kiểm tra,  đánh giá chính xác trình độ do thiếu sự giám sát trực tiếp.

Chạy online mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng tiềm ẩn các rủi ro sức khỏe cần lưu ý: Rủi ro về thể chất - phát sinh bệnh tật như chấn thương cơ xương khớp do kỹ thuật chạy sai (dáng chạy, tiếp đất không đúng), giày không phù hợp, quá tải cơ, không khởi động….Thường gặp:  đau gối, viêm gân gót, căng cơ, rách cơ; Kiệt sức/đột quỵ nhiệt do chạy dưới thời tiết nắng nóng, thiếu nước, đặc biệt trời nắng, độ ẩm cao. Biểu hiện: ngất, sốt cao, thân nhiệt tăng cao, nhịp tim nhanh, huyết áp tăng…; Chấn thương do nguyên nhân môi trường, khí hậu như đường chạy trơn trượt, giao thông đông đúc, địa hình gồ ghề., đường chạy thiếu ánh sáng…; Bệnh lý tuần hoàn, hô hấp cấp do ganh đua, găng sức quá mức xuấ hiện thiếu máu cơ tim, nhồi máu có tim, tăng huyết áp, đột quỵ não, xuất hiện cơn khó thở, hen phế quản…; Rủi ro về sức khỏe tinh thần do áp lực thành tích, cạnh tranh trên bảng xếp hạng ảo dẫn đến căng thẳng, rối loạn giấc ngủ; Nghiện tập luyện do Lạm dụng việc chạy để đạt mục tiêu ảo, bỏ qua dấu hiệu mệt mỏi, dẫn đến mệt mỏi mất bù dẫn đến trạng thái suy kiệt; Rủi ro từ thiết bị công nghệ: Phụ thuộc thiết bị: Ứng dụng/đồng hồ thông minh hết pin hoặc lỗi GPS khiến người chạy mất phương hướng, chạy lạc đường; Rò rỉ thông tin, bị mất cắp thông tin cá nhân: Dữ liệu vị trí, thói quen chạy bị thu thập bởi ứng dụng kém an toàn, bị kẻ xấu lợi dụng vì lợi ích kinh tế, có thể đe dọa đến uy tín, an toàn tính mạng….

Giải pháp khắc phục rủi ro

Phòng ngừa chấn thương thể chất: Cần kiểm tra sức khỏe ban đầu: Khám tổng quát, chú ý trạng thái thể lực chung, hệ thống tim phổi, vận động trước khi tham gia, đặc biệt với người có tiền sử tim mạch, tiểu đường; Học kỹ thuật chạy đúng: Xem video hướng dẫn từ chuyên gia, tham gia lớp học online về dáng chạy chuẩn; Chọn trang phục (giày, quần áo, mũ) phù hợp: Ưu tiên giày có đệm êm, hỗ trợ bàn chân như giày chạy bộ của Nike, Asics, mùa đồng mặc ấm kín, mùa hè nắng nóng mặc rộng, thoáng, che nắng, tia UV; Khới động đầy đủ, đúng cách trước khi chạy; Quy tắc từ từ, tăng dần lượng vận động 10%: chỉ tăng quãng đường hoặc tốc độ tối đa 10% mỗi tuần.   

Đảm bảo an toàn môi trường: Chọn lộ trình chạy an toàn: chọn công viên, đường ít xe, tránh khu vực tối hoặc vắng người; Sử dụng app như Strava Heatmap để xem đường chạy phổ biến; Theo dõi thời tiết để quyết định chuẩn bị trang phục, dinh dưỡng, nước uống khi chạy: tránh chạy khi nhiệt độ >35°C hoặc <10°C. Sử dụng áo chống nắng, đeo khẩu trang chống bụi; Cân bằng tinh thần: thiết lập mục tiêu SMART như "Chạy 3km/ngày, 4 ngày/tuần" thay vì "Chạy marathon trong 1 tháng". Tránh cố gắng quá mức, ganh đua tùy hứng theo bạn chạy; Tham gia cộng đồng hỗ trợ: kết nối với nhóm chạy online để chia sẻ kinh nghiệm, giảm áp lực; Sử dụng công nghệ thông minh: Sử dụng dụng thiết bị cảnh báo sức khỏe: dùng đồng hồ Garmin/Apple Watch để theo dõi nhịp tim, cảnh báo khi vượt ngưỡng an toàn;  dùng App Nike Run Club có tính năng Guided Runs (hướng dẫn chạy theo thể lực); Bảo mật dữ liệu: chọn ứng dụng uy tín (Strava, Runkeeper), tắt chia sẻ vị trí thời gian thực;  Chuẩn bị túi khẩn cấp: mang theo điện thoại và bộ sơ cứu (tim mạch, hô hấp, chấn thương); Lưu địa chỉ, số điện thoại liên hệ khẩn cấp (người thân, bác sỹ và cơ sở y tế gần nhất), dùng tính năng Emergency SOS trên điện thoại. Chuẩn bị dinh dưỡng, nước uống: uống 500ml nước trước khi chạy 30 phút, bổ sung gel năng lượng nếu chạy >10km; bù nước thường xuyên liên tục mỗi 30 phút/200 mL suốt trong cuộc chạy.

Chạy online an toàn khi người tham gia lắng nghe cơ thể, chuẩn bị kỹ lưỡng và sử dụng công nghệ hợp lý. Kết hợp giữa kiến thức y tế, kỹ thuật chạy và tinh thần thoải mái sẽ giúp tối ưu hóa lợi ích và giảm thiểu rủi ro!

Nội dung được chia sẻ bởi: 

PGs.Ts.Bs. Võ Tường Kha Trưởng Bộ môn Y học Thể thao - Trường Đại học Y Dược - Đại học Quốc gia Hà Nội, Phó chủ tịch Hội khoa học Thể thao Việt Nam.

Hồng Nguyễn