“Phố sách” trên đường Phạm Văn Đồng, Trần Quốc Hoàn (quận Cầu Giấy, Hà Nội) vào mọi khung giờ đều luôn náo nhiệt với hoạt động của kẻ mua, người bán các loại sách. Tại các con đường này, từ sách chính thống cho đến vô số các đầu sách lậu đều được bày la liệt, chiếm cả lối đi dành cho người đi bộ. Các đầu sách ở đây vô cùng phong phú, từ tiểu thuyết, truyện ngắn đến sách nghiên cứu, giáo khoa, truyện thiếu nhi... 

Trong khi đó tại đường Láng (quận Đống Đa), đường Nguyễn Chí Thanh (quận Ba Đình), cũng nhan nhản các chiếu sách lậu bán vỉa hè. Các chiếu sách lậu này thường tấp nập vào buổi chiều tối, chủ yếu là để phục vụ những đối tượng là sinh viên và người có thu nhập thấp trong giờ tan tầm. Ở đây, giá của mỗi cuốn sách thì siêu rẻ. Trung bình cho mỗi cuốn sách là được giảm từ 20-30%. Càng mua nhiều thì chiết khấu càng cao, thậm chí có khi lên tới 50%. Có điều chất lượng của những cuốn sách này ra sao chỉ có “trời” mới biết...

Ông Nguyễn Nguyên, cục trưởng Cục Xuất bản, in và phát hành, cho biết thời gian gần đây, mặc dù các cơ quan quản lý đã triển khai nhiều giải pháp để ngăn chặn nhưng hoạt động in lậu, in giả, in nối bản trái phép vẫn tiếp tục diễn ra với quy mô và tính chất ngày càng phức tạp.

Đại diện Nhà xuất bản Trẻ cho biết đơn vị này là một trong số những đơn vị xuất bản bị làm giả nhiều nhất, mặc dù họ đi đầu trong việc sử dụng tem 7 màu chống sách giả, cứ 6 tháng thay một mẫu tem gửi cho nhà in. Nguyên nhân là do in lậu, in nối bản từ nhà in, đối tác tư nhân ở ngoài in lậu…

Không chỉ vậy, sách giả và vấn đề vi phạm bản quyền một cách công khai trên môi trường số cũng đã tồn tại từ lâu, khó truy quét và xử lý dứt điểm.

Nói về vấn đề này, bà Nguyễn Lệ Chi - Tổng giám đốc Công ty CP Văn hóa CHI (CHIBOOKS) cho rằng ý thức tôn trọng bản quyền của người Việt rất kém.

“Việc làm giả phiên bản ebook khá dễ dàng, việc chia sẻ sách điện tử miễn phí hoặc bán với giá rẻ khiến cho thị trường sách điện tử bị thu hẹp. Có không ít trang web, trang mạng xã hội bán sách số không bản quyền với giá cực rẻ hoặc thậm chí cho tải miễn phí để thu hút lượt follow, lượt like. Nền tảng công nghệ để thực hiện hoạt động xuất bản, phát hành điện tử cũng như vấn đề bảo mật là bài toán khó với nhà xuất bản bởi thiếu nguồn lực đầu tư cho công nghệ. Vì vậy, ebook bản quyền nếu không bảo mật kỹ cũng rất dễ bị lấy xuống sử dụng trái phép", bà Chi chia sẻ.

Cũng theo bà Chi, việc vi phạm bản quyền trên Internet khó phát hiện và rất dễ bị xóa dấu vết bằng cách đóng trang hoặc đóng các group đang có hoạt động vi phạm bản quyền. Trong khi đó, ý thức tự tôn trọng chính mình và người khác, cũng như trách nhiệm đối với xã hội của nhiều người còn hạn chế. Thói quen “xài chùa” được hình thành từ lâu trở thành tật xấu khó bỏ khiến họ khó thích ứng với việc tự bỏ tiền ra mua sách số có bản quyền, dù rẻ đến đâu. Không ít người quan niệm sai lầm rằng việc mình tự "số hóa" và đưa lên mạng chia sẻ rộng rãi chính là giúp cộng đồng, vì cộng đồng. 

Trong khi đó ông Nguyễn Văn Phước, Giám đốc Công ty First News - Trí Việt bày tỏ: “Các cơ quan chức năng cần xử lý mạnh tay hơn những trường hợp vi phạm bản quyền trên không gian mạng và cả dưới đất. Tất cả những hành vi vi phạm bản quyền đấy đều là ăn cắp trắng trợn, vi phạm pháp luật và trốn thuế cần lên án...".

Hà Anh