Những năm gần đây, vấn nạn hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lượng và không rõ nguồn gốc, xuất xứ xuất hiện tràn lan trên thị trường, ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý mua sắm của người tiêu dùng. Trong đó phải kể đến những ngành hàng thực phẩm, hóa mỹ phẩm, dược phẩm… giả mạo, không rõ xuất xứ còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe, thậm chí tính mạng người dân.

Vì vậy việc sử dụng các loại tem chống hàng giả là một lựa chọn phổ biến của các doanh nghiệp. Tuy nhiên ngay đến cả tem chống giả hiện nay cũng đã bị làm giả khiến người tiêu dùng không khỏi hoang mang.

Theo tìm hiểu, nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng tem chống hàng giả của các doanh nghiệp và cá nhân, nhiều công ty trung gian được thành lập để môi giới mua tem chống hàng giả. Những công ty này hoạt động công khai trên mạng, rất tiện lợi cho người muốn mua tem. Chỉ vài thao tác truy cập internet, người cần mua tem có thể liên hệ với địa chỉ bán tem chống hàng giả.

Theo thông báo của Bộ Công an, từ ngày 1/2/2017, Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an chính thức dừng nghiên cứu và ký hợp đồng cung cấp tem chống hàng giả cho các doanh nghiệp. Việc in tem chống hàng giả lúc này chỉ được cung cấp bởi các đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp in tem chống hàng giả được cấp giấy phép theo quy định của pháp luật. Như vậy, từ tháng 2/2017, trên thị trường hoàn toàn không tồn tại sản phẩm tem mang tên “tem chống hàng giả Bộ Công an” nữa.

Tuy nhiên, rất nhiều trang mạng hiện nay, vẫn có nhiều thông tin quảng cáo về các dịch vụ mua bán tem chống hàng giả do Bộ Công an cấp. Theo quy định của Bộ Công an, việc in tem chống hàng giả cần trải qua nhiều thủ tục xác minh về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm, đảm bảo đủ điều kiện kinh doanh thì mới được ký hợp đồng in tem chống hàng giả. Song trên thị trường, việc này lại vô cùng dễ thực hiện.

Thực tế có nhiều doanh nghiệp, thậm chí cá nhân sử dụng nhãn mác có in dòng chữ “tem chống hàng giả” lên sản phẩm. Đây không phải là tem chống hàng giả và không có tính pháp lý vì tem không được bảo mật, có thể in ở bất cứ nhà in nào mà không được đăng ký quyền sở hữu trí tuệ.

Có thể nói, việc cho phép các doanh nghiệp tự in tem chống hàng giả cho sản phẩm của mình, nhưng chế tài quản lý lại không chặt chẽ, công tác truyền thông cho hoạt động này cũng không rõ ràng đã dẫn đến tình trạng lợi dụng “chiếc áo” chống hàng giả để “mặc” cho chính sản phẩm giả.

Để song hành cùng doanh nghiệp, người tiêu dùng và cơ quan quản lý Nhà nước, một số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ tại Việt Nam đã nghiên cứu và phát triển các loại hình tem chống giả ứng dụng kỹ thuật hiện đại, trong đó phải kể đến tem chống giả Blockchain.

Tem chống giả Blockchain có bề ngoài tương tự như các loại tem chống giả sẵn có trên thị trường với nhiều hình dáng, kích thước và thiết kế phù hợp với bộ nhận diện thương hiệu của doanh nghiệp. Giao diện chung của tem sẽ bao gồm ba thành phần: Logo thương hiệu, mã QR công khai (để hở) và mã QR xác thực (phủ cào). Mẫu tem có thể không bao gồm logo thương hiệu và QR công khai, song để chống giả, tem sẽ phải có QR xác thực được in phủ cào do:

QR công khai: Đóng vai trò như một bản giới thiệu sản phẩm dạng điện tử, không bị giới hạn về hình ảnh, trường thông tin, các hình thức marketing; mỗi một dòng sản phẩm sẽ có một mã QR công khai đặc trưng với các sản phẩm của riêng dòng đó. Khách hàng hoàn toàn có thể quét mã QR công khai để xem mọi thông tin về sản phẩm thay vì đọc chữ trên bao bì được in với kích thước nhỏ và dung lượng hạn chế. Vậy nên để tiết kiệm chi phí hay điều chỉnh cho phù hợp với thẩm mỹ, nhà sản xuất có thể lược bớt QR công khai.

QR xác thực: Hỗ trợ người tiêu dùng xác thực xem sản phẩm của mình có phải hàng giả hay không dựa theo cơ chế đếm số lần quét. Mã QR này cần được phủ cào sau khi nhà sản xuất in tem ra, sau đó mới được dán lên sản phẩm; mỗi một tem chứa một mã QR xác thực khác nhau, do đó, sau khi dán tem lên thì mỗi sản phẩm sẽ được chống giả bởi một mã QR nhất định. Sau khi mua sản phẩm về, khách hàng cào lớp bạc phủ bên ngoài mã xác thực để xem số lần quét được hiển thị. Trường hợp giao diện hiện thông báo sản phẩm mới quét lần đầu, khách hàng có thể yên tâm rằng mã QR này chưa từng được quét, vì thế, nó không thể bị đánh cắp từ một sản phẩm thật để dán lên sản phẩm mà khách hàng mua và đây là hàng thật. Trường hợp khách hàng thấy giao diện hiện có hai lần quét trở lên kèm cảnh báo hàng giả, sản phẩm chắc chắn đã bị làm giả và mã QR trên tem đã bị sao chép từ một tem chống giả của hàng thật để dán lên sản phẩm đó. Lúc này khách hàng liên hệ với nhà sản xuất để báo hàng giả thông qua tính năng báo hàng giả bên dưới.

Thanh Tú