Quảng An - Cái nôi của nghề ướp trà sen Thủ đô

Trà sen từ xa xưa đã được xem là một sản phẩm trà quý, không chỉ vì hương vị tinh tế mà còn vì những giá trị văn hóa, tâm linh sâu sắc mà nó bao hàm.

Nghề ướp trà sen tại Quảng An không chỉ là một nghề thủ công bình thường mà còn là một phần của văn hóa, của đời sống người dân nơi đây. Qua bao thăng trầm lịch sử, người dân Quảng An vẫn giữ được nét đẹp của nghề truyền thống, truyền lại từ đời này sang đời khác và biến nó thành nét văn hóa đặc trưng của vùng đất Tây Hồ.

Hiện nay, quận Tây Hồ đang có hàng trăm người làm nghề ướp trà sen, trong đó tập trung đông nhất là tại phường Quảng An.

Ướp trà sen là một quy trình đòi hỏi sự công phu, tỉ mỉ và kỹ năng cao. Để có được những mẻ trà sen thơm ngon, đượm hương, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn khác nhau, từ khâu lựa chọn nguyên liệu, rửa trà, tách gạo sen, ướp trà, sấy trà cho đến đóng gói và bảo quản.

Giai đoạn đặc biệt quan trọng trong quy trình này chính là bước ướp trà sen khô. Đây cũng chính là bước quyết định chất lượng và hương vị của mẻ trà. 

Trà được lựa chọn để ướp phải là những lá trà ngon, chất lượng cao, thường là trà nõn tôm, loại trà được hái từ những búp trà non nhất. Lá trà sau khi được sấy khô sẽ được ướp với gạo sen, loại gạo thơm ngào ngạt được lấy từ những bông sen vừa chớm nở lúc bình minh.

Quá trình ướp diễn ra nhiều lần, mỗi lần ướp trà với gạo sen xong sẽ được sấy khô trước khi tiếp tục ướp lần tiếp theo. Mỗi bông sen có thể ướp với khoảng 15 gram trà, và người làm trà phải rất khéo léo, tỉ mỉ để đảm bảo trà thấm đều hương sen mà không bị nát hay mất đi hương vị tự nhiên.

Quy trình ướp trà sen bông tuy không cầu kỳ bằng trà sen khô, nhưng để có được trà ngon và đượm hương, người làm trà vẫn phải có những bí quyết riêng, được đúc kết qua nhiều thế hệ. Mỗi người thợ ướp trà tại Quảng An đều có những kinh nghiệm, kỹ thuật riêng, tạo nên những mẻ trà mang đậm dấu ấn cá nhân nhưng vẫn giữ được hương vị truyền thống của trà sen Tây Hồ.

Được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là cú hích cho sự phát triển của Nghề ướp trà sen Tây Hồ

Mặc dù luôn được các nghệ nhân làm nghề chú trọng truyền lại cho thế hệ sau, tuy nhiên, nghề ướp trà sen tại Quảng An cũng không thể chống lại với xu hướng phát triển của xã hội hiện đại.

Việc diện tích trồng sen ngày càng bị thu hẹp do quá trình đô thị hóa, đồng thời yếu tố ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên nghiêm trọng đang gây ảnh hưởng lớn đến sự sinh trưởng của sen và nghề ướp trà sen tại Thủ đô.

Bên cạnh đó, thị hiếu của người tiêu dùng hiện đại, đặc biệt là giới trẻ, cũng thay đổi, khiến cho nhu cầu về trà ướp sen giảm dần. Giới trẻ ngày nay ít quan tâm đến trà và không thích uống trà, dẫn đến việc nghề ướp trà sen không còn được coi trọng như trước đây.

Thêm vào đó, nhiều người vẫn chưa hiểu và trân trọng các giá trị văn hóa, lợi ích tinh thần và thể chất của việc thưởng trà nói chung và trà ướp sen nói riêng. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho việc bảo tồn và phát triển nghề truyền thống này.

Việc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa Nghề thủ công truyền thống ướp trà sen Quảng An vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia mới đây được nhận định sẽ trở thành cú hích lớn cho nghề truyền thống mang nhiều giá trị tinh thần này.

Để bảo tồn và phát triển nghề ướp trà sen, sự chung tay của chính quyền, các tổ chức văn hóa, các nghệ nhân làm trà và cộng đồng là điều vô cùng cần thiết.

Các nghệ nhân cần tiếp tục truyền dạy nghề cho thế hệ trẻ, khuyến khích họ kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống của nghề. Đồng thời, cần có những chiến lược quảng bá hiệu quả để giới thiệu trà sen đến với đông đảo người dân trong và ngoài nước, giúp mọi người hiểu và trân trọng hơn những giá trị mà trà sen mang lại.

Bên cạnh đó, việc mở rộng diện tích trồng sen, cải thiện môi trường sinh thái quanh Hồ Tây cũng là những biện pháp cần thiết để duy trì nguồn nguyên liệu chất lượng cho nghề ướp trà. Thành phố Hà Nội cần đầu tư vào công tác bảo vệ môi trường, đảm bảo nước hồ sạch, lớp bùn dày và giàu dinh dưỡng để sen bách diệp có thể phát triển tốt.

Được biết, Thành phố Hà Nội đã có kế hoạch phát triển, mở rộng diện tích trồng sen bách hợp để tôn vinh giá trị sen Hồ Tây và góp phần giữ gìn nghề truyền thống ướp trà sen nơi đây. 

Bên cạnh đó, quận Tây Hồ cũng đang triển khai các chương trình nhằm nâng cao giá trị văn hóa của sen Tây Hồ nhằm lan tỏa các giá trị đẹp đẽ của loài hoa 'gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn'.

Cùng với trà sen và cây sen, hiện, quận Tây Hồ cũng đang tăng cường khai thác các giá trị văn hóa truyền thống và thiên nhiên trên địa bàn để thu hút du lịch.

Thái An