Zijiao Chen, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Quốc gia Singapore, thành viên của nhóm các nhà nghiên cứu đã chứng minh rằng họ có thể giải mã các bản quét não người để cho biết một người đang hình dung điều gì trong đầu.
Nhóm bao gồm các nhà nghiên cứu từ Đại học Quốc gia Singapore, Đại học Trung Hoa Hồng Kông và Đại học Stanford. Họ đã làm điều này bằng cách sử dụng quét não của những người tham gia khi họ xem hơn 1.000 bức ảnh. Đó có thể là một chiếc xe cứu hỏa màu đỏ, một tòa nhà màu xám, một con hươu cao cổ đang ăn lá,..
Người tham gia nhìn những bức ảnh trong khi đang nằm chụp cộng hưởng từ chức năng, hay fMRI, máy ghi lại các tín hiệu não thu được theo thời gian. Sau đó, các nhà nghiên cứu đã gửi những tín hiệu đó thông qua một mô hình AI để liên kết các kiểu não nhất định với các hình ảnh nhất định.
Sau đó, khi các đối tượng được xem những hình ảnh mới trong fMRI, hệ thống đã phát hiện ra sóng não của bệnh nhân. Từ đó, tạo ra một mô tả tốc ký về những gì các sóng não đó tương ứng và sử dụng trình tạo hình ảnh AI để tạo ra một bản sao phỏng đoán chính xác nhất về hình ảnh mà người tham gia đã nhìn thấy.
Kết quả cho thấy hình ảnh được tạo ra phù hợp với các thuộc tính (màu sắc, hình dạng, v.v.) và ý nghĩa của hình ảnh gốc trong khoảng 84% thời gian.
Các nhà nghiên cứu tin rằng chỉ trong một thập kỷ, công nghệ này có thể được sử dụng cho bất kỳ ai, ở bất kỳ đâu. “Nó có thể giúp những bệnh nhân khuyết tật khôi phục lại những gì họ thấy, những gì họ nghĩ”, Chen nói. Trong trường hợp lý tưởng, con người thậm chí sẽ không phải sử dụng điện thoại di động để liên lạc: “Chúng ta chỉ cần suy nghĩ”.
Kết quả này chỉ liên quan đến một số ít đối tượng nghiên cứu, nhưng những phát hiện cho thấy các bản ghi não không xâm lấn của nhóm có thể là bước đầu tiên để giải mã hình ảnh chính xác và hiệu quả hơn từ bên trong não.
Nhiều nhà nghiên cứu AI hiện đang làm việc trên nhiều ứng dụng liên quan đến thần kinh, bao gồm các dự án tương tự như của Meta và Đại học Texas ở Austin để giải mã lời nói và ngôn ngữ.
Nhà khoa học Jack Gallant của Đại học California, Berkeley bắt đầu nghiên cứu giải mã bộ não hơn một thập kỷ trước bằng một thuật toán khác. Ông cho biết tốc độ phát triển của công nghệ này không chỉ phụ thuộc vào mô hình được sử dụng để giải mã bộ não - trong trường hợp này là AI - mà cả các thiết bị chụp ảnh não và lượng dữ liệu có sẵn cho các nhà nghiên cứu. Cả quá trình phát triển máy fMRI và việc thu thập dữ liệu đều gây trở ngại cho bất kỳ ai nghiên cứu giải mã não bộ.
Phương tiện truyền thông do AI tạo ra từ hình ảnh và giọng nói cho đến sonnet của Shakespearean và các bài báo đã chứng minh một số bước nhảy vọt mà công nghệ này đã đạt được trong những năm gần đây. Đặc biệt là khi mô hình máy biến áp cung cấp một lượng lớn dữ liệu cho AI học các mẫu một cách nhanh chóng.
Nhóm nghiên cứu từ Đại học Quốc gia Singapore đã sử dụng phần mềm AI tạo hình ảnh có tên là Stable Diffusion, phần mềm đã được sử dụng trên toàn thế giới để tạo ra những hình ảnh cách điệu về mèo, bạn bè, tàu vũ trụ và bất cứ thứ gì khác mà một người có thể yêu cầu.
Phần mềm này cho phép phó giáo sư Helen Zhou và các đồng nghiệp của cô phác thảo một hình ảnh bằng cách sử dụng từ vựng về màu sắc, hình dạng và các biến số khác, đồng thời có khuếch tán ổn định tạo ra hình ảnh gần như ngay lập tức.
Bà nói rằng những hình ảnh mà hệ thống tạo ra trung thành với chủ đề của hình ảnh gốc, nhưng không khớp, có lẽ vì nhận thức của mỗi người về thực tế là khác nhau. Trí tưởng tượng của con người có thể tạo ra sự khác biệt với hình ảnh đầu ra. Nhưng sự khác biệt cũng có thể là kết quả của AI, tạo ra những hình ảnh khác nhau từ cùng một bộ đầu vào.
Mô hình AI được cung cấp các “mã thông báo” trực quan để tạo ra hình ảnh về tín hiệu não của một người. Vì vậy, thay vì một cụm gồm các từ, AI được cung cấp một từ vựng về màu sắc và các hình dạng kết hợp với nhau để tạo ra bức tranh.
PGS Zhou nói rằng vẫn chưa thể đọc được suy nghĩ của một người lạ bất kỳ trên đường, “nhưng chúng tôi đang cố gắng khái quát hóa các chủ đề trong tương lai”.
Giống như nhiều phát triển trí tuệ nhân tạo gần đây, công nghệ đọc não bộ làm dấy lên những lo ngại về đạo đức và pháp lý. Một số chuyên gia cho rằng nếu rơi vào tay kẻ xấu, mô hình AI có thể được sử dụng để thẩm vấn hoặc giám sát, lo ngại việc giải mã não qua AI có thể dẫn đến các chính phủ lạm dụng hoặc các công ty thương mại hóa thông tin.
Hồng Hạnh