So với sách in truyền thống, giá sách điện tử (không tính chi phí đầu tư ban đầu cho thiết bị đọc chuyên dùng hoặc máy tính, máy tính bảng, điện thoại thông minh) chỉ bằng từ 15% đến 30%. Sách điện tử góp phần tăng khả năng tiếp cận đến độc giả mà không phụ thuộc vào các yếu tố vật lý như in ấn, vận chuyển, lưu kho và rất thân thiện với môi trường. Đây là lợi thế rất lớn, khi Việt Nam có hạ tầng công nghệ thông tin mạnh.

Tuy nhiên khi nói về sách điện tử lậu, không ít đơn vị xuất bản trong nước hiện nay đều phải lắc đầu ngao ngán vì phần lớn sách của họ đều bị xâm phạm bản quyền công khai và được tung lên mạng làm thành ebook, phát tán rộng rãi trên hàng chục trang web và diễn đàn.

Trong đó mỗi trang web hoặc diễn đàn này thường thu hút trung bình 500.000 thành viên, được phép tải miễn phí hoặc có bán phí mỗi lượt tải cho tất cả ebook được đưa lên. Điều đó đồng nghĩa với việc có ngần đó người đã sử dụng trái phép sản phẩm sách của các đơn vị xuất bản trên và đối tượng thu lời chính là chủ những trang web này.

Sách điện tử lậu gây ra những thiệt hại không nhỏ về mặt kinh tế và uy tín đối với đơn vị xuất bản, kinh doanh nghiêm túc, có đầy đủ tư cách pháp nhân. Trong khi đầu tư cho sách điện tử là rất lớn thì doanh thu thu về lại không nhiều, thậm chí còn phải bù lỗ do người đọc phần lớn lựa chọn “sách chùa” sách miễn phí. Đây cũng là nguyên nhân dẫn tới tình trạng số liệu sách điện tử bản quyền được số hóa chỉ chiếm vài % so với sách giấy hằng năm xuất bản. Nếu tình trạng vi phạm bản quyền tiếp tục tái diễn như hiện nay, trong tương lai, các đơn vị sở hữu tác phẩm có giá trị sẽ e dè khi lựa chọn Việt Nam làm điểm đến hoặc sẽ thắt chặt các điều khoản, khiến thị trường sách Việt Nam khó hoà nhập với thị trường sách quốc tế.

Trước nạn vi phạm bản quyền online đang ngày càng nghiêm trọng và khó kiểm soát, rất cần các cơ quan chức năng có sự phối hợp một cách toàn diện về cơ chế, hoạt động thanh tra, kiểm tra và xử lý triệt để vi phạm, xử phạt nghiêm minh. Điều này sẽ không những bảo vệ được lợi ích kinh tế của các nhà cung cấp sách điện tử, mà còn góp phần tạo ra môi trường internet an toàn lành mạnh ở nước ta, tạo sự tin cậy của người đọc, từ đó có nhiều tác giả sẽ chấp nhận cho phép đưa tác phẩm của mình lên môi trường mạng.

Để góp phần thúc đẩy xuất bản điện tử phát triển trong thời gian tới, cơ quan quản lý và các NXB, đơn vị phát hành xuất bản phẩm điện tử cần có sự điều chỉnh trong cách thức hoạt động. Cần tiếp tục nghiên cứu để điều chỉnh hành lang pháp lý phù hợp theo hướng giảm bớt những quy định về thủ tục hành chính đối với hoạt động xuất bản nói chung và xuất bản điện tử nói riêng, qua đó giảm bớt công việc của chính các cơ quan quản lý, NXB, đồng thời có điều kiện tập trung các nguồn lực vào yêu cầu trọng yếu của xuất bản điện tử là nội dung xuất bản phẩm không bị thay đổi, sử dụng ngoài ý muốn của tác giả và NXB. Cùng với đó, là cải cách thủ tục hành chính để công tác quản lý thiết thực hơn, hiệu quả quản lý mạnh mẽ hơn, giúp doanh nghiệp rút ngắn thời gian, giảm được chi phí.

Minh Vân