Những ngày giữa tháng 7, thời tiết khá thất thường, lúc mưa rào như trút nước, lúc nắng rát mặt, khiến những người chỉ đứng không cũng cảm thấy ngột ngạt, khó chịu. Ấy vậy mà những cán bộ hải quan tại cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) vẫn bất chấp thời tiết, khói bụi, cần mẫn kiểm tra, kiểm soát các xe hàng chở nông sản, trái cây để sớm cho thông quan.

Giữa cái nắng oi bức, 2 cán bộ Chi cục Hải quan Tân Thanh cùng chủ hàng mở thùng container mang biển số Bình Định chở thanh long, lấy 1 hộp xuống mở kiểm tra. Ngoài việc kiểm tra hải quan, các cán bộ còn kiểm tra quy cách đóng gói, truy xuất nguồn gốc theo đúng quy định của phía Trung Quốc để tránh việc bị trả lại hàng sau khi thông quan.

Hài lòng về lô hàng, nụ cười qua khẩu trang của 2 cán bộ hải quan đã khiến chủ hàng phấn chấn. Sau khi hoàn thành các thủ tục hải quan nhanh chóng mà vẫn đảm bảo đúng quy trình nghiệp vụ, chiếc xe đi vào luồng chờ thông quan.

Trong khu vực xe hàng chờ qua biên, các xe chở vải thiều được tập kết riêng, không chung với các xe hàng trái cây, nông sản khác. Khi xe nào làm thủ tục kiểm dịch xong sẽ đi vào luồng có biển: “Luồng dành riêng cho vải thiều xuất khẩu”.

Thấy chúng tôi bất ngờ về sự sắp xếp này, Đội trưởng Lý Văn Khoa giải thích ngay: “Đối với quả vải, do thời gian tươi sau khi hái khá ngắn nên ngành hải quan chỉ kiểm tra thông qua hệ thống tờ khai điện tử và chỉ cần có chứng nhận của cơ quan kiểm dịch thực vật là làm thủ tục cho phép thông quan. Do đó, thời gian thông quan một xe chở vải thiều rất nhanh, chỉ khoảng 5-10 phút. Theo chỉ đạo của cấp trên, cửa khẩu Tân Thanh mở luồng riêng để các xe xuất vải thiều nhanh chóng qua biên, tránh ùn tắc khi chung luồng với các loại nông sản khác”.

Một lái xe trong bộ đồ bảo hộ kín mít mướt mải lên xe, trên tay cầm mấy chai nước lọc lạnh. Thoáng thấy ánh mắt “lạ lẫm” của tôi, anh giải thích: “Bên Trung Quốc yêu cầu lái xe Việt Nam phải mặc quần áo bảo hộ, đeo khẩu trang, găng tay. Khi nhập cảnh sang đó, họ sẽ niêm phong hết các cửa, không cho lái xe xuống khỏi xe để hạn chế lây nhiễm Covid. Họ yêu cầu chúng tôi test nhanh mỗi ngày 1 lần và phải có giấy xác nhận âm tính với Covid-19 bằng phương pháp PCR”.

Ở khu vực làm thủ tục xuất nhập khẩu hàng hóa, dù không còn thường xuyên đông người như trước do đã có hệ thống tờ khai điện tử nhưng không vì thế mà các cán bộ hải quan “nhàn” đi. Họ vẫn khá bận rộn với xử lý giấy tờ, giải đáp thắc mắc, hướng dẫn kê khai cho các chủ hàng, đại lý hải quan… Khối lượng công việc của hải quan Tân Thanh hàng ngày rất lớn khi trung bình có khoảng 250 xe hàng xuất khẩu và 200 xe hàng nhập khẩu qua cửa khẩu, đó là chưa kể các hoạt động nghiệp vụ hải quan khác.

Là cửa khẩu phụ nhưng Tân Thanh lại là đầu mối xuất nhập khẩu nông sản, trái cây lớn giữa Việt Nam và Trung Quốc. Những ngày ở Lạng Sơn, chúng tôi nhận thấy cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị thường hiu hắt vào buổi sáng, buổi chiều mới nhộn nhịp. Còn ở Tân Thanh, kể từ khi phía Trung Quốc mở biên đầu ngày cho đến khi đóng cửa, hoạt động xuất nhập khẩu diễn ra liên tục, khẩn trương.

Trời xế trưa, bãi xe hàng trung chuyển xuất nhập khẩu Bảo Nguyên, sức chứa 1.000 xe, “gồng mình” đón các xe container nườm nượp đi vào. Dù rất đông nhưng các khu vực tập kết xe hàng không hề lộn xộn, rất trật tự. Những bóng áo hải quan loang lổ vết ướt của mồ hôi nổi bật trong cái nắng oi bức, xen lẫn những chiếc container dài ngoằng đang “nằm ngoan” trong bãi đợi hoàn tất thủ tục trước khi qua biên trả hàng.

Đang “bon” theo chân Đội phó Nguyễn Hoàng Nam, Phó Chi cục trưởng Phùng Văn Ba mời: “Các anh về cơ quan ăn cơm trưa cùng chúng tôi cho vui”. Khi chúng tôi về nhà ăn, những mâm cơm đã đầy ắp người. Họ ăn rất nhanh để còn tranh thủ ngả lưng trong 2 tiếng nghỉ trưa, chuẩn bị cho phiên làm việc buổi chiều.

Anh Ba nói vui: “Bữa trưa cũng có khi là bữa tối luôn đấy các anh ạ”. Rồi không để tôi hỏi chen ngang, anh giải thích luôn: “Bởi phiên chiều có khi làm một mạch tới 22 giờ đêm, nếu có sớm hơn thì nghỉ vào lúc 20 giờ. Chúng tôi làm thông tối để thông quan cho càng nhiều xe hàng tốt. Hoàn thành thủ tục buổi tối, sáng sớm hôm sau khi phía Trung Quốc mở biên là xe hàng sang luôn, không phải chờ đợi. Phần lớn hàng hóa qua cửa khẩu Tân Thanh là nông sản, hoa quả tươi, nên thời gian bảo quản ngắn. Mình mà không làm sớm thì bà con phát sinh thêm chi phí bảo quản lạnh, mà chất lượng hàng lại xuống, bạn hàng Trung Quốc vì thế ép giá. Tội lắm anh ạ!”.

Cuối trưa, những bóng áo xanh tím than rời nhà công vụ, đi về cửa khẩu chuẩn bị cho phiên làm việc buổi chiều, thông tối. Cái nắng oi nồng rải vàng trên những con đường trải nhựa khiến không gian càng như tức lại. Càng về chiều, số lượng xe hàng về Tân Thanh càng tăng, tiếng máy xe gầm gào vì chở nặng, khói bụi xả ra tạo thành làn sương mờ đục bảng lảng trên mặt đường… Không khí như đặc quánh lại khiến người ta càng khó thở hơn.

Ở nơi đường biên, các cán bộ hải quan bất chấp các khắc nghiệt của thời tiết vẫn miệt mài, khẩn trương với tinh thần trách nhiệm cao để sớm nhất có thể thông quan cho những xe hàng nông sản, trái cây đong đầy hy vọng và ước mơ của người nông dân Việt Nam…

Đặng Huy - Quyền Trung