Mắc nợ vì xây nhà mới

Tòa soạn Sở hữu trí tuệ nhận được phản ánh của bà Lưu Thị Sắn, 91 tuổi là mẹ của liệt sĩ Nguyễn Tiến Phú; Quê quán: Thôn Đìa, Xã Bình Minh, Huyện Thanh Oai, Hà Nội về việc bà đề nghị chính quyền xã, huyện, thành phố giải quyết tiền nhà nước hỗ trợ cho hộ người có công xây, sửa nhà. Trong đơn, bà Sắn nêu:

“Đầu năm 2017, gia đình tôi nghe được thông tin về quyết định của Thủ tướng Chính phủ qua thông tin đại chúng về việc hỗ trợ xây nhà cho người có công. Lúc ấy căn nhà tôi đang ở bị xuống cấp vì thế đầu tháng 3/2/17 gia đình tôi làm đơn đăng ký hỗ trợ xây dựng nhà. Sau đó tổ công tác của xã có đến nhà động viên và hứa nếu gia đình phá toàn bộ nhà để xây mới thì sẽ được hỗ trợ số tiền là 70 triệu đồng. Gia đình đã chụp ảnh ngôi nhà cũ và vay mượn tiền để xây dựng nhà mới. Gia đình đã nộp toàn bộ hồ sơ cho ông Phạm Hữu Toan ở ban TB-XH của xã. Đến trước ngày 27/7/2017 công trình đã hoàn thành.

Nhưng không hiểu vì sao cho đến bây giờ gia đình vẫn chưa nhận được tiền hỗ trợ của Nhà nước. Không biết do chính quyền xã Bình Minh mà ở đây là ông Phạm Hữu Toan hay Ban TB-XH huyện Thanh Oai? Chồng tôi một phần vì tuổi cao sức yếu một phần vì lo nghĩ cho món nợ xây nhà mà đã qua đời vào ngày 2/8/2019.

Ngày 9/10/2019, gia đình có làm đơn gửi xã nhưng không được giải quyết. Huyện bảo về xã, xã thì bảo từ từ chờ giải quyết. Đến ngày 21/10/2019 tôi ủy quyền cho con gái là Nguyễn Thị Lợi gửi đơn lên Huyện, Sở LĐ TB-XH thành phố, rồi chuyển sang cục Người có công. Song đến bây giờ vẫn chưa có hồi âm.

Tôi hiện nay tuổi cao sức yếu không có tiền ngoài tiền trợ cấp của mẹ liệt sĩ. Gia đình rất mong quý cơ quan giúp đỡ để tôi yên tâm sống nốt quãng đời còn lại để chờ tìm thấy phần mộ của con trai liệt sĩ trở về”.

Văn bản “3 không” của UBND huyện Thanh Oai

Không có trong danh sách

Để tìm hiểu sự việc, PV đã về gặp bà Sắn tại ngôi nhà mới xây, liên hệ làm việc với UBND huyện Thanh Oai, UBND xã Bình Minh. Quan điểm khác nhau của 2 cấp chính quyền hé lộ nguyên nhân vì sao người mẹ liệt sĩ này vẫn hàng ngày ngóng chờ được Nhà nước giải quyết thỏa đáng sự việc. Câu chuyện có lẽ không còn nằm ở số tiền, mà vượt ra ngoài là vấn đề quyền lợi, vấn đề về trách nhiệm giải trình của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng – Trưởng phòng Lao động – Thương binh và Xã hội huyện Thanh Oai, đơn thư của bà Sắn đã được UBND huyện có văn bản trả lời số 628/UBND – LĐTB&XH ban hành ngày 15/4/2020 (văn bản do PCT UBND Nguyễn Khánh Bình ký; sau đây gọi tắt là văn bản số 628).

Theo văn bản số 628, UBND xã Bình Minh đã có báo cáo về huyện, khẳng định: “Gia đình cụ Nguyễn Tiến Doanh không nằm trong danh sách đề nghị được hỗ trợ làm nhà ở theo Quyết định số 22/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ”. (báo cáo ngày 18/03/2020 của UBND xã Bình Minh gửi về UBND huyện).

Hồ sơ không đảm bảo

Để lý giải cho việc vì sao gia đình nhà bà Lưu Thị Sắn không được hỗ trợ tiền chính sách, tại văn bản số 628, UBND huyện Thanh Oai khẳng định: Hồ sơ đề nghị hỗ trợ nhà ở của gia đình bà Lưu Thị Sắn lưu tại UBND xã Bình Minh không đảm bảo theo quy định. Lý do được đưa ra là: Đơn đề nghị hỗ trợ nhà ở của hộ gia đình bà Lưu Thị Sắn gửi UBND xã Bình Minh ký ngày 27/03/2017 không đảm bảo điều kiện để xem xét hỗ trợ; đồng thời hồ sơ khác của hộ gia đình bà Lưu Thị Sắn lưu tại UBND xã Bình Minh không đảm bảo theo đúng hướng dẫn như biên bản kiểm tra hiện trạng không thể hiện rõ mức độ xuống cấp 3 phần theo quy định đối với nhà được hỗ trợ xây mới, thiếu sổ hộ khẩu phô-tô, thiếu giấy tờ hợp pháp liên quan đến đất đang sử dụng, thiếu biên bản công khai và kết thúc công khai, thiếu biên bản họp xét duyệt của Ban chỉ đạo xã và công văn đề nghị của UBND xã Bình Minh.

UBND huyện Thanh Oai cho rằng, ngày 11/4/2017, UBND huyện tiếp tục ban hành công văn số 439/UBND-LĐTBXH về việc chỉ đạo thực hiện hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở trên địa bàn huyện, nhưng đến hết ngày 15/4/2017, UBND huyện không nhận được hồ sơ đề nghị xây mới nhà ở của UBND xã Bình Minh đối với hộ gia đình bà Lưu Thị Sắn. “Do vậy, hộ gia đình bà Lưu Thị Sắn (chồng là Nguyễn Tiến Doanh) cư trú tại Thôn Đìa, xã Bình Minh không có điều kiện hỗ trợ xây nhà ở theo Quyết định số 22/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ”, văn bản số 628 nêu rõ.

Chưa nhận được hồ sơ đề nghị của UBND xã theo nguồn xã hội hóa

Giải trình về tình hình giải quyết đề nghị của gia đình bà Lưu Thị Sắn theo chương trình hỗ trợ nhà ở đối với người có công với cách mạng bằng nguồn xã hội hóa, tại văn bản số 628, UBND huyện Thanh Oai khẳng định: Theo kết quả kiểm tra hồ sơ, giấy tờ liên quan đến việc đề nghị hỗ trợ xây sửa nhà của bà Lưu Thị Sắn lưu tại UBND xã Bình Minh vào chiều ngày 30/3/2020 của Đoàn kiểm tra của huyện cho thấy nhà ở của bà Lưu Thị Sắn (…) đã tiến hành xây mới từ tháng 6/2017 nhưng hồ sơ đề nghị hỗ trợ không đầy đủ theo quy định, đồng thời UBND huyện chưa nhận được hồ sơ đề nghị của UBND xã Bình Minh về việc hỗ trợ nhà ở của gia đình bà Lưu Thị Sắn nên UBND huyện không có cơ sở để xem xét, hỗ trợ.

Văn bản số 628 nêu rõ, ngày 20/3/2020, UBND huyện Thanh Oai tiếp tục ban hành văn bản số 43/UBND-LĐTBXH về việc hướng dẫn thực hiện chính sách hỗ trợ nhà ở đối với người có công với cách mạng trên địa bàn và đã triển khai đến UBND các xã, thị trấn trong toàn huyện, trong hướng dẫn nêu rõ: không xét duyệt những người có công có nhà ở xuống cấp đã tiến hành phá dỡ không còn hiện trạng nhà cũ đã xuống cấp và nhà ở đã xây dựng, sửa chữa xong trước khi huyện về kiểm tra, thẩm định hiện trạng nhà ở. Đến ngày 15/4/2020, UBND huyện chưa nhận được hồ sơ và đề nghị hỗ trợ xây mới nhà ở người có công đối với gia đình bà Lưu Thị Sắn mà gia đình bà đã xây dựng từ năm 2017. Do vậy, hộ gia đình bà Lưu Thị Sắn (…) không đủ điều kiện hỗ trợ kinh phí xây nhà ở từ các nguồn xã hội hóa của huyện.

Lỗ hổng hay đùn đẩy trách nhiệm?

Theo văn bản số 628 của UBND huyện Thanh Oai giải trình về việc giải quyết đơn của bà Lưu Thị Sắn có thể thấy hộ bà Lưu Thị Sắn không nằm trong danh sách đề nghị hỗ trợ về nhà ở đối với người có công theo Quyết định số 22/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, cũng chẳng thuộc danh sách đề nghị hỗ trợ về nhà ở đối với người có công bằng nguồn kinh phí xã hội hóa theo Nghị quyết số 63/NQ-CP ngày 25/7/2017 của Chính phủ.

Điều đáng nói là, trước khi làm nhà, gia đình bà Sắn đã nộp đơn, được UBND xã cử tổ công tác tới kiểm tra và lập biên bản về việc kiểm tra (hiện trạng ban đầu) việc xây – sửa nhà ở hộ người có công theo Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg. UBND xã Bình Minh khẳng định đã lập danh sách gửi UBND các trường hợp phát sinh, nhưng cho tới nay, không hiểu vì lý do gì mà hộ gia đình bà Lưu Thị Sắn cùng 30 trường hợp khác vẫn đang “mòn mỏi” từng ngày chờ giải quyết chế độ.

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Mạnh Hùng – Trưởng phòng Lao động – Thương binh và Xã hội huyện Thanh Oai khẳng định UBND xã không gửi danh sách các trường hợp phát sinh lên huyện. Trong văn bản cung cấp thông tin, ông Hùng khẳng định: Đối với các trường hợp không đủ điều kiện hỗ trợ theo quy định, UBND huyện đã giao chủ tịch UBND cấp xã có trách nhiệm thông báo bằng văn bản tới từng hộ không đủ điều kiện hỗ trợ về nhà ở. Nếu để xảy ra tình trạng khiếu kiện, thắc mắc thì Chủ tịch UBND xã, thị trấn hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Cũng theo ông Hùng, huyện Thanh Oai là đơn vị được Thành phố biểu dương về công tác hỗ trợ về nhà ở cho người có công.

Điều đáng buồn là, không hiểu vì lý do gì mà hiện nay xã Bình Minh còn 40 trường hợp hộ người có công đã xây, sửa nhà vẫn hàng ngày chờ giải quyết chế độ.

Lỗi do đâu? Hộ người có công có thực sự cần tiền hỗ trợ hay cần một lời giải thích thỏa đáng từ chính quyền xã, huyện, thành phố về vấn đề này? Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin.

Theo Quyết định số 1733/QĐ-UBND ngày 31 tháng 03 năm 2014 của UBND Thành phố Hà Nội về việc phê duyệt Đề án hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở trên địa bàn Thành phố Hà Nội thì trách nhiệm trongg tổ chức thực hiện được quy định như sau:

UBND các quận, huyện, thị xã:

- Phổ biến, quán triệt nội dung đề án này đến Ủy ban nhân dân các phường, xã, thị trấn.

- Rà soát, khảo sát, tổng hợp và phê duyệt danh sách người có công được hỗ trợ về nhà ở trên địa bàn.

- Kiểm tra, xem xét cấp Giấy phép xây dựng hoặc sửa chữa nhà ở cho hộ gia đình được hỗ trợ theo quy định.

- Căn cứ vào danh sách, mức hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở đã báo cáo trước ngày 30/10/2013 và phân bổ kế hoạch của Sở Xây dựng, UBND các quận, huyện, thị xã phân bổ kế hoạch thực hiện cho từng xã, phường, thị trấn;

- Hướng dẫn xã, phường, thị trấn thực hiện việc hỗ trợ người có công về nhà ở; quản lý, sử dụng kinh phí hỗ trợ đúng đối tượng; công khai kết quả thực hiện hỗ trợ nhà theo Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg ngày 26/4/2013 của Thủ tướng Chính phủ.

- Tổng hợp, báo cáo kết quả thực hiện việc hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở trên toàn địa bàn quận, huyện, thị xã;

- Thanh tra, kiểm tra, xử lý theo thẩm quyền hoặc báo cáo UBND Thành phố các hành vi vi phạm trong việc thực hiện hỗ trợ nhà ở theo Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg.

UBND các xã, phường, thị trấn:

- Niêm yết công khai danh sách và mức hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở theo Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg tại trụ sở UBND.

- Vận động các hộ tự xây dựng nhà ở; vận động các hội, đoàn thể, dòng họ, nhân dân hỗ trợ vật tư, ngày công;….

- Lập dự toán, cấp phát, thanh toán và quyết toán kinh phí thực hiện hỗ trợ theo đúng quy định tại Thông tư số 98/2013/TT-BTC.

- Tổ chức xây dựng, sửa chữa nhà ở cho các hộ có hoàn cảnh khó khăn không có khả năng tự xây dựng, sửa chữa nhà ở được (gia đình có hoàn cảnh già cả, neo đơn, khuyết tật,….).

- Giám sát để các hộ gia đình sử dụng tiền hỗ trợ nhà ở cho người có công đúng mục đích, bảo đảm chất lượng nhà ở sau khi xây dựng hoặc sửa chữa.

- Tổ chức việc nghiệm thu, lập hồ sơ hoàn công việc xây dựng, sửa chữa nhà ở của từng họ gia đình được hỗ trợ theo quy định tại đề án này.

- Tổng hợp, báo cáo UBND quận, huyện, thị xã kết quả thực hiện việc hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở.

Phúc Huy