Theo số liệu thống kê của tổ chức phân tích hàng không Ascend (Anh), hiện nay có khoảng 23.600 chiếc máy bay chở hành khách và hàng hóa trên toàn cầu, số lượng hành khách di chuyển bằng máy bay năm 2016 là 3,77 tỉ lượt người. 

Theo số liệu của trang web theo dõi hoạt động hàng không FlightRadar24, mỗi ngày có khoảng 15.000 chuyến bay trên toàn thế giới. Do vậy, sự cố sét đánh trúng máy bay là chuyện không thể tránh khỏi.

Tại Mỹ, số liệu thống kê của Cơ quan Quản lý hàng không Liên bang cho biết mỗi chiếc máy bay chở khách của các hãng hàng không dân dụng nước này bị sét đánh trúng một lần mỗi năm. 

Máy bay dân dụng loại lớn thường bị sét đánh trúng nhiều hơn các loại máy bay dân dụng loại nhỏ. Lý do là loại sau có kích thước nhỏ và rất linh hoạt thay đổi lộ trình bay để tránh khu vực thời tiết chứa nhiều nguy cơ bị sét đánh.

Sét thường đánh trúng máy bay khi nó bay qua vùng trời nhiều mây tích (cumulonimbus) ở cao độ từ 2-5 km. Loại mây này thường xuất hiện ở cao độ từ 2-16 km, có khả năng sản sinh tia sét và các loại thời tiết nghiêm trọng khác như gió giật, mưa đá và thỉnh thoảng có lốc xoáy.

Nếu trước đây, người ta cho rằng sét đánh trúng máy bay là ngẫu nhiên. Thì đến thập niên 1980 mới phát hiện ra rằng 90% vụ sét đánh là do chính bản thân chiếc máy bay là tác nhân khởi tạo luồng sét khi bay xuyên qua một đám mây tích điện.

Tai nạn hàng không đầu tiên có tử vong do sét đánh là vào ngày 3/9/1929 ở Mỹ, một chiếc máy bay 3 động cơ của hãng hàng không Transcontinental Air Transport bị rơi vì sét đánh trúng ở bang New Mexico làm cả 8 người trên máy bay thiệt mạng.

Ban đầu các nhà khoa học và kỹ sư hàng không kết luận rằng sét đánh không thể làm rơi máy bay. Qua thời gian, kết luận này được chứng minh là sai lầm, sét đánh trúng máy bay là chuyện thường xuyên và có thể làm rơi máy bay, dù hiếm khi gây hư hại nặng đến thế.

Tai nạn thảm khốc nhất vì sét đánh xảy ra vào năm 1967 ở Mỹ, một chiếc máy bay Boeing 707 của hãng hàng không Pan Am bay trên vùng trời bang Maryland bị rơi do sét đánh làm cháy nổ bình xăng ở một bên cánh, toàn bộ 81 hành khách và phi hành đoàn đều thiệt mạng.

Năm 1988 ở Đức, một chiếc máy bay chở hành khách loại nhỏ Fairchlid Swearingen Metro bị sét đánh gãy một bên cánh làm nó rơi xuống đất, 21 người trên máy bay đều chết hết.

Trong thế kỷ 21, dù rất hiếm hoi, sét đánh cũng gây ra những vụ tai nạn máy bay làm chết người hoặc bị thương, như vào năm 2010, một chiếc Boeing 737-700 bị sét đánh phải đáp khẩn cấp xuống sân bay trên đảo San Andres (thuộc quần đảo Caribbean), sức gió thổi tạt ngang quá mạnh làm chiếc máy bay bị chệch đường băng khi sắp tiếp đất, thân máy bay bị vỡ ra thành 3 khúc làm 2 hành khách tử vong.

Từ năm 1967, các cơ quan quản lý an toàn hàng không và các hãng chế tạo máy bay đã tìm mọi giải pháp để đạt được sự an toàn tối đa cho máy bay chống sét đánh.

Ngày nay, với những tiến bộ kỹ thuật trong lĩnh vực hàng không như thiết kế, luyện kim, chế tạo vật liệu tổng hợp và thiết bị phi hành, sét đánh không còn là vấn đề gây nhiều lo ngại cho máy bay cũng như hành khách nữa.

• Công nghệ cảm biến vân tay dưới màn hình của Samsung được cấp bằng sáng chế
• Nghiên cứu mới: Tìm ra hợp chất ngăn sự lây lan của tế bào ung thư
• Bộ Quốc Phòng sáng chế thành công USB kiểm soát sự lây nhiễm virus

Phương Thùy