Cụ thể hóa nhiệm vụ chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là để phát triển sản xuất hàng hóa, đưa nông sản địa phương tham gia vào chuỗi tiêu thụ hiện đại, thời gian qua, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT) đã chủ động phối hợp với các địa phương hỗ trợ các tổ chức, cá nhân xây dựng cơ sở dữ liệu cấp, đăng ký mã số vùng trồng (MSVT) - tấm “hộ chiếu” giúp nông sản có thể vươn đi các thị trường.

Theo Điều 64, Luật Trồng trọt quy định, MSVT là mã số định danh cho một vùng trồng trọt nhằm theo dõi và kiểm soát tình hình sản xuất; kiểm soát chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc cây trồng. Đồng thời, bảo đảm nông sản đưa vào quá trình lưu thông trên thị trường phải đúng nguồn gốc tại vùng trồng đó, tránh tình trạng trà trộn sản phẩm nơi khác vào vùng trồng đã được cấp mã số. Đây là giải pháp quan trọng nhằm quản lý để khắc phục những “rào cản” về kiểm dịch thực vật của một số quốc gia đối với nông sản Việt Nam nói chung và tỉnh nói riêng và minh bạch nguồn gốc nông sản. Như vậy, ngoài đáp ứng yêu cầu về thị trường để nông sản được lưu thông trong các siêu thị, trung tâm thương mại nội địa và xuất khẩu theo đường chính ngạch thì MSVT còn mang lại nhiều ích lợi thiết thực cho người nông dân như: Chuẩn hóa quá trình chăm sóc, quản lý cây trồng, vật nuôi, quản lý được diện tích trồng, đưa ra quy trình chuẩn trong chăm sóc; cảnh báo tình hình dịch bệnh, lên kế hoạch chăm sóc, danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng và ước lượng năng suất… Từ đó, cây trồng cho năng suất, chất lượng cao, đồng đều, đáp ứng được tiêu chuẩn của những thị trường khó tính nhất.

Nhiều năm qua, hoạt động cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói đã đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao uy tín nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế và tăng kim ngạch xuất khẩu. Qua đó giúp thay đổi tập quán canh tác, thúc đẩy sản xuất theo tiêu chuẩn và thị hiếu của thị trường, hướng dẫn nông dân thực hành sản xuất chuyên nghiệp hơn.

Hiện nay, toàn quốc có 6.439 vùng trồng tại 53/63 tỉnh, thành phố và 1.618 cơ sở đóng gói tại 33 tỉnh, thành phố được cấp mã số xuất khẩu, bao gồm 25 sản phẩm, như thanh long, nhãn, vải, xoài, chôm chôm, vú sữa, chanh, bưởi, măng cụt, dưa hấu, mít, chuối, thạch đen và khoai lang, tập trung xuất khẩu đi 11 thị trường: Trung Quốc, Hoa Kỳ, Australia, New Zealand, Hàn Quốc, Nhật Bản, EU, Thái Lan, UAE, Malaysia và Singapore.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai việc xây dựng thương hiệu cho sản phẩm nông sản, cụ thể là việc cấp mã số vùng trồng cũng gặp những khó khăn nhất định. Cụ thể như, hiện nay quy mô sản xuất của bà con nông dân còn manh mún, nhỏ lẻ, không đồng nhất trong từng vùng trồng. Nhận thức của người sản xuất về mã số vùng trồng và lợi ích mang lại còn khá mơ hồ. Ngoài ra, khi vùng trồng được cấp mã số thì người sản xuất trực tiếp phải cập nhật thông tin trên cơ sở dữ liệu để quản lý như mùa vụ, các tác động vào vùng trồng, thu hoạch, năng suất... Trong khi đó, kiến thức, trình độ của người sản xuất ở nhiều nơi, nhiều vùng chưa thể áp dụng triển khai được.

Đặc biệt, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật Huỳnh Tấn Đạt cho biết trong xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang Trung Quốc vẫn còn tình trạng mạo danh mã số, sử dụng không đúng mã số để xuất khẩu làm ảnh hưởng đến uy tín của hàng Việt Nam.

“Để giải quyết vấn đề này, trong thời gian vừa qua Cục Bảo vệ thực vật đã xây dựng cơ sở dữ liệu và công bố mã số vùng trồng. Đồng thời phối hợp với các chi cục kiểm dịch thực vật tại các cửa khẩu để kiểm soát chặt chẽ. Tuy nhiên, để công tác quản lý đạt hiệu quả hơn nữa, cần có sự đồng hành của các địa phương, ý thức trách nhiệm của các doanh nghiệp cũng như hiệp hội ngành hàng trong vấn đề quản lý mã số đã được cấp”, ông Đạt nói.

Bên cạnh đó, các mặt hàng mới chưa có hồ sơ hoàn thiện và biện pháp kỹ thuật để làm cơ sở đàm phán.

Minh Hà